کیف پول اچ دی (HD) ارز دیجیتال چیست ؟

پیش از این که به توضیح کیف پول های اچ دی (HD) بپردازیم، بد نیست ابتدا نگاهی کلی به کیف پول های ارز دیجیتال داشته باشیم.

از دید عموم مردم، کیف پول های ارز دیجیتال مکان‌هایی مجازی برای نگهداری ارز دیجیتال شما هستند. البته این تعریف غلط نیست؛ اما می‌توان گفت که تعریفی عامیانه از این کیف پول‌هاست.

از دید یک برنامه‌نویس یا متخصص علوم شبکه، کیف پول ارز دیجیتال ساختاری است که کلیدهای (خصوصی و عمومی) کاربران را در خود ذخیره‌سازی می‌کند. در حقیقت، ارز های دیجیتال ما در درون کیف پول ارز دیجیتالمان وجود ندارند. این ارزها (چه ما به کیف پول خود دسترسی داشته باشیم چه نه) در درون بلاک چین موجود هستند.

تنها کاری که کیف پول های ارز دیجیتال برای ما انجام می‌دهند این است که دسترسی ما به این ارزها را ممکن می‌کنند. سپس هنگامی که قصد انجام تراکنشی با ارزهای دیجیتال خود را داشته باشیم، این کیف پول‌ها با استفاده از کلید خصوصی ما، تراکنش مورد نظر را برایمان امضا می‌کنند.

می‌دانید که بیت کوین اولین ارز دیجیتال جهان و اولین پروژه‌ای است که به بلاک چین قابلیت اجرایی بخشید.

عملکرد کیف پول های اولیه بیت کوین به این شکل بود که برای هر تراکنشی، کلید خصوصی ، کلید عمومی و آدرسی جداگانه را برای کاربران تولید می‌کردند.

البته این کار منطقی بود و مزایای بسیاری نیز داشت. باید بدانیم که بر خلاف تصور اکثریت افراد، تراکنش های بیت کوین (و سایر ارز های دیجیتال پس از آن) به طور کامل و صد در صدی غیرقابل ردیابی نیستند. یکی از مسائلی که می‌تواند امکان ردیابی تراکنش های بیت کوین را افزایش دهد، استفاده از کلید و آدرس ثابت برای همه تراکنش‌هاست؛ و افزایش تعداد تراکنش‌ها نیز، این احتمال را به طور تصاعدی افزایش می‌دهد.

این کیف پول‌ها اما از یک مشکل اساسی رنج می‌بردند. تمامی کلیدهای تولید شده توسط این کیف پول‌ها به صورت رندوم و تصادفی تولید می‌شدند و هیچگونه ارتباط ریاضی در بین آن‌ها وجود نداشت. همین امر کاربران را مجبور می‌کرد تا پس از انجام هر تراکنشی، از کیف پول خود نسخه بک‌آپ یا پشتیبان تهیه کنند؛ در غیر این صورت اگر به هر دلیلی کیف پول خود را از دست می‌دادند یا دسترسی به آن برایشان غیرممکن می‌شد، باید ارز های دیجیتال خود را نیز از دست رفته می‌دانستند.

ممکن است در نگاه اول این کار خیلی سخت به نظر نرسد؛ اما حقیقت این است که با افزایش تعداد تراکنش‌ها، بک‌آپ گرفتن از کیف پول در ازای هر تراکنش کار ‌پرزحمتیست. این شیوه همچنین این احساس را در شما ایجاد می‌کند که باید همیشه نگران امنیت کیف پول و دارایی‌های خود باشید. به همین دلایل و در راستای حل این مشکلات، کیف پول های deterministic که به نوعی نقطه آغاز کار کیف پول های اچ دی هستند ابداع و عرضه شدند.

کیف پول deterministic چیست؟

در قسمت‌های قبل اشاره کردیم که کیف پول های deterministic به طور کلی، به کیف پول‌هایی اطلاق می‌شود که در بین کلیدها و آدرس‌های تولید شده توسط آن‌ها یک رابطه ریاضی وجود دارد. همین رابطه ریاضی نیاز به گرفتن بک‌آپ پس از هر تراکنش را مرتفع می‌کند و باعث می‌شود که تنها یک بار تهیه نسخه پشتیبان، برای تمام زمانی که از این کیف پول‌ها استفاده می‌کنید کافی باشد.

عملکرد تمامی کیف پول های deterministic به این شکل است که در ابتدا، یک عبارت یا کد به نام seed (بخوانید سید) را برای شما تولید می‌کنند. دلیل این که این کیف پول‌ها خود این کار را انجام می‌دهند و آن را به کاربران واگذار نمی‌کنند این است که این کد باید به شکل واقعاً تصادفی و غیرقابل‌حدس تولید شود؛ و انسان‌ها از چیزی که ما تصور می‌کنیم خیلی قابل پیشبینی‌ترند.

تنها کاری که این کیف پول‌ها پس از تولید سید انجام می‌دهند این است که به ساخت جفت کلیدهای عمومی و خصوصی و آدرس‌های کاربران بر اساس همین سید اولیه می‌پردازند. توابع ریاضی که برای تولید آدرس و کلیدهای مختلف از یک سید مورد استفاده قرار می‌گیرند و عملیات ریاضی که بر روی آن انجام می‌شوند می‌توانند متنوع باشند. در این بین اما، کیف پول های HD پیشرفته‌ترین و قابل قبول‌ترین کیف پول های deterministic هستند. برای درک نحوه عملکرد کیف پول های HD در قسمت بعدی این مقاله با ما همراه باشید.

کیف پول HD چیست؟

کیف پول های اچ دی از پی یکی از پیشنهادات ارائه شده برای بهبود عملکرد شبکه بیت کوین به نام BIP32 به وجود آمدند. به طور کلی BIP مخفف عبارت Bitcoin Improvement Proposal به معنای پیشنهاد (یا همان پروپوزال) بهبود بیت کوین است. BIP ها پروپوزال‌هایی هستند که برای افزایش کارایی شبکه بیت کوین و برطرف کردن ایرادات آن در زمان‌های مختلف ارائه می‌شوند و عدد موجود در کنار آن‌ها نیز نشان‌دهنده شماره این پروپوزال‌هاست. یکی از این BIP ها که با استقبال و استفاده گسترده مواجه شد همین BIP32 است.

همانطور که در قسمت قبل نیز بیان کردیم، HD مخفف Hierarchical Deterministic به معنای سلسله مراتبی قطعی است. به این دلیل این کیف پول‌ها را سلسله مراتبی می‌خوانیم که جفت کلیدهای عمومی و خصوصی (و به تبع آن‌ آدرس ها) را به طور سلسله‌وار و به شکل یک نمودار درختی تولید می‌کنند. عملکرد آن‌ها به این شکل است که از یک سید اولیه به کلید مادر ، و از کلید مادر به (اصطلاحاً) فرزندان و نوه‌ها و … می‌رسند. هنگامی که شما کیف پول خود را (با استفاده از عبارت بازیابی یا همان سید) بازیابی می‌کنید، این کیف پول تمامی کلیدهای ساخته شده توسط این سید را جستجو کرده و پس از اتمام جستجو، دارایی‌های شما را بازیابی می‌کند.

BIP39 و جایگزینی سیدهای کدگذاری شده با کلمات معنادار

یکی دیگر از BIP های شناخته‌شده که تأثیر گسترده‌ای برروی عملکرد کیف پول های ارز دیجیتال داشت، BIP39 است. پیشنهادی که BIP39 برای بهبود شبکه بیت کوین داشت این بود که سید ها را از کدهای طولانی و رمزنگاری شده، به کلمات قابل‌فهم برای انسان‌ها تغییر دهیم.

سید ها در کیف پول هایی که از BIP39 پشتیبانی می‌کنند، شامل ۱۲ تا ۲۴ کلمه (بسته به سیاست‌های کیف پول) هستند که در یک ترتیب مشخص در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. به همین دلیل است که این سید ها، عبارت بازیابی (Recovery Seed/ Recovery Phrase) یا عبارت یادآور (Mnemonic Phrase) نیز خوانده می‌شوند. کاربران موظفند که این عبارت بازیابی را دقیقاً مطابق با ترتیب ارائه شده یادداشت کرده و در جایی امن نگهداری کنند. توجه کنید که هرگونه ذخیره سازی آنلاین، امن نیست!

نحوه ساختن کلمات بازیابی از سید اولیه، به این صورت است که سید اولیه (به عنوان مثال) به ۱۲ بخش مساوی تقسیم می‌شود. هر یک از این بخش‌ها، رشته کاراکتری شامل ۰ و ۱ است که برای هر ترکیب احتمالی، یک کلمه معنی دار معادل سازی می‌شود (همانند شکل زیر). در نهایت این ۱۲ کلمه به عنوان عبارات بازیابی در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.

یکی دیگر از مزایای استفاده از عبارت بازیابی ، امکان جابجایی ارز های دیجیتال در بین کیف پول‌های مختلف است. امروزه کاربران به راحتی می‌توانند ارز های دیجیتال خود را در هر کیف پولی که از BIP39 پشتیبانی می‌کند بازیابی کنند. برای این کار، تنها کافیست (برای مثال) یک کیف پول نرم افزاری با قابلیت پشتیبانی از BIP39 را نصب کرده و عبارت بازیابی کیف پول قدیمی خود را در آن وارد کنید. خواهید دید که ارزهای دیجیتال شما در این کیف پول جدید نمایش داده خواهند شد (البته بجز ارزهایی که به طور کلی توسط این کیف پول جدید پشتیبانی نمی‌شوند).

نمونه هایی از کیف پول های HD شناخته شده

کیف پول های اچ دی امروزه از محبوبیت بالایی برخوردارند و بسیاری از کیف پول های ارز دیجیتالی که آن‌ها را می‌شناسیم و یا از آن‌ها استفاده می‌کنیم از نوع اچ دی هستند. از شناخته‌شده‌ترین کیف پول های اچ دی ارز دیجیتال می‌توان به این نمونه‌ها اشاره کرد:

• کیف پول سخت افزاری لجر نانو اس (Ledger Nano S)
• کیف پول پول سخت افزاری ترزور (Trezor)
• کیف پول سخت افزاری کیپ کی (KeepKey)
• کیف پول نرم افزاری جکس (Jaxx)
• کیف پول نرم افزاری الکتروم (Electrum)
• کیف پول نرم افزاری مای سلیوم (Mycelium)
• کیف پول نرم افزاری اتمیک والت (Atomic Wallet)
• کیف پول نرم افزاری تراست والت (Trust wallet)
• کیف پول نرم افزاری کوینومی (Coinomi)
• کیف پول نمر افزاری اگزودوس (Exodus)
• کیف پول نرم افزاری سامورایی (Samourai wallet)
• کیف پول نرم افزاری واسابی (Wasabi)
• کیف پول نرم افزاری اینفینیتو (Infinito)
• کیف پول نرم افزاری بلاک چین (blockchain wallet)
• کیف پول نرم افزاری گاردا (Guarda)
• کیف پول نرم افزاری مای سلیوم (Mycelium)

نحوه بازیابی کیف پول های HD

فرآیند بازیابی کیف پول های اچ دی بسیار ساده است. هنگامی نصب و راه اندازی هر کیف پولی (نرم افزاری یا سخت افزاری) ، معمولا با دو گزینه روبرو هستیم؛

• ایجاد کیف پول جدید (Create a new wallet)
• بازیابی یک کیف پول دیگر (Restore a wallet)

واضح است که اگر قصد بازیابی کیف پول را داشته باشید باید گزینه دوم را انتخاب کنید. در این صورت، به صفحه‌ای راهنمایی می‌شوید که می‌بایست عبارات بازیابی کیف پول قبلی خود را به ترتیب در آن وارد کنید. در هنگام این کار بهتر است بجای کیبورد گوشی، از کیبورد مخصوص کیف پول استفاده کنید.

پس از ورود تمام کلمات بازیابی، کیف پول شما با موفقیت بازیابی شده و می‌توانید موجودی ارزهای دیجیتال خود را در کیف پول خود مشاهده کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم تعریف جامع و در عین حال مختصر و قابل‌فهمی از کیف پول های اچ دی را ارائه کنیم.

کیف پول های اچ دی با BIP شماره ۳۲ وارد شبکه بیت کوین (و پس از آن ارز های دیجیتال دیگر) شدند و با BIP های ۳۹ (و ۴۴) تکمیل گردیدند. این کیف پول‌ها با ظهور خود امنیت ارز های دیجیتال کاربران را به شکل قابل توجهی ارتقا بخشیدند و با برطرف کردن نیاز به بک‌آپ گرفتن‌های متعدد، راحتی زیادی را نیز برای آن‌ها به ارمغان آوردند.

بسیاری از کیف پول های ارز دیجیتال امروزی از نوع HD هستند؛ بنابراین اگر قصد استفاده از ارز های دیجیتال را دارید و از طرفی نگران امنیت دارایی‌های خود هستید، کیف پول های اچ دی گزینه مناسبی برای حفاظت از ارزهای شما خواهند بود. البته فراموش نکنید که علاوه بر HD بودن یا نبودن کیف پول ، نکات بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارند که برای انتخاب یک کیف پول ارز دیجیتال مناسب باید در نظر بگیرید. برای آگاهی از این نکات، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم: کیف پول ارز دیجیتال چیست؟