کاردانو چیست؟ آموزش ارز کاردانو و آدا (ADA)
کاردانو نام بلاک چین مرجع ارز دیجیتال آدا (Ada) است که امکان نقل و انتقال این ارز را ممکن می‌کند. این بلاک چین و این ارز دیجیتال مانند بلاک چین‌ها و ارزهای دیجیتال دیگر آینده پول را شکل می‌دهند و تراکنش‌هایی سریع و ایمن که امنیت آن‌ها به‌دلیل استفاده از روش‌های رمزنگارانه تضمین شده است را ممکن می‌کنند. در این مقاله بلاک چین کاردانو و ارز دیجیتال آن یعنی آدا را آموزش می‌دهیم و مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم.
کاردانو یکی از جالب توجه‌ترین پروژه‌هاییست که در دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال وجود دارد. این بلاک چین نیز مانند بلاک چین اتریوم امکان استفاده از قراردادهای هوشمند و راه‌اندازی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را در اختیار کاربر قرار می‌دهد؛ با این تفاوت که مقیاس‌پذیری آن به‌طور قابل‌توجهی از اتریوم بیشتر است. از همین رو القابی از قبیل قاتل اتریوم (Ethereum Killer) و اتریوم ژاپنی را به کاردانو نسبت می‌دهند. کاردانو برای افزایش مقیاس‌پذیری از معماری چندلایه و منحصربفردی استفاده می‌کند که در قسمت‌های بعد به دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
یکی از ویژگی‌هایی که کاردانو را از بلاک چین‌های مشابه خود متمایز می‌کند این است که این بلاک چین برخلاف غالب همتایان خود بر اساس یک وایت‌پیپر اولیه طراحی نشده است؛ بلکه طراحی و توسعه آن مرهون تحقیقاتیست که یک تیم بزرگ از محققان (در زمینه‌های مختلف) در طی دو سال (از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۱۷) انجام داده‌اند. از همین رو کاردانو را بلاک چینی بر پایه یک فلسفه دقیق علمی می‌خوانند. در ادامه این مقاله جزئیات فنی بلاک چین کاردانو و برخی از نوآوری‌های آن را بررسی خواهیم کرد و مزایا و معایب آن را برخواهیم شمرد.
پیشینه بلاک چین کاردانو
بلاک چین کاردانو توسط شخصی به نام چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson) که از قضا یکی از هم‌بنیانگذاران اتریوم بوده است توسعه یافت. با این حال که اهمیت اتریوم بعنوان یک بلاک چین مجهز به پلتفرم قرارداد هوشمند غیرقابل‌انکار است، چارلز هاسکینسون اتریوم را یک بلاک چین «نسل دوم» می‌خواند و معتقد است که اتریوم هنوز هم نیازمند توسعه است (در خصوص معنی نسل دوم بلاک چین در قسمت‌های بعدی توضیح خواهیم داد).
کاردانو از یک تیم پشتیبانی قوی بهره‌مند است. سه شرکت بزرگ و قدرتمند در حال پشتیبانی از کاردانو هستند. این سه شرکت عبارتند از:
- سازمان کاردانو (The Cardano Foundation)
- شرکت IOHK
- شرکت Emurgo
سازمان کاردانو (Cardano Foundation)
سازمان کاردانو یک نهاد غیرانتفاعیست که از ابتدا مسئولیت گردآوری دانشمندان و محققان از دانشگاه‌های سراسر جهان برای مطالعه و اعتبارسنجی پروتکل‌های این بلاک چین را بر عهده داشت. همانطور که پیش‌تر نیز عنوان کردیم این فرایند از سال ۲۰۱۵ آغاز شد و در نهایت در سال ۲۰۱۷ به اتمام رسید. این سازمان هنوز هم وظیفه حمایت از کاردانو و توسعه آن را بر عهده دارد.
شرکت IOHK
IOHK مخفف عبارت Input Output Hong Kong است. این شرکت در سال ۲۰۱۵ توسط چارلز هاسکینسون و یکی از شرکای وی با نام جِرِمی وود (Jeremy Wood) تأسیس شد. IOHK یک شرکت مستقل است که هدف اصلی آن استفاده از نوآوری‌های بلاک چین برای ایجاد سرویس‌های خدمات مالی برای همه افراد دنیاست. پشتیبانی از بلاک چین کاردانو تا انتهای سال ۲۰۲۰ نیز از ابتدا در دستورالعمل این شرکت قرار داشت.
شرکت Emurgo
و در نهایت Emurgo نیز یک شرکت بزرگ ژاپنیست که از کسب و کارهای نوآورانه‌ای که از بلاک چین برای دست‌یابی به اهداف خود استفاده می‌کنند حمایت می‌کند. بخش عمده بودجه IOHK از طریق قرارداد ۵ ساله این شرکت با Emurgo تأمین می‌شود. این سه نهاد با همکاری یکدیگر بلاک چین کاردانو را توسعه می‌دهند و از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل می‌کنند.
بیت کوین و اتریوم و کاردانو؛ نسل‌های اول، دوم و سوم بلاک چین
در قسمت‌های قبل به کاردانو بعنوان نسل سوم بلاک چین اشاره کردیم. حقیقت این است که امروزه بلاک چین‌ها را به سه نسل اول، دوم و سوم تقسیم می‌کنند. در این بین بیت کوین را نسل اول بلاک چین می‌خوانند؛ در حالی که اتریوم و کاردانو به‌ترتیب نسل دوم و سوم بلاک چین خوانده می‌شوند. در این قسمت به این تقسیم‌بندی‌های بلاک چین و تمایز آن‌ها از یکدیگر می‌پردازیم و هر یک را به‌صورت جداگانه تعریف می‌کنیم.
بیت کوین؛ نسل اول بلاک چین
بیت کوین که اولین ارز دیجیتال دنیاست، به‌درستی لقب پادشاه ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است. این ارز توسط شخص یا اشخاص گمنامی تحت عنوان مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) توسعه یافت. بیت کوین در حقیقت اولین نوعی از پول در جهان بود که نیاز به وجود واسطه (که همان بانک‌ها هستند) را برای انجام تراکنش‌های مالی از میان برداشت. نقل و انتقال بیت کوین به‌طور مستقیم در بین افراد صورت می‌گیرد و برای انجام آن نیاز به حضور هیچ واسطه‌ای نیست. علاوه بر آن هیچکس نمی‌تواند بیت کوین را قانون‌گذاری و یا برای تراکنش‌های آن تعیین تکلیف کند. برای مثال هر شخصی از امریکا یا هر نقطه دیگر جهان می‌تواند برای شخص دیگری در ایران بیت کوین ارسال کند و این یکی از ویژگی‌های ارزشمند بیت کوین است.
با این حال، چند سال پس از توسعه بیت کوین، متخصصین این حوزه به این نتیجه رسیدند که این ارز دیجیتال نیز خالی از اشکال نیست و انتقاداتی به آن وارد شد؛ انتقاداتی که برای توسعه بلاک چین‌ها و ارزهای دیجیتال پس از بیت کوین بسیار مفید بود. در مرکزیت این انتقادات این مسئله وجود داشت که بیت کوین خود یک پول غیرمتمرکز است؛ اما تمرکزگرایی را از سایر فرایندهای مالی موجود در جهان نمی‌کاهد. چگونه می‌توان انتظار داشت که ارزهایی مانند بیت کوین جای بانک‌ها و موسسات مالی را بگیرند، در حالی که این ارزها نمی‌توانند خدماتی مانند پرداخت وام که توسط بانک‌ها ارائه می‌شوند را ارائه کنند؟ در همین راستا و برای حل همین مشکل، بلاک چین‌هایی مانند اتریوم و کاردانو متولد شدند.
درباره بیت کوین بیشتر بخوانید:
اتریوم؛ نسل دوم بلاک چین
اتریوم که توسط یک نوجوان ۱۹ ساله روسی-کانادایی به نام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) توسعه یافت، یکی از موفق‌ترین بلاک چین‌های موجود است و در زمان نگارش این مقاله، پس از بیت کوین پرارزش‌ترین پلتفرم ارز دیجیتال دنیاست (برای مشاهده رده‌بندی به سایت کوین‌مارکت‌کَپ مراجعه کنید). بسیاری اتریوم را به ارز دیجیتال آن می‌شناسند؛ اما حقیقت این است که ارز دیجیتال اتریوم، اتر (Ether) نام دارد و این ارز تنها یکی از محصولات بلاک چین اتریوم است.
ویتالیک بوترین که پیش از ابداع اتریوم نیز به ارزهای دیجیتال علاقه‌مند بود و مدیریت یک نشریه مرتبط با بیت کوین را بر عهده داشت، متوجه شد که هر شخصی در صورت تمایل برای راه‌اندازی یک ارز دیجیتال جدید، باید بلاک چین جداگانه‌ای را نیز راه‌اندازی کند. اما تأسیس یک بلاک چین مستقل کار پرهزینه و پردردسریست. همین امر مانع از تولید ارزهای دیجیتال جدید و گسترش آن‌ها در جوامع می‌شد.
از همین رو ویتالیک تصمیم گرفت بلاک چین خود را طوری طراحی کند که همه اشخاص بتوانند ارزهای دیجیتال خود را بر روی آن راه‌اندازی کنند. در واقع اتریوم قصد داشت به بلاک چین مرجعی تبدیل شود که کاربردهای بلاک چین را به چیزی بیشتر از امکانی برای نقل و انتقال پول افزایش دهد. ویتالیک بوترین این کار را با بهره‌گیری از یک فناوری به نام قرارداد هوشمند به به‌خوبی به انجام رساند؛ فناوری ارزشمندی که امروزه بلاک چین‌های دیگری مانند کاردانو نیز از آن استفاده می‌کنند.
قرارداد هوشمند؛ نوآوری منحصر بفرد اتریوم
قرارداد هوشمند همانطور که از نامش قابل‌حدس است، قراردادی با ویژگی‌هایی تقریباً مشابه قراردادهای سنتیست؛ با این تفاوت که در بین انسان و ماشین منعقد می‌شود. فناوری قرارداد هوشمند به کاربران این اجازه را می‌دهد که قراردادی را تبیین کنند، طرف‌های قرارداد را مشخص کنند و ویژگی‌ها و شروط لازم برای اجرای قرارداد را تعیین کنند. سپس در صورت برآورده شدن این شروط، قرارداد به‌طور خودکار و غیرقابل‌بازگشت اجرا خواهد شد. البته همانطور که ویتالیک بوترین به‌درستی اشاره می‌کند، استفاده از نام «قرارداد هوشمند» برای این فناوری کمی گمراه‌کننده است. در این فناوری ما نه با انسان‌هایی دارای هوش ذاتی، که با کدهایی از پیش تعیین شده طرف هستیم. بنابراین دستورهای عنوان‌شده در قرارداد به‌صورت غیرقابل‌توقف اجرا خواهد شد و در صورتی که خطایی توسط شما رخ بدهد، اصلاح کردن آن می‌تواند غیرممکن باشد.
البته این تعریف بسیار مختصری از قرارداد هوشمند است و تعریف کامل آن در این مقاله نمی‌گنجد؛ اما برای کسب اطلاعات دقیق‌تر در خصوص آن می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید:
استفاده از قرارداد هوشمند اتریوم را به بلاک چین مرجعی برای ایجاد ارزهای دیجیتال یا همان توکن‌های جدید و همینطور کدنویسی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز تبدیل کرد. با وجود بلاک چین اتریوم دیگر نیازی به تأسیس یک بلاک چین جداگانه برای هر ارز جدیدی نبود. توسعه‌دهندگان به‌راحتی می‌توانستند قرارداد هوشمندی را در اتریوم ایجاد کنند و توکن خود را از همین طریق بسازند و به فروش برسانند. آن‌ها همچنین می‌توانستند در هر زمان دلخواه بلاک چین مستقل خود را راه‌اندازی کنند و توکن‌های خود را به آن انتقال دهند. همگی دستاوردهای جدید بلاک چین از جمله اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و صنعت مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) مرهون قرارداد هوشمند هستند. پس از اتریوم، تقریباً همگی بلاک چین‌های شناخته‌شده از جمله کاردانو به این فناوری مجهز شده‌اند.
کاردانو؛ نسل سوم بلاک چین
تا به این جای این مقاله احتمالاً با تفاوت‌های بیت کوین و اتریوم و برخی از دستاوردهایی که هر یک از این بلاک چین‌ها برای انسان‌ها داشته‌اند آشنا شده‌اید. ممکن است با خود فکر کنید که اتریوم از چه مشکلی رنج می‌برد و کاردانو چه مزیتی نسبت به اتریوم دارد که اتریوم را نسل دوم و کاردانو را نسل سوم بلاک چین می‌خوانند. حقیقت این است که مشکلی که اتریوم با آن مواجه است، مشکل مقیاس پذیریست. در واقع اتریوم نیز مانند بیت کوین برای اعتبارسنجی تراکنش‌های خود از مکانیزم اجماع شناخته‌شده اثبات کار (Proof of Work) بهره می‌برد. این مکانیزم اجماع در عین حال که امنیت شبکه‌های بلاک چینی را به شکل فوق‌العاده‌ای تضمین می‌کند، سرعت انجام تراکنش ها در این شبکه‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد.
برای مثال در حال حاضر شبکه‌های بیت کوین و اتریوم قادرند به‌ترتیب ۷ و ۲۰ تراکنش در ثانیه را به انجام برسانند؛ این در حالیست که همین مقدار برای شبکه‌ای مانند ویزا برابر با ۱۷۰۰ تراکنش در ثانیه است. با وجود این که این مقیاس‌پذیری کم برای بیت کوین نیز مشکل‌ساز است، اما این مسئله برای اتریومی که میزبان قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است بسیار پراهمیت‌تر است. هر اقدامی که کاربران در یک اپلیکیشن غیرمتمرکز انجام دهند خود یک تراکنش جداگانه محسوب می‌شود. اپلیکیشنی مانند فیس‌بوک یا اینستاگرام را به‌صورت غیرمتمرکز تصور کنید. هر لایکی که کاربران در چنین اپلیکیشنی ثبت کنند، تراکنشی در شبکه اتریوم است. حال خود تصور کنید که سرعت و مقیاس‌پذیری بالا در چنین شبکه‌ای تا چه حد اهمیت دارد و مقیاس‌پذیری کم تا چه حد می‌تواند آن را با مشکل مواجه کند.
کارمزد بالای تراکنش‌ها در اتریوم نیز به همین علت است. ترافیک بالای شبکه و نیاز کاربران به انجام شدن تراکنش‌ها، آن‌ها را به افزایش کارمزدها ترغیب می‌کند و همین امر رفته رفته نرخ کلی کارمزدها در این شبکه را افزایش می‌دهد.
از همین رو و برای حل همین مشکل، بلاک چین کاردانو به عرصه ظهور وارد شده است. در حقیقت کاردانو ادعا می‌کند قادر است تمامی خدمات اتریوم را به کاربران خود ارائه کند و علاوه بر آن، مقیاس‌پذیری آن را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. در خصوص این که کاردانو چگونه خواهد توانست به این ادعا جامه عمل بپوشاند در قسمت‌های بعدی این مقاله توضیح خواهیم داد.
درباره مقیاس پذیری در بلاک چین بیشتر بخوانید:
- مقیاس پذیری بلاک چین
- مشکل سه گانه مقیاس پذیری در بلاک چین
- تحلیل مشکل سه گانه مقیاس پذیری در بلاک چین
کاردانو و حل مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم
کاردانو برای حل مشکلات عنوان شده در خصوص اتریوم و در جهت رفع آن‌ها، گام‌های زیادی را برداشته است. راه‌حل کاردانو برای افزایش مقیاس‌پذیری به یک مورد خلاصه نمی‌شود؛ اما شاید بتوان مهم‌ترین آن را یک مسئله دانست: استفاده از مکانیزم اجماع اثبات سهام به جای اثبات کار. البته کاردانو از یک نوع خاص و منحصر بفرد از اثبات سهام به نام اوروبوروس (Ouroboros) بهره می‌برد، اما برای درک آن باید ابتدا با خود اثبات سهام آشنا باشید.
الگوریتم اجماع اثبات سهام و تفاوت آن با اثبات کار
اگر با شیوه کار بیت کوین و یا با الگوریتم اجماع اثبات کار آشنا باشید، می‌دانید که برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در این شبکه‌ها سخت‌افزارهای قدرتمندی به نام دستگاه ماینر موردنیاز است. دستگاه‌های ماینر انرژی زیادی را صرف حل کردن معادلات پیچیده این ارزها و اعتبارسنجی تراکنش‌های آن‌ها می‌کنند و در صورت عدم مغایرت آن‌ها با قوانین شبکه، این تراکنش‌ها را در درون بلاک‌های بلاک چین جای می‌دهند. این شیوه امنیت این شبکه‌ها را تأمین می‌کند و باعث می‌شود حمله به آن‌ها به‌قدری پرهزینه باشد که امکان آن عملاً از بین برود. اما از طرف دیگر، این روش با مشکلاتی مواجه است که از بین آن‌ها می‌توان به مصرف بیش از اندازه برق و انرژی و کندی انجام تراکنش‌ها اشاره کرد.
از همین رو، برخی از توسعه‌دهندگان استفاده از اثبات سهام را به اثبات کار ترجیح دادند. شیوه کار اثبات سهام به این شکل است که هر شخصی برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج، باید ابتدا مقدار مشخصی از ارز موردنظر را در شبکه سرمایه‌گذاری یا اصطلاحاً استیک کند. منطق الگوریتم اثبات سهام این گونه است که از آن جایی که استیکرها خود دارندگان این کوین هستند، کاری که بر خلاف منافع شبکه باشد را انجام نمی‌دهند. برای شرکت در اثبات سهام به دستگاه‌های ماینر احتیاجی نیست و شما فقط به یک سیستم نسبتاُ قوی نیاز خواهید داشت که باید همیشه روشن باشد.
اثبات سهام محول شده؛ نوع محدودتری از الگوریتم اجماع اثبات سهام
با گذر زمان، مشکلات روش اثبات کار نیز مشخص شد. بعنوان مثال یکی از این مشکلات، همین نیاز به روشن و آنلاین بودن سیستم در همه زمان‌‌هاست. در صورتی که در زمان اعتبارسنجی تراکنشی سیستم شما خاموش و یا آفلاین باشد، نه تنها پاداشی را دریافت نخواهید کرد، بلکه متحمل جریمه خواهید شد. به همین جهت نوع محدودتری از اثبات سهام به نام اثبات سهام محول شده (Delegated Proof of Stake) به میان آمد که در آن، نیازی به آنلاین بودن همه استیکرها نیست. هر استیکری پس از سرمایه‌گذاری کوین موردنظر این حق را دارد که به استیکر دیگری بعنوان نماینده رأی بدهد. از آن پس، این نماینده به‌جای خود استیکر در فرایند اعتبارسنجی شرکت خواهد کرد و پاداش به‌دست آمده را با وی سهیم خواهد شد. الگوریتم اجماع کاردانو یا همان اوروبوروس که در قسمت‌های قبل به آن اشاره کردیم، زیرمجموعه اثبات سهام محول شده است.
امروزه در اثبات سهام محول شده شما به‌جای یک استیکر، به یک استخر استیکینگ (Staking Pool) بعنوان نماینده خود متصل می‌شوید. می‌دانید که استخرها مکان‌هایی مجازی هستند که اعتبارسنج‌ها از سراسر جهان را به‌یکدیگر متصل می‌کنند. استخرها در روش اثبات کار نیز وجود دارند، که آن‌ها را استخر ماینینگ می‌خوانند. در اثبات کار با به‌اشتراک‌گذاری قدرت پردازشی و در اثبات سهام با به‌اشترک‌گذاری سرمایه استیک شده، شما می‌توانید به مجموعه بزرگ‌تری متصل شوید که در ازای میزان توان مصرف‌شده و یا سرمایه استیک شده، شما را در پاداش‌های حاصل از ماینینگ/استیکینگ سهیم می‌کند. به این طریق هم شانس شما برای رقابت و کسب پاداش در فرایند اعتبارسنجی بیشتر خواهد شد و هم نیازی به آنلاین بودن به‌صورت دائمی نخواهید داشت.
اوروبوروس؛ الگوریتم اجماع منحصربفرد کاردانو
همانطور که در قسمت‌های قبل عنوان کردیم، اوروبوروس الگوریتم اجماع منحصر بفرد کاردانوست. این الگوریتم اجماع در حقیقت توسط تیم کاردانو توسعه یافته است و نوع مشخصی از اثبات سهام محول شده است. بلاک چین کاردانو زمان را به بازه‌های کوچک‌تری به‌نام epoch تقسیم می‌کند. هر epoch نیز خود به بازه‌های کوچک‌تری به نام اسلات (slot) تقسیم می‌شود. کاردانو برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها، برای هر اسلات یک استخر را بعنوان نماینده بر می‌گزیند. این نماینده که رهبر اسلات یا Slot Leader (به اختصار SL) خوانده می‌شود، وظیفه اعتبارسنجی تراکنش‌های اسلات را بر عهده دارد.
البته لازم به ذکر است که رهبران اسلات توسط تیم مدیریتی کاردانو انتخاب نمی‌شوند. کاردانو لیستی از استخرهای مورد اعتماد را ارائه می‌کند؛ اما در نهایت این اعضای شبکه هستند که اسلات لیدرها را انتخاب می‌کنند. با این حال هرچه یک استخر بزرگ‌تر و یا از اعتبار بیشتری برخوردار باشد، شانس بیشتری را برای انتخاب شدن بعنوان رهبر اسلات خواهد داشت.
اسلات‌ها و epochها در بلاک چین کاردانو
در حال حاضر، هر epoch کاردانو از ۴۳۲ هزار اسلات تشکیل می‌شود و هر اسلات نیز ۱ ثانیه به طول می‌انجامد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که هر epoch کاردانو ۵ روز طول می‌کشد. با توجه به تعداد فعلی استخرهای کاردانو، احتمال می‌رود که استخرها هر ۲۰ ثانیه برای اعتبارسنجی انتخاب شوند و در طول یک epoch کامل، ۲۱۶۰۰ بار برگزیده شوند. برخی از اسلات‌های یک epoch می‌توانند خالی از بلاک باشند؛ اما در نهایت بیش از ۵۰ درصد بلاک‌ها باید در طول یک epoch تشکیل شوند.
شما می‌توانید با مراجعه به سایت adapools.org شماره epoch، درصد پیشرفت اسلات‌ها و اطلاعات دیگری از قبیل رهبر هر اسلات را مشاهده کنید.
معماری چندلایه کاردانو
تا به این جای این مقاله متوجه شدید که یکی از روش‌های کاردانو برای افزایش مقیاس‌پذیری، جایگزینی اثبات کار با نوع منحصر بفردی از اثبات سهام محول شده است. حال می‌خواهیم به ویژگی دیگری که باعث افزایش مقیاس‌پذیری در کاردانو می‌شود بپردازیم، و آن معماری چندلایه است.
بلاک چین کاردانو از دو لایه متفاوت با نام‌های لایه محاسبات کاردانو (Cardano Computation Layer) و لایه توافقی کاردانو (Cardano Settlement Layer) تشکیل شده است. لایه توافقی کاردانو یا CSL داده‌های مربوط به تراکنش‌های معمولی را مدیریت می‌کند و لایه محاسبات کاردانو یا CCL وظایف مربوط به قراردادهای هوشمند را بر عهده دارد. به این ترتیب دیگر نیازی نیست شخصی که قصد انجام یک تراکنش ساده مانند انتقال ارز آدا را دارد، ترافیک مربوط به قراردادهای هوشمند را تحمل کند و به‌طور کلی ترافیک شبکه در بین این دو لایه تقسیم می‌شود.
وجود زنجیره‌های جانبی یا sidechain ها در کاردانو
یکی از ویژگی‌های جالب کاردانو که باز هم افزایش مقیاس‌پذیری در این بلاک چین را منجر می‌شود، وجود زنجیره‌های جانبی یا همان sidechain هاست. البته این نوآوری مختص کاردانو نیست و بلاک چین‌های دیگر (حتی بیت کوین) نیز از آن بهره می‌برند. سایدچین یا زنجیره جانبی به زنجیره‌ای گفته می‌شود که در کنار زنجیره اصلی فعالیت می‌کند و ویژگی‌هایی متفاوت از آن را داراست.
تصور کنید شما و دوستتان صاحب کسب و کار مشترکی در حوزه ارزهای دیجیتال هستید و تراکنش‌های زیادی در بین شما رد و بدل می‌شود. بدون وجود سایدچین‌ها، همه تراکنش‌ها باید برروی زنجیره اصلی ثبت شوند و بابت هر تراکنش، باید درصدی را تحت عنوان کارمزد بپردازید. اما زنجیره‌های جانبی این امکان را به شما می‌دهند که بدون این که تراکنش‌های خود را در شبکه بلاک چین ثبت و کارمزهای گاهاً زیادی را پرداخت کنید، به انجام تراکنش و تسویه حساب بپردازید.
در واقع سایدچین‌ها مانند یک دفتر حسابرسی عمل می‌کنند. وقتی شما با استفاده از سایدچین مبلغی را برای دوست خود ارسال می‌کنید، این مبلغ از موجودی حساب شما کسر و به موجودی دوستتان اضافه می‌شود؛ اما این تراکنش در حقیقت در درون بلاک چین وجود ندارد. با این حال پس از بازگشت به بلاک چین اصلی، تراز جدید حساب شما در آن محاسبه و نمایان خواهد شد و نه موجودی پیش از ورودتان به زنجیره جانبی.
در حقیقت برای استفاده از سایدچین‌ها تنها دو تراکنش و پرداخت دو بار کارمزد احتیاج است: یکی زمان وارد شدن به سایدچین و دیگری زمان بازگشت به زنجیره اصلی.
نوآوری زنجیره جانبی همچنین برای افزایش تعامل‌پذیری در بین بلاک چین‌ها کاربرد دارد. تعامل‌پذیری بلاک چین‌ها همیشه یکی از معضلات آن‌ها بوده است و افراد فعال در این حوزه همواره به‌دنبال کشف راهی برای حل این معضل بوده‌اند. زنجیره‌های جانبی یکی از روش‌های نسبتاً جدید و موثر در همین راستا هستند. با استفاده از زنجیره جانبی و طبق روش عنوان شده در قسمت قبل، شما می‌توانید ارز یک بلاک چین را در بلاک چین دیگر به‌کار ببرید، تراکنش‌های خود را به انجام برسانید و سپس دوباره به بلاک چین مقصد خود بازگردید. بلاک چین کاردانو نیز سایدچین مختص خود را داراست که KMZ نام دارد و از اسم سه محقق به نام‌های Kiayias ، Miller و Zindros برگرفته شده است.
زبان برنامه‌نویسی کاردانو
کاردانو برای کدنویسی قراردادهای هوشمند نیز از روش مختص خود استفاده می‌کند. برعکس سایر رقبا از جمله اتریوم که برای کدنویسی قراردادهای هوشمند از زبان‌های شی‌گرا استفاده می‌کنند، کاردانو استفاده از زبان‌های تابع‌گرا را ترجیح می‌دهد. بعنوان مثال زبان‌های برنامه‌نویسی بلاک چین اتریوم سالیدیتی (Solidity) و وایپر (Vyper) هستند که هر دو از زبان‌های شی‌گرا (Objective) محسوب می‌شوند؛ اما کاردانو برای این کار از زبان‌های هاسکل (Haskell) و پلوتوس (Plutus) استفاده می‌کند که زیرمجموعه زبان‌های تابع‌گرا (Functional) هستند.
البته هاسکل زبان منحصر بفرد کاردانو نیست و یک زبان برنامه‌نویسی قدیمیست؛ اما پلوتوس زبان جدیدیست که بر پایه هاسکل و توسط تیم کاردانو توسعه یافته است. مزیت این زبان‌ها در این است که احتمال وجود باگ در آن‌ها بسیار کم است و همین امر امکان وقوع اشتباهات غیرمنتظره در کدنویسی قراردادهای هوشمند را کاهش می‌دهد. با این حال، یکی از معایب آن‌ها این است که تعداد کمی از افراد به زبان‌های برنامه‌نویسی تابع‌گرا مسلط هستند و همین امر می‌تواند استفاده از قراردادهای هوشمند کاردانو را برای طیف گسترده‌ای از افراد با مشکل مواجه کند.
نقشه راه کاردانو
نقشه راه کاردانو از ۵ فاز اصلی تشکیل می‌شود. این فازها به ترتیب بایرون (Byron)، شلی (Shelley)، گوگن (Gougen)، باشو (Basho) و ولتیر (Voltaire) نام دارند.
فاز بایرون (Byron)
فاز اول کاردانو که بایرون نام دارد، در سپتامبر سال ۲۰۱۷ به طور رسمی توسط این تیم عرضه شد. بایرون در حقیقت امکان خرید و فروش ارز دیجیتال آدا را برای کاربران فراهم کرد.
از دیگر دستاوردهای بایرون می‌توان به عرضه کیف پول‌های ددالوس (Deadalus) و یورویی (Yoroi) اشاره کرد. ددالوس نام کیف پول رسمی و دسکتاپی شرکت IOHK و یورویی نام کیف پول منحصر بفرد شرکت Emurgo برای ارز دیجیتال آدا می‌باشد.
به گفته تیم مدیریتی کاردانو، فاز بایرون در حقیقت تلاش این پروژه برای ایجاد یک جامعه و آشنا کردن افراد مختلف با این بلاک چین و کوین مخصوص آن یعنی آدا بود.
فاز شلی (Shelley)
فاز شلی را می‌توان اقدام کاردانو برای افزایش و گسترش تمرکززدایی نام نهاد. در این فاز تعداد نودهایی که شبکه کاردانو را اداره می‌کنند افزایش یافت. این نودها در حقیقت همان کاربران کاردانو هستند، که با تبدیل شدن به نود و مشارکت در اداره شبکه، آن را به شبکه‌ای غیرمتمرکز و البته ایمن تبدیل می‌کنند.
فاز شلی همچنین امکان استیک کردن آدا و کسب پاداش در ازای اعتبارسنجی تراکنش‌ها را میسر کرد. با راه‌اندازی شلی، کاربران به این امکان دست پیدا کردند که آدای خود را در استخرهای کاردانو استیک کنند و در ازای فعالیت درستکارانه خود، پاداش دریافت نمایند.
طبق ادعای تیم کاردانو، فاز شلی تمرکززدایی شبکه کاردانو را ۵۰ تا ۱۰۰ برابر نسبت به فاز بایرون افزایش داده است.
لازم به ذکر است که بر خلاف فاز بایرون که در یک زمان مشخص و با عرضه شبکه اصلی کار خود را آغاز کرد، فاز شلی در طول یک بازه زمانی و با تغییرات تدریجی به وقوع پیوست. هدف از این کار، جلوگیری از بروز مشکل در شبکه و ایجاد فضا برای تغییری آهسته و پیوسته بود.
فاز شلی کاردانو پس از سال‌ها تحقیق و بررسی سرانجام در ژولای سال ۲۰۲۰ (مرداد ۱۳۹۹) به طور کامل اجرا شد. اکنون که در زمان نگارش این مقاله هستیم (دی ۱۳۹۹)، کاردانو در فاز شلی قرار دارد.
فاز گوگن (Gougen)
اضافه شدن قابلیت طراحی قراردادهای هوشمند اصلی‌ترین دستاورد فاز گوگن خواهد بود. در قسمت قبل عنوان کردیم که فاز شلی گام بزرگی در غیرمتمرکزسازی شبکه کاردانو به شمار می‌رود. فاز گوگن نیز با اضافه کردن امکان ساخت قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، این تمرکززدایی را بیش از پیش برای این شبکه به ارمغان خواهد آورد.
کاردانو برای کدنویسی قراردادهای هوشمند از یک زبان برنامه‌نویسی جدید و منحصر بفرد به نام پلوتوس (Plutus) بهره می‌گیرد. پلوتوس توسط تیم کاردانو و بر پایه زبان تابع‌گرای هاسکل توسعه یافته است. به همین جهت، این زبان مزایای زبان‌های برنامه‌نویسی تابع‌گرا را به قراردادهای هوشمند اضافه می‌کند.
از دیگر دستاوردهای فاز گوگن می‌توان به اضافه شدن دفترکلی با قابلیت پشتیبانی از کوین‌های مختلف اشاره کرد. چنین دفترکلی ایجاد توکن‌های جدید و متنوع برروی بلاک چین کاردانو را ممکن می‌کند.
فاز باشو (Basho)
طبق ادعای تیم کاردانو، فاز باشو برروی افزایش کارایی و مقیاس‌پذیری شبکه کاردانو متمرکز است. در قسمت قبل عنوان کردیم که همراه با فاز گوگن، قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به شبکه کاردانو اضافه خواهند شد. بنابراین این شبکه باید برای سازمان‌دهی حجم جدید و زیادی از اطلاعات آماده باشد و همینطور مقیاس‌پذیری شبکه را روزبه‌روز بهبود ببخشد.
سایدچین‌ها یا همان زنجیره‌های جانبی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم، در همین فاز به کاردانو افزوده خواهند شد. می‌دانید که سایدچین‌ها، زنجیره‌هایی جانبی هستند که در کنار زنجیره اصلی قرار دارند و با آن در تعامل هستند. این سایدچین‌ها یکی از راهکارهای شبکه کاردانو برای کاهش بار زنجیره اصلی و افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری آن می‌باشند.
فاز ولتیر (Voltaire)
فاز نهایی توسعه کاردانو که ولتیر نام دارد، با هدف استقلال کامل کاردانو و محول کردن مسئولیت تصمیم‌گیری به کاربران طراحی شده است. با پیاده‌سازی کامل این فاز، کاردانو از مدیریت و نظارت شرکت IOHK خارج خواهد شد. در عوض، تمامی تصمیمات این شبکه را کاربرانی اتخاذ خواهند کرد که در این شبکه به استیکینگ پرداخته‌اند.
کاردانو همچنین قصد دارد در این فاز امکان ارائه «پروپوزال‌های بهبود شبکه» را نیز به امکانات خود اضافه کند. پروپوزال‌های بهبود شبکه پیشنهاداتی هستند که کاربران برای ارتقای عملکرد شبکه عرضه می‌کنند. این پیشنهادها به رای گذاشته می‌شوند و در صورت موافقت اکثریت اعضا، اجرا خواهند شد.
بسیاری از بلاک چین‌های شناخته‌شده از این پروپوزال‌ها بهره می‌گیرند. پروپوزال‌های بهبود شبکه بیت کوین، Bitcoin Improvement Proposals یا همان BIP و پروپوزال‌های بهبود شبکه اتریوم، Ethereum Improvement Proposals یا همان EIP نام دارند. پروپوزال‌های بهبود شبکه کاردانو نیز Cardano Improvement Proposals خوانده خواهند شد.
کیف پول های کاردانو
همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم، از زمان عرضه آپدیت شلی امکان استیک کردن آدا و دریافت پاداش برای کاربران فراهم شده است. بنابراین برای به دست آوردن کاردانو دو راه پیش روی شماست: این که این ارز را به طور مستقیم از صرافی خریداری کنید و این که آن را استیک کنید و پاداش خود را در قالب آدا دریافت نمایید.
البته در هر دو صورت، شما از ابتدا نیاز به خرید کاردانو خواهید داشت و همچنین در هر صورت، به یک کیف پول دیجیتالی برای نگهداری آن نیازمند خواهید بود.
درباره کیف پول‌های ارز دیجیتال بیشتر بخوانید:
تعداد کیف پول‌هایی که از آدا پشتیبانی می‌کنند در مقایسه با سایر ارزهای دیجیتال نسبتاً محدود است. در ادامه تعدادی از این کیف پول‌ها را معرفی خواهیم کرد.
- کیف پول نرم‌افزاری ددالوس (Deadalus) که از نوع دسکتاپی و متعلق به شرکت IOHK است.
- کیف پول نرم‌افزاری یورویی (YOROI) که دارای انواع موبایلی و تحت وب و متعلق به شرکت Emurgo است.
- کیف پول نرم‌افزاری اتمیک (Atomic)
- کیف پول نرم‌افزاری گاردا (Gaurda)
- کیف پول نرم‌افزاری اگزودوس (Exodus)
- کیف پول نرم‌افزاری اینفینیتو (Infinito)
- کیف پول سخت‌افزاری ترزور (Trezor) مدل تی (Model T)
- کیف پول سخت‌افزاری لجر (Ledger)، مدل‌های نانو ایکس (Nano X) و نانو اس (Nano S)
البته لازم به ذکر است که برای نگهداری کاردانو در کیف پول‌های لجر، باید از طریق نرم‌افزار یورویی به آن متصل شوید، نه از طریق نرم‌افزار لجر لایو.
قیمت ارز کاردانو (آدا)
در زمان نگارش این مقاله و طبق اطلاعات سایت کوین‌مارکت‌کپ، کاردانو با قیمت ۱.۰۴ دلار معامله می‌شود. این ارز دیجیتال در طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر رشد بسیار خوبی داشته است و قیمت آن تا ۱.۲ دلار نیز پیش رفته است. در شکل زیر تغییرات قیمت کاردانو از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۱ را مشاهده می‌کنید.
بسیاری از تحلیلگران و تریدرها بواسطه برنامه و طراحی دقیق کاردانو، آینده خوبی را برای آن پیش‌بینی می‌کنند و معتقدند این پروژه، برنامه آهسته و پیوسته خود را طی خواهد کرد. یکی از نکات جالب کاردانو تعداد بالای کوین‌های آن است. تعداد نهایی کوین‌های کاردانو ۴۵ میلیارد است؛ که در حال حاضر از این مقدار نزدیک به ۳۲ میلیارد در گردش است و بقیه نیز در آینده در بازار توزیع خواهد شد.
چگونه کاردانو (آدا) بخریم؟
در قسمت قبل در خصوص کیف پول های کاردانو صحبت کردیم و تعدادی از آن‌ها را نیز معرفی کردیم. می‌ٔدانید که اولین گام برای خرید کاردانو یا هر ارز دیجیتال دیگری، انتخاب و تهیه یک کیف پول دیجیتال است؛ چرا که به یک آدرس دیجیتال احتیاج خواهید داشت تا کوین‌های شما برایتان واریز شوند. اما با این فرض که کیف پول ارز دیجیتال خود را تهیه کرده‌اید، گام بعدی مراجعه به یک صرافیست.
می‌دانید که صرافی های ارز دیجیتال (خارجی یا ایرانی) از نوع آنلاین هستند و برای استفاده از آن‌ها نیازی به مراجعه حضوری نیست. استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال خارجی برای ایرانی‌ها مشکلات خاص خود را در پی دارد. برای مثال شما نمی‌توانید به‌طور مستقیم و توسط ریال به خرید ارز از این صرافی‌ها بپردازید و تنها راه شما، تبدیل ارزهای دیجیتال به یکدیگر در این صرافی‌هاست. بنابراین اگر ارز دیجیتال دیگری ندارید و اولین بار است که می‌خواهید به خرید بپردازید، راهی جز مراجعه به صرافی‌های ایرانی ندارید.
درباره صرافی‌های ارز دیجیتال بیشتر بخوانید:
ما قصد نداریم صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی را معرفی و یا توصیه کنیم؛ اما با جستجوی همین عبارت در گوگل، تعداد زیادی از آن‌ها را خواهید یافت. خدمات این صرافی‌ها تا حد زیادی به یکدیگر شبیه است و ممکن است در جزئیات کمی با یکدیگر متفاوت باشند. اما با این حال، هر صرافی ارز دیجیتالی که انتخاب کنید، شما را ملزم به طی مراحل احراز هویت خواهد کرد. این صرافی‌ها غالباً از شما می‌خواهند اطلاعات هویتی، شماره تلفن ثابت و همراه (معمولاً به نام خودتان)، شماره کارت بانکی، عکس کارت بانکی، عکس مدارک شناسایی و عکس سلفی در کنار مدارک شناسایی‌تان را برایشان ارسال کنید. تأیید هویت و تکمیل ثبت‌نام شما ممکن است حتی تا ۷۲ ساعت طول بکشد، که این قضیه تا حدی در صرافی‌های مختلف متفاوت است. اما پس از این که ثبت نامتان تکمیل شد، به‌راحتی خواهید توانست به خرید و فروش در این صرافی‌ها بپردازید.
برای خرید کاردانو کافیست این ارز را انتخاب و مقدار موردنظر خود را تعیین کنید، مبلغ موردنیاز را به حساب صرافی واریز کنید، آدرس کیف پول خود را وارد کنید و منتظر دریافت کاردانو در کیف پول خود باشید.
بنابراین خرید کاردانو یا هر ارز دیگری از صرافی‌های ایرانی کار بسیار راحتیست. اما در مواقعی ممکن است هدف شما از خرید، تنها سرمایه‌گذاری بلندمدت نباشد و قصد داشته باشید به معامله کاردانو و ارزهای دیجیتال دیگر بپردازید. در این صورت صرافی‌های خارجی گزینه بهتری هستند؛ چرا که امکانات ترید در آن‌ها بیشتر و حجم معاملات نیز بسیار بالاتر است.
اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که به‌دلیل تحریم‌ها، استفاده ایرانی‌ها از صرافی‌های خارجی مجاز نیست. برخی از این صرافی‌ها کاربران را ملزم به احراز هویت می‌کنند؛ که از همین رو استفاده از آن‌ها برای ایرانیان ممکن نیست. اما در برخی دیگر از آن‌ها از جمله صرافی شناخته‌شده بایننس (Binance) احراز هویت اجباری نیست و بنابراین ایرانی‌ها می‌توانند با استفاده از VPN به استفاده از آن‌ها بپردازند. حتی در این صورت نیز، باید با احتیاط زیادی رفتار کنید. هیچوقت با IP ایران به این صرافی‌ها وصل نشوید و IP فیلترشکن خود را به‌طور مداوم تغییر ندهید. توصیه می‌کنیم برای اطمینان بیشتر، از یک VPS (VPN با IP ثابت) استفاده کنید.
فراموش نکنید که در هر صورت، این شمایید که از قوانین تخطی کرده‌اید و در صورتی که صرافی متوجه این امر شود، می‌تواند با شما برخورد کند. با وجود این که قوانین صرافی بایننس در این خصوص خیلی سخت‌گیرانه نیست، اما بهتر است جانب احتیاط تا حد امکان رعایت شود.
می‌دانید که هر صرافی ارز دیجیتالی در واقع می‌تواند مانند یک کیف پول نیز عمل کند. برای مثال صرافی بایننس برای هر ارز دیجیتالی یک آدرس جداگانه را داراست که می‌توانید ارز موردنظر را به آن واریز کنید. در صورتی که مایلید کاردانو خود را به حساب یک صرافی خارجی واریز کنید، کافیست ابتدا در این صرافی ثبت نام کنید و سپس آدرس کاردانو این صرافی را در اختیار صرافی ایرانی قرار دهید.
در نهایت توصیه می‌کنیم که در صورت تمایل برای سپرده‌گذاری بلندمدت، ارز دیجیتال خود را در درون کیف پول صرافی نگهداری نکنید. در هر صورت این صرافی‌ها در نقش واسطه‌هایی مانند بانک‌ها عمل می‌کنند و کلید خصوصی شما را در اختیار خودتان قرار نمی‌دهند. برای سپرده‌گذاری طولانی‌مدت نیازی به اطمینان به واسطه نیست و شما می‌توانید ارز خود را در درون کیف پول خود ذخیره کنید. از طرفی از آن جایی که این صرافی‌ها همیشه آنلاین هستند، ممکن است همگی آن‌ها از امنیت لازم در برابر هک‌ها و حملات اینترنتی برخوردار نباشند.
توضیح مرحله به مرحله و تصویری چگونگی خرید ارز دیجیتال در مقیاس این مقاله نمی‌گنجد؛ اما از آن جایی که روش خرید همگی ارزهای دیجیتال تقریباً مشابه است، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه کنید:
جمع‌بندی
در این مقاله تلاش کردیم آموزش بلاک چین کاردانو (از مبانی اولیه تا جزئیات فنی) را به شما ارائه کنیم و همچنین قیمت ارز دیجیتال کاردانو ، کیف پول های کاردانو و روش خرید کاردانو را مورد بررسی قرار دهیم. کاردانو بدون اغراق یکی از شناخته‌شده‌ترین، پرطرفدارترین و موفق‌ترین پروژه‌های بلاک چین محور حال حاضر است. این بلاک چین در زمان نگارش این مقاله رتبه پنجم سایت کوین‌مارکت‌کپ را (از لحاظ حجم بازار) داراست و توانسته در طول مدت پیدایش خود، توجهات زیادی را جلب کند. کاردانو موفقیت خود را مدیون تحقیقات انجام‌شده و برنامه دقیقیست که توسط مدیران آن طرح‌ریزی شده است. با این حال فراموش نکنید که این مقاله به هیچ وجه توصیه‌ای برای خرید یا عدم خرید کاردانو نیست و در نهایت این شمایید که با مطالعه و تحقیق کافی، باید در این خصوص تصمیم‌گیری کنید.