قرارداد هوشمند ( Smart Contract ) چیست و چگونه کار می‌کند؟

اکنون در سال ۲۰۱۸ قرار داریم. حتی آن‌هایی که با بلاکچین آشنا نیستند هم احتمالا چیزهایی درباره‌ اتریوم شنیده‌اند. اتریوم دومین ارز رمز‌نگاری‌ شده‌ بزرگ دنیاست که ارزش بازاری آن بیش از ۷۰ میلیارد دلار است. برای درک کامل و صحیح اتریوم، ابتدا باید فهمید قرارداد هوشمند چیست.

حقایق جالب

اتریوم تنها یک ارز نیست؛ بلکه پایگاهی است که اجازه می‌دهد برنامه‌های دیگر بلاکچین بر روی آن ساخته شوند. پایگاه اتریوم از ارزی به نام اتر استفاده می‌کند که برای پرداخت معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بلاکچین اتریوم شبیه به بلاکچین بیت‌کوین عمل می‌کند؛ شبکه‌ای از کامپیوترها (یا نودها) نرم‌افزاری را راه‌اندازی کرده که معاملات شبکه را تایید می‌کنند.

کار اتر بیشتر از یک ارز رمزنگاری‌ شده‌ معمولی، به سوخت شباهت دارد. دقیقا به همان شکل که برای خودروی خود به بنزین یا سوخت دیزل نیاز دارید، برای به راه انداختن قراردادهای هوشمند خود و برنامه‌های بلاکچین اتریوم نیز به اتر نیاز دارید.

شناخت محصولی که می‌خواهیم معرفی کنیم، به شما کمک می‌کند که یکی از اصلی‌ترین محصولات بلاکچین اتریوم را کاملا شناخته و درک کنید. نام این محصول قرارداد هوشمند بوده و در حال حاضر توسط ارزهای رمزنگاری ‌شده‌ زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل محبوبیت روز افزونی که نصیب اتریوم شده، این سوال که “قرارداد هوشمند چیست؟” اخیرا به یکی از متداول‌ترین سوالات در فضای کریپتو تبدیل شده است. بنابراین، قرارداد هوشمند چیست؟ خب، بیایید نگاهی عمیق‌تر به آن داشته باشیم.

فهرست مطالب

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

• 1. قرارداد هوشمند چیست: در این راهنما چه چیزهایی خواهید یافت
• 2. قرارداد هوشمند چیست: آیا قراردادهای هوشمند اختراع شده‌اند؟
• 3. قرارداد هوشمند چیست؟
• 4. قرارداد هوشمند چیست: قرارداد هوشمند چگونه کار می‌کند؟
• 5. قرارداد هوشمند چیست: قراردادهای هوشمند در حال حاضر برای چه کارهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

• 5.1. شرکت‌های بیمه
• 5.2. سیستم‌های بهداشت و سلامت
• 5.3. دولت‌ها
• 5.4. مدیریت بازرگانی
• 5.5. ICOها

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

• 6. قرارداد هوشمند چیست: قراردادهای هوشمند چگونه به وجود آمده‌اند؟
• 7. قرارداد هوشمند چیست: قراردادهای هوشمند چگونه دنیا را تغییر خواهند داد؟ (نتیجه)

قرارداد هوشمند چیست: در این راهنما چه چیزهایی خواهید یافت

هدف این راهنما این است که به شما کمک کند تا بفهمید قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می‌کند.

“قراردادهای هوشمند” در ابتدا ممکن است گیج‌کننده به نظر برسند؛ اما زمانی که درباره‌ی آن‌ها توضیح بدهیم، می‌فهمید آسان‌تر از آن چیزی هستند که فکرش را می‌کردید.

وقتی که به انتهای این راهنما برسید، دیگر هیچ وقت عبارت “قرارداد هوشمند چیست؟” را در گوگل سرچ نخواهید کرد؛ خواهید فهمید که قراردادهای هوشمند چگونه و چرا آغاز شدند، کدی که مورد استفاده قرار می‌گیرد چیست، این کد چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرد و چرا می‌تواند جامعه را برای همیشه تغییر دهد!

پیش از این که به سراغ مطالب تخصصی‌تر برویم، مهم است که درباره‌ی تاریخچه‌ی قراردادهای هوشمند صحبت کنیم. دانستن اینکه قراردادهای هوشمند چرا و چگونه به وجود آمدند باعث می‌شود راحت‌تر بفهمیم که هدف آن در دنیای بلاکچین چیست.

قرارداد هوشمند چیست: آیا قراردادهای هوشمند اختراع شده‌اند؟

در سال 1994، نیک زابو (Nick Szabo) (که یک کدنویس بود) این ایده به ذهنش رسید که شاید بتوان قراردادها را در قالب کدهای کامپیوتری ثبت و ذخیره کرد. زمانی که شرایط خاصی رعایت شود،‌ این قرارداد نیز به طور خودکار فعال خواهد شد. این ایده توانست نیاز به شرکت‌های واسطه‌ (مثل بانک‌ها) را از میان بردارد.

اما چرا؟ پاسخ آن ساده است؛ زیرا در این صورت، شما برای انجام معامله دیگر به یک واسطه‌ی قابل‌اعتماد نیاز نخواهید داشت. در عوض، قراردادها (یا معاملات) خود به ‌خود بر روی یک شبکه‌ی قابل‌اعتماد که کاملا توسط کامپیوترها کنترل می‌شود، اجرا خواهند شد.

ایده‌ی جالبی است، مگر نه؟ زابو سال‌ها بر روی این ایده کار کرد و حتی کتابی با نام “قراردادهای هوشمند: ایجاد بلاک برای بازارهای آزاد دیجیتال” نوشت. مشکل این بود که در آن سال (سال 1994)، فناوری بلاکچین وجود نداشت.

اما اکنون وجود دارد!

در سال 2009، بیت‌کوین اولین کاربرد فناوری بلاکچین را معرفی کرد. در سال 2015، اتریوم توسط مرد جوان و باهوشی به نام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) ایجاد شد و اولین قراردادهای هوشمند کاربردی را معرفی کرد.

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند توافقی بین دو نفر و در قالب کدهای کامپیوتری است. این قراردادها بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند؛ بنابراین، بر روی پایگاه داده‌ای عمومی ذخیره شده و امکان تغییر آن‌ها وجود ندارد.

معاملاتی که در یک قرارداد هوشمند انجام می‌گیرند، توسط بلاکچین پردازش می‌شوند؛ یعنی می‌توان آن‌ها را بدون واسطه و به طور خودکار ارسال کرد. به این معنا که نیاز نیست به کسی برای این کار اعتماد کنید!

معاملات تنها زمانی انجام می‌گیرند که شرایط توافق‌نامه رعایت شود. هیچ واسطه‌ای وجود ندارد؛ بنابراین، در ارتباط با اعتماد نیز هیچ مسئله‌ای وجود نخواهد داشت.

قرارداد هوشمند چیست: قرارداد هوشمند چگونه کار می‌کند؟

پس قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟

بیایید برای رسیدن به پاسخ این سوال ببینیم که چگونه می‌توان از یک قرارداد هوشمند استفاده کرد:

بایید فرض کنیم که جان (John) می‌خواهد خانه‌ی مایک (Mike) را بخرد. این توافق با استفاده از یک قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین اتریوم شکل می‌گیرد. این قرارداد هوشمند دربردارنده‌ی توافق بین جان و مایک است.

به بیان ساده، توافق به این شکل خواهد بود: “هر وقت جان 300 اتر به مایک پرداخت کند، مالک خانه خواهد بود.”

زمانی که این قرارداد هوشمند تنظیم و آماده شود، دیگر امکان تغییر آن وجود ندارد؛ به این معنا که مایک می‌تواند مطمئن باشد که با پرداخت 300 اتر صاحب خانه خواهد بود.

در این مثال، بدون استفاده از قرارداد هوشمند، مایک و جان باید کارمزدهای بسیار زیادی را به شرکت‌های واسطه مثل بانک، وکیل و دلال خانه می‌پرداختند.

عالی است، مگر نه؟ دیگر هیچ کارمزدی وجود ندارد و لازم نیست برای انجام روند کارها توسط یک دلال یا وکیل زمان زیادی را منتظر ماند! این مثال تنها یکی از کاربردهای فراوان قراردادهای هوشمند است.

هر وقت شرایط مورد توافق رعایت شوند، قراردادهای هوشمند به طور خودکار اجرا می‌شوند. این به این معناست که هیچ نیازی به واسطه‌هایی مثل بانک، دلال یا دولت وجود ندارد.

چنین چیزی چطور ممکن است؟

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، باید از بلاکچین تشکر کنیم. به لطف فناوری بلاکچین، می‌توان قراردادهای هوشمند را غیرمتمرکز ساخت که در این صورت، این قراردادها عادلانه و قابل‌اعتماد خواهند بود. منظور از “غیرمتمرکز” این است که توسط یک گروه مرکز (مثل بانک، دلال، دولت و غیره) کنترل نمی‌شوند.

بلاکچین یک پایگاه داده‌ی مشترک است که توسط تعداد زیادی کامپیوتر (نود) که متعلق به افراد مختلف هستند، راه‌اندازی شده و به همین دلیل، ‌یک فرد یا یک شرکت کنترل آن را در دست ندارد.

این به این معناست که هک کردن آن تقریبا غیرممکن است. اگر هکرها بخواهند بلاکچین قراردادهای هوشمندی را که بر روی آن اجرا می‌شوند هک کنند، باید بیش از نیمی از نودها را هک کنند. بنابراین، قراردادهای هوشمند می‌توانند به صورت امن و خودکار و بدون اینکه کسی بتواند آن‌ها را تغییر دهد، اجرا شوند!

در نهایت،‌ وقتی که برای محصولات یا سرویس‌ها ودیعه پرداخت می‌کنیم، کاملا می‌توانیم حس امنیت و اطمینان داشته و به هیچ عنوان درگیر بحث اعتماد نخواهیم بود.

قرارداد هوشمند چیست: قراردادهای هوشمند در حال حاضر برای چه کارهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

همانطور که پیش‌تر گفتیم، فروش خانه‌ی مایک و جان تنها موردی نیست که در آن قراردادهای هوشمند به کار می‌آیند. قراردادهای هوشمند را می‌توان برای هر نوع معامله‌ای استفاده کرد؛‌ به این معنی که معامله لزوما نباید مالی باشد.

امکانات و کاربردهای قراردادهای هوشمند بی‌انتها هستند. آن‌ها همین حالا نیز برای معاملات و سرویس‌های مالی، بیمه، اختیارات اعتباری،‌ روندهای قانونی و حتی توافقات سرمایه‌گذاری جمعی (ICOs) مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بیایید نگاهی بیندازیم به قراردادهای هوشمندی که همین حالا نیز برای صنایعی خاص مفید واقع شده و اینکه در آینده به صنایع دیگر چگونه سود خواهند رساند.

شرکت‌های بیمه

دو شرکت بیمه، شرکت اطلس (Atlas) در مالت (Malta) و شرکت آکسا (Axa) در فرانسه، قراردادهای هوشمند را در سال 2017 مورد بررسی قرار دارند. آن‌ها نمونه‌هایی داشتند که در آن‌ها در صورت تاخیر پرواز، خسارت مشتریان آژانس را پرداخت می‌کردند.

بیایید مثالی را ببینیم:

جان می‌خواهد با هواپیما از نیویورک به لس‌آنجلس برود. او به ارزش 5 دلار، ارز رمز به قرارداد هوشمند شرکت بیمه‌ی آکسا ارسال کرده و شماره پرواز خود را نیز در اختیار آنان می‌گذارد. آکسا 95 دلار به قرارداد هوشمند ارسال می‌کند. بنابراین، روی هم رفته 100 دلار در قرارداد هوشمند وجود دارد.

اگر پرواز جان به موقع انجام شود، 100 دلاری که در قرارداد هوشمند قرار دارد به آکسا فرستاده شده و اگر پرواز تاخیر داشته باشد، این 100 دلار از قرارداد هوشمند به حساب جان فرستاده می‌شود. همه چیز کاملا اتوماتیک انجام می‌گیرد.

چنین چیزی باعث صرفه‌جویی در وقت و پول می‌شود. همچنین به این معناست که لازم نیست جان حتما به آکسا اعتماد داشته باشد که در صورت تاخیر پرواز مبلغ توافق‌شده را به او پرداخت می‌کند؛ بلکه می‌داند که اگر تاخیری در پرواز رخ دهد، قرارداد هوشمند بلافاصله این خسارت (100 دلار) را برای او خواهد فرستاد.

سیستم‌های بهداشت و سلامت

سیستم‌های بهداشت و سلامت از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند تا داده را ذخیره کرده و آن را به صورت امن انتقال دهند.

ما همین حالا هم می‌توانیم نمونه‌هایی از کاربرد قراردادهای هوشمند در صنعت پزشکی را ببینیم؛‌ مثل انکریپگن .(Encrypgen) انکریپگن نرم‌افزاری است که از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند تا اطلاعات بیمار را به روشی امن و بدون دسترسی واسطه‌ها انتقال دهند.

در این روش،‌ بیماران کنترل اطلاعات و داده‌های خود را در دست دارند. اگر محققان بخواهند که از اطلاعات بیمار استفاده کنند، باید برای آن پول پرداخت کنند. علاوه بر این،‌ تصمیم با بیمار است که آیا می‌خواهد این اطلاعات را به آن‌ها بفروشد یا خیر.
دولت

قراردادهای هوشمندی که در بلاکچین قرار دارند، به دولت‌ها کمک می‌کنند تا سیستم‌های رای‌گیری کاملا قابل‌اعتماد و امن‌تری را ایجاد کنند.

برنامه‌هایی مثل FollowMyVote از قراردادهای هوشمند و فناوری بلاکچین استفاده می‌کنند تا جلوی انجام تقلب در رای‌گیری را بگیرند. زمانی که اجرای رای‌گیری در بلاکچین نوشته شود،‌ دیگر امکان تغییر آن وجود ندارد. هنگامی که رای‌گیری تمام شود، قرارداد هوشمند یک توکن را به آدرسی می‌فرستد که نمایانگر برنده‌ی رای‌ است.

در این صورت، رای‌گیری کاملا عادلانه است؛‌ یعنی این که برنده همیشه به درستی انتخاب می‌شود.

مدیریت بازرگانی

کسب و کارها می‌توانند تا حد زیادی از قراردادهای هوشمند سود ببرند. به جای دادن پول به کارکنان برای پرداخت لیست حقوق، می‌توان از قراردادهای هوشمند استفاده کرد.

کسب و کارها می‌توانند قرارداد هوشمندی را تنظیم کنند که وقتی تاریخ 18/03/2018 فرا رسید،‌ اعلام کند که شرکت باید 2 اتر برای جان ارسال کند. این به این معناست که پول جان همیشه به موقع پرداخت شده و او هیچ وقت کمتر از آنچه باید، دریافت نخواهد کرد. کسب و کار از این روند سود می‌برد، ‌زیرا همه چیز اتوماتیک بوده و تا حد زیادی در وقت و پول صرفه‌جویی می‌شود!

ICOها

اگر شما می‌خواهید پروژه‌ی خود را که از بلاکچین استفاده می‌کند آغاز کنید،‌ می‌توانید همانطور که پیش‌تر دیدیم، پروژه‌ی خود را بر روی بلاکچین اتریوم ایجاد کنید. با این حال، به مقداری پول نیاز خواهید داشت!

چگونه این مقدار پولی را که به آن احتیاج دارید تهیه خواهید کرد؟ به ICOها خوش آمدید.

ICO (Initial Coin Offering) یک سیستم سرمایه‌گذاری جمعی برای نرم‌افزارهای جدیدی است که از فناوری بلاکچین استفاده می‌کنند. شما یک قرارداد هوشمند و توکنی برای این قرارداد ایجاد می‌کنید. فرض کنیم که نام توکن خود را ABC می‌گذارید.

شما می‌خواهید 10,000,000 دلار جمع‌آوری کنید تا پروژه‌ی خود را آغاز کرده و نرم‌افزار خود را بسازید؛ فرض کنیم که 10,000,000 دلار معادل با 10,000 اتر است. تصمیم شما این است که 100,000 توکن ABC خود را در قرارداد هوشمند قرار دهید؛ همچنین ارزش هر توکن برابر با 0.1 اتر خواهد بود.

در این صورت،‌ اگر شما تمام 100,000 توکن ABC خود را بفروشید، 10,000 اتری را که به آن احتیاج دارید به دست خواهید آورد؛‌ زیرا: 10,000 = 0.1 × 100,000.

حالا،‌ در قرارداد هوشمند چیزی شبیه به این نوشته خواهد شد: اگر 0.1 اتر به قرارداد هوشمند ارسال شود، آنگاه قرارداد هوشمند 1 ABC به آدرسی که این 0.1 اتر را فرستاده، ارسال خواهد کرد. در این صورت، افرادی که به ICO کمک می‌کنند،‌ همیشه مقدار صحیحی از توکن‌های ABC را دریافت می‌کنند.
چرا افراد می‌خواهند که توکن‌های ABC را خریداری کنند؟

دو دلیل رایج که افراد برای خرید توکن از ICOها دارند، دلایل زیر هستند:

1. به محض این که که نرم‌افزار ایجاد ‌شود، ‌می‌توان توکن را در آن استفاده کرد.

2. قیمت توکن همزمان با مشهورتر شدن پروژه افزایش می‌یابد.

می‌توان ICOها را نسخه‌ی بلاکچینِ Kickstarter (پلتفرمی جهانی برای تامین مالی جمعی) در نظر گرفت. تفاوت کلیدی میان آن‌ها این است که ICO روند فروش‌ جمعی را به شکلی امن و قابل‌اعتماد، به حالت خودکار در می‌آورد.

قرارداد هوشمند چیست: قراردادهای هوشمند چگونه به وجود آمده‌اند؟

قراردادهای هوشمند را می‌توان بر روی پایگاه‌های بلاکچین متعددی، همچون اتریوم و NEO ایجاد کرد. از آن جایی که اتریوم محبوب‌ترین گزینه برای توسعه‌دهندگان است، درباره‌ی قراردادهای هوشمند آن به شما توضیحاتی خواهیم داد. (دلیل این که شما اغلب عبارت “قرارداد هوشمند اتریوم” را می‌شنوید یا عبارت “قرارداد اتریوم” بر روی صحنه‌ی کریپتو ظاهر می‌شود، این است که اتریوم محبوب‌ترین گزینه است.)

قراردادهای هوشمند با استفاده از زبان اولیه‌ی کدگذاری اتریوم توسعه می‌یابند؛ نام این زبان Solidity است.

قرارداد هوشمند چیست: قراردادهای هوشمند چگونه دنیا را تغییر خواهند داد؟ (نتیجه)

این اتفاق همین حالا نیز در حال رخ دادن است. با توجه به مثالی که ارائه کردیم، می‌بینید که قراردادهای هوشمند در حال حاضر نیز تا حد زیادی جای واسطه‌ها را گرفته‌اند. همچنین دیدیم که این قراردادها دارای چه پتانسیلی برای برنامه‌های آینده هستند؛ آیا فروش خانه‌ی جان و مایک را به یاد دارید؟ آن‌ها به هیچ آژانس املاک، وکیل یا بانک احتیاج نداشتند، مگر نه؟

بنابراین، اگر قراردادهای هوشمند به هدف خود دست یابند،‌ احتمالا یک روز در جهانی زندگی خواهیم کرد که هیچ واسطه‌ای در آن وجود ندارد.

در آن زمان چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

بهترین نکته درباره‌ی وجود نداشتن واسطه‌ها این حقیقت است که پول بسیار زیادی را ذخیره می‌کنیم. علاوه بر این، دیگر احتیاج نخواهیم داشت که به کسی اعتماد کنیم.

با این حال، یک عیب هم وجود دارد و آن این است که افراد ممکن است شغل خود را از دست بدهند. واسطه‌ها افراد واقعی، درست مثل شما و من، هستند. چرا تا وقتی که می‌شود کاری را با استفاده از یک قرارداد هوشمند به صورت رایگان انجام داد،‌ یک نفر باید حاضر باشد برای انجام آن به یک کارمند پول پرداخت کند؟ هیچ کس این کار را نمی‌کند.

البته، هیچکس نمی‌داند که در آینده چه چیزی رخ خواهد داد. تمام آنچه از ما برمی‌آید این است که حدس زده و پیش‌بینی کنیم؛ ‌اما باید برای هر نتیجه‌ای هم آماده باشیم.

بنابراین، همانطور که می‌بینید، قراردادهای هوشمند می‌توانند دنیا را به جایی بهتر که در آن هیچ کارمزدی وجود ندارد، تبدیل کنند. همچنین می‌توانند موجب کاهش کلاهبرداری، تاخیر و هزینه‌ی کلی بسیاری چیزها شوند. با این حال،‌ هر چه بیشتر به سمت فناوری پیش برویم، نیاز به مشاغلی خاص نیز از میان خواهند رفت. حالا که این راهنما را خوانده‌اید، پاسخ دادن به این سوال طلایی که “قرارداد هوشمند چیست؟” باید برایتان راحت باشد.