زی کش‌‌ چیست؟ مروری جامع بر Zcash

به راهنمای « زی کش‌‌ چیست » خوش آمدید.

احتملا درباره‌‌ی ارز رمزنگاری شده‌‌ جالب زی کش چیزهایی شنیده‌‌اید. اما شاید به درستی ندانید این پول دیجیتالی چطور کار می‌‌کند و راه استفاده از آن چیست. اگر این‌‌طور است، درست آمده‌‌اید؛ در این‌‌جا با زبانی ساده بیش‌‌تر با این ارز آشنا می‌‌شوید. آیا می‌‌دانستید که در گذشته Zcash را زیرو کوین (Zerocoin) می‌‌نامیدند؟

1. زی کش‌‌ چیست؟
2. چگونه می‌‌توان از زی کش‌‌ استفاده کرد؟
3. چگونگی انجام تراکنش در زی کش‌‌
4. پتانسیل زی کش‌‌
5. نتیجه‌‌گیری

زی کش‌‌ چیست؟

زی کش (ZCash) در اکتبر سال ۲۰۱۶ به وسیله‌‌ی توسعه دهنده‌‌ای به نام زوکو ویلکاکس (Zooko Wilcox) به وجود آمد. ویلکاکس بسیار شیفته‌‌ی توانمندی‌‌های بیت کوین (Bitcoin) بود، اما از این ویژگی که تراکنش‌‌ها برای همگان قابل دیدن هستند خوشش نمی‌‌آمد. او می‌‌خواست یک بلاک چین بسازد که در آن مردم بتوانند بدون اعلام هویت خود پول ارسال و دریافت کنند. Zcash درست همین کار را انجام می‌‌دهد.

ویلکاکس برای به حقیقت رساندن رویای خود، روی کد بیت کوین اصلی یک فورک (fork) انجام داد. تغییراتی که او روی کدهای بیت کوین ایجاد کرد به راستی تحسین برانگیز هستند. او کد بیت کوین را طوری تغییر داد تا حریم خصوصی افراد بیش‌‌تر حفظ شود و سرعت افزایش پیدا کند.

توجه: فورک کردن بلاک چین به این معناست که کدهای اصلی آن را کپی می‌‌کنند و سپس در آن تغییراتی می‌‌دهند تا بهتر شود. فورک‌‌های مشهور بلاک چین عبارت‌‌اند از: بیت کوین کش (Bitcoin Cash – فورک شده از بیت کوین) و اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic – فورک شده از اتریوم).

یکی از بزرگ‌‌ترین طرفداران زی کش،‌‌ افشاگر معروف ادوارد اسنودن (Edward Snowden) است. وی چندی پیش گفت:

همچنین برخی افراد، ، از جمله اسطوره‌‌ دنیای پول کریپتو راجر وِر (Roger Ver) و بانکدار مشهوری به نام بری سیلبرت (Barry Silbert)، در پروژه‌‌ زی کش‌‌ سرمایه گذاری شخصی انجام داده‌‌اند.

بلاک چین زی کش‌‌ با ارز رمزنگاری شده‌‌ ویژه‌‌ی خود کار می‌‌کند که نامش همان زی کش‌‌ (ZCash) و نشان اختصاری آن ZEC است. درست مانند بیت کوین، به طور کلی حداکثر ۲۱ میلیون سکه‌‌ی ZEC وجود خواهد داشت. پیش بینی می‌‌شود شمار سکه‌‌های Zcash در سال ۲۰۳۲ به این مقدار حداکثری برسد.

بلاک چین زی کش‌‌ این توانایی را دارد که تراکنش‌‌ها را بسیار سریع‌‌تر از بیت کوین انجام دهد و نسبت به بیت کوین بسیار مقیاس‌ پذیرتر است. مقیاس پذیری از این جهت اهمیت دارد که بلاک چین را قادر می‌‌سازد در یک لحظه تعداد زیادی تراکنش انجام دهد. در ادامه جزییات این مساله را مورد بحث قرار خواهیم داد.

ویژگی اصلی زی کش‌‌ این است که هویت هر دو طرف فرستنده و گیرنده را پنهان می‌‌سازد. در حقیقت Zcash آن‌‌قدر خصوصی و پوشیده است که تنها تاریخ و زمان یک تراکنش‌‌ برای دیگران قابل مشاهده می‌‌باشد. زی کش‌‌ درست همانند بیت کوین نا متمرکز است، یعنی در دست هیچ فرد یا سازمانی نیست. کار نگهداری از این بلاک چین را ماینرها (miners) انجام می‌‌دهند. آن‌‌ها در ازای زمان و برقی که مصرف می‌‌کنند، سکه‌‌ زی کش‌‌ کسب می‌‌نمایند. اکنون به طور خلاصه می‌‌دانید زی کش‌‌ چیست و چرا به وجود آمده است. گام بعدی در راهنمای « زی کش‌‌ چیست » آشنایی با ویژگی‌‌های زی کش‌‌ و جزییات آن است.

چگونه می‌‌توان از زی کش‌‌ استفاده کرد؟

کار اصلی زی کش‌‌ این است که به مردم امکان دهد به صورت سریع، ارزان و مهم‌‌تر از همه خصوصی، پول رد و بدل نمایند. در حقیقت تیم زی کش‌‌ امیدوار است این شبکه روزی به یک سیستم پرداخت جهانی تبدیل شود و مردم در سراسر جهان بتوانند از آن استفاده کنند. در نظر بگیرید که می‌‌خواهید مقداری پول را برای کسی که در کشور دیگر زندگی می‌‌کند ارسال کنید. برای این‌‌ کار مجبورید از یک واسطه مانند بانک یا موسسه کمک بگیرید. هر گزینه‌‌ای را که برای این کار انتخاب کنید، معمولا باید کارمزد قابل توجهی بپردازید و این‌‌ جابجایی برای شما گران تمام می‌‌شود.

برای نمونه، ارسال ۲۰۰$ به آفریقای جنوبی به طور میانگین ۱۴.۶% معادل ۲۹.۲۰$ هزینه دارد. این کارمزد زیاد برای کسی که وضعیت مالی خوبی ندارد بسیار بالاست. جابجایی‌‌های بین‌‌المللی مانند این را ارسال وجه (Remittance) می‌‌نامند و خوب است بدانید که یک صنعت چندین میلیارد دلاری محسوب می‌‌شود و پول‌‌های هنگفتی به جیب موسسات واسطه می‌‌ریزد. افزون بر این، هنگامی که پولی را برای فردی در کشور دیگر ارسال می‌‌کنید دسته‌‌کم چند روز طول می‌‌کشد تا به دست او برسد. این دلایل باعث شده‌‌اند Zcash به عنوان یک گزینه‌‌ی جایگزین بسیار عالی باشد. اما زی کش‌‌ چطور عمل می‌‌کند؟ سیستم زی کش‌‌ می‌‌تواند هر ۲.۵ دقیقه یک بلوک تازه را تایید کند. بلوک همانند یک کانتینر است که در آن بسته‌‌های گوناگونی وجود دارد؛ با این تفاوت که بلوک به جای بسته حاوی تراکنش است. روند کار زی کش‌‌ بسیار تندتر از بیت کوین است چرا که در بیت کوین برای تایید هر بلوک ۱۰ دقیقه زمان نیاز است.

از دید کارمزدی، به کارگیری پلتفرم زی کش‌‌ برای ارسال پول به مراتب ارزان‌‌تر از انجام این کار با بانک است. میزان کارمزدها بسته به شلوغی بلاک چین تغییر می‌‌کند، اما هزینه‌‌ی ارسال پول از چند سِنت فراتر نمی‌‌رود. مزیت دیگر زی کش‌‌ نسبت به بیت کوین در نحوه‌‌ی کار ماینرها است. هر دوی آن‌‌ها از یک مدل اجماعی به نام «اثبات کار» یا به اختصار (POW (Proof-of-Work استفاده می‌‌کنند اما زی کش‌‌ بسیار منصفانه‌‌تر است.

استخراج (mining) را یک مساله‌‌ی بسیار سخت در نظر بگیرید. برای تایید اعتبار یک تراکنش در بلاک چین، ماینرها باید از توان محاسباتی کامپیوتر خود استفاده کنند تا نیروی محاسباتی لازم جهت حل این مساله یا معادله فراهم شود. به محض اینکه مساله حل شد، تراکنش در بلوک تایید می‌‌شود. به پاس قدردانی از ماینرها برای کمک به حل مساله، مقداری سکه ویژه‌‌ی بلاک چین به آن‌‌ها داده می‌‌شود که در این مورد زی کش‌‌ است. اکنون استخراج بیت کوین بسیار دشوار شده، زیرا ماینرها از سخت افزارهای گران‌‌قیمت و نیرومندی به نام ASIC استفاده می‌‌کنند. استخراج در بیت کوین مانند این است که سوار بر ماشین پیکان در مسابقه با یک فِراری شرکت کنید. فکر می‌‌کنید کدامیک از شما برنده می‌‌شود؟ معلوم است، فراری. استخراج بیت کوین درست به همین اندازه ناعادلانه است. کسانی که پول بیش‌‌تری دارند می‌‌توانند دستگاه‌‌های نیرومندتری بخرند و استفاده از آن‌‌ها درآمد بیش‌‌تری کسب کنند.

زی کش‌‌ اما از این نظر با بیت کوین تفاوت دارد. سخت افزارهای ASIC روی زی کش‌‌ جواب نمی‌‌دهند. کسانی که در پی استخراج زی کش‌‌ هستند، باید از CPU یا GPU خود استفاده کنند. قیمت این سخت افزارها بسیار کمتر از دستگاه‌‌های ASIC است، به همین خاطر همه می‌‌توانند زی کش‌‌ استخراج کنند. با این وجود، نکته‌‌ای در این باره وجود دارد. در چهار سال نخست، توسعه دهندگان زی کش‌‌ ۲۰% از کل کارمزد تراکنش‌‌های انجام شده را برمی‌‌دارند. آن‌‌ها خود می‌‌گویند این پول صرف کمک به پروژه می‌‌شود، اما این کار از دید برخی افراد منصفانه نیست. اگر شما از برق و نیروی کامپیوتر خود برای استخراج Zcash استفاده کنید آنگاه از اینکه ۲۰% پاداش شما به توسعه‌‌دهندگان برسد چه احساسی پیدا خواهید کرد؟ احتمالا چندان خوشتان نمی‌‌آید، نه؟

با توجه به آن چه تا به این جا گفتیم، اکنون می‌‌دانید زی کش‌‌ چه کاربردی دارد. بخش بعدی راهنمای « زی کش‌‌ چیست » به بیان چگونگی انجام تراکنش در این پلتفرم اختصاص دارد.

چگونگی انجام تراکنش در زی کش‌‌

همان‌‌طور که می‌‌دانید، فناوری بلاک چین بسیار پیچیده است. این پیچیدگی باعث می‌‌شود فهم چگونگی انجام برخی کارها برای افراد دشوار گردد. اما نگران نباشید. ما در این جا قصد داریم این چگونگی را به ساده‌‌ترین شکل ممکن توضیح دهیم. فناوری اصلی که از زی کش‌‌ چنین بلاک چین خوبی ساخته پروتکلی به نام « اثبات دانش صفر » (Zero-Knowledge Proof) است. این پروتکل امکان انجام تراکنش بدون استفاده از مشخصات را فراهم می‌‌آورد. در اینجا با یک نمونه، چگونگی انجام تراکنش در بیت کوین و زی کش‌‌ را شرح می‌‌دهیم.

تراکنش بیت کوین: در تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۸، در ساعت ۱۳ کیف پول DEF456 مبلغ ۱.۵ BTC  را برای کیف پول GHI789 ارسال می‌‌کند.

پس از اینکه بلوک مورد نظر تایید شد، اطلاعات این تراکنش به بلاک چین همگانی فرستاده می‌‌شود، بنابراین از این پس همه می‌‌توانند این اطلاعات را مشاهده کنند. افزون بر این، تنها با داشتن آدرس یک کیف پول می‌‌توانید تک تک تراکنش‌‌هایی که انجام داده و مبالغی را که تا کنون ارسال و دریافت کرده ببینید. همچنین مانده حساب کیف پول هم در برابر دید شما قرار دارد.

باید از خود بپرسید آیا با این وضعیت مشکلی دارید. با اینکه هیچکس هویت واقعی صاحب یک آدرس بیت کوین را نمی‌‌داند اما اطلاعات زیادی از او برای دیگران آشکار می‌‌شود. با گذشت زمان فروشگاه‌‌های بیشتری بیت کوین را به عنوان یک روش پرداخت می‌‌پذیرند، به ویژه در ژاپن که دارای ۲۰۰,۰۰۰ فروشنده‌‌ی مختلف است. اگر با پای خود به یک فروشگاه بروید و هزینه‌‌ی خریدتان را با بیت کوین بپردازید، آنگاه صاحب فروشگاه به سابقه‌‌ تراکنش‌‌های شما دسترسی پیدا خواهد کرد.

زی کش‌‌ رویکرد کاملا متفاوتی در این زمینه دارد. بیایید نگاهی به آن بیندازیم.
<h5=>تراکنش زی کش‌‌: در تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۸، در ساعت ۱۳ کیف پول XXXXXX مبلغ X.X ZEC را برای کیف پول XXXXXX ارسال می‌‌کند.

همانطور که می‌‌بینید، تنها اطلاعاتی که به بلاک چین همگانی ارسال می‌‌شود تاریخ و زمان انجام تراکنش است. همین ویژگی باعث شده زی کش‌‌ حقیقتا یک بلاک چین خصوصی و غیرقابل ردگیری باشد. « اثبات دانایی صفر » در ابتدا به وسیله‌‌ی سه پژوهشگر دانشگاهی ابداع گردید. این سه نفر در دهه‌‌ی ۱۹۸۰ « اثبات دانایی صفر » را در دانشگاه مرکز فناوری ماساچوست طراحی نمودند.

همان گونه که نام آن برمی‌‌آید، « اثبات دانایی صفر » شیوه‌‌ای است که سیستم با استفاده از آن می‌‌تواند بدون تبادل پسورد یک تراکنش را تایید کند. پیامد به کارگیری « اثبات دانایی صفر » این است که امکان دزدی یا هک شدن کلیدها از بین می‌‌رود و هیچکس نمی‌‌تواند اطلاعات خصوصی ارسال شده به بلاک چین را مشاهده کند. در اینجا با بیان یک نمونه در دنیای بیرون شرح می‌‌دهیم که بلاک چین چگونه می‌‌تواند بدون آشکار کردن پسوردها اعتبار یک تراکنش را تایید کند.

1. میلاد دو توپ دارد. یکی سبز و دیگری قرمز رنگ است.
2. نیما فردی نابینا است. او باور نمی‌‌کند که رنگ توپ‌‌ها متفاوت است.
3. میلاد به نیما می‌‌گوید می‌‌تواند به او ثابت کند که توپ‌‌ها دو رنگ متفاوت دارند.
4. نیما دو توپ را برمی‌‌دارد، آن‌‌ها را پشت خود می‌‌گیرد و جابجا می‌‌کند. سپس یکی از توپ‌‌ها را جلو می‌‌آورد و به میلاد نشان می‌‌دهد. این توپ سبز رنگ است.
5. سپس نیما توپ سبز را پشت خود می‌‌برد و بار دیگر توپ‌‌ها را جابجا می‌‌کند. اما او می‌‌داند توپی که به میلاد نشان داده کدام است.
6. نیما توپ‌‌ها را جلوی میلاد می‌‌گیرد و از او می‌‌خواهد توپی را که قبلا دیده بود انتخاب کند.
7. میلاد توپ سبز را انتخاب می‌‌کند که انتخاب درست است.
8. نیما می‌‌گوید احتمال اینکه میلاد توپ درست را انتخاب کند ۵۰/۵۰ است. نیما درست می‌‌گوید اما فرض کنید این کار یک میلیون بار تکرار شود. چون میلاد نابینا نیست هر بار توپ درست را انتخاب می‌‌کند.
9. میلاد توانست ثابت کند که حقیقت را می‌‌گوید (رنگ توپ‌‌ها متفاوت است).
10. طرز کار اثبات دانایی صفر به همین صورت است. با اینکه نیما نابینا است اما می‌‌تواند به مطمئن باشد آنچه میلاد می‌‌گوید درست است.

اکنون از نحوه‌‌ی انجام تراکنش‌‌ها آگاهی دارید. در بخش بعدی بررسی زی کش‌‌ در مورد پتانسیل‌‌های آن بحث خواهیم کرد.

پتانسیل زی کش‌‌

پیش‌‌بینی بازار ارز رمزنگاری شده کاری بس دشوار است؛ اما این ایده‌‌ی درستی است که در پی یافتن دلایلی برای افزایش ارزش یک سکه یا عدم افزایش آن باشیم. در مورد زی کش‌‌، پیش از هر چیز باید توجه داشت که در شراکت با موسسه‌‌ی مالی برجسته‌‌ی جِی.پی مورگان (JP Morgan) عملکرد بسیار خوبی داشته. این موسسه به دنبال اجرای پروتکل « اثبات دانایی صفر» در پروژه‌‌ی بلاک چین خود است. علاقه نشان دادن سازمان بزرگی همچون جی.پی مورگان به زی کش‌‌، اعتبار فراوانی به آن می‌‌دهد.

با این وجود، یکی از مسائلی که در زمینه‌‌ی پتانسیل می‌‌تواند در بلند مدت به زیان زی کش‌‌ تمام شود این است که برای کارهای مجرمانه مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که زی کش‌‌ امکان ارسال و دریافت پول به صورت بی‌‌نام را برای افراد فراهم می‌‌آورد، گزینه‌‌ی بی‌‌نقصی برای تبهکاران محسوب می‌‌شود. بخش سیاه وب، تجارت عظیمی را می‌‌گرداند که افراد مجرم در آن به فروش کالاهای غیرقانونی می‌‌پردازند و در ازای آن ارز رمزنگاری شده دریافت می‌‌کنند.

دولت‌‌ها در سرتاسر جهان بحث و گفتگو پیرامون نحوه‌‌ی قانونمند ساختن ارزهای رمزنگاری شده را آغاز کرده‌‌اند. ممکن است این دولت‌‌ها از ایده‌‌ی سیستم پرداخت بی‌‌نام استقبال نکنند. با این وجود زی کش‌‌ برای این مساله راه حلی دارد که نام آن را « کلید نمایش » (View Key) گذاشته است. هر یک از دارندگان زی کش‌‌ یک «کلید نمایش» دارند که در دسترس آن‌‌ها قرار دارد. کاربر می‌‌توان با استفاده از کلید نمایش خود داده‌‌های تراکنش‌‌ را آشکار نماید. صاحبان زی کش‌‌ می‌‌توانند کلید نمایش خود را در اختیار دیگران بگذارند؛ برای نمونه با تسلیم آن به ناظران و مجریان قانون امکان بازرسی از سابقه تراکنش‌‌های خود را فراهم سازند. با این حال، کاربر باید به دلخواه خود کلید نمایش را به دیگران بدهد و مجرمان مسلما این کار را نخواهند کرد.

مساله‌‌ی دیگری که می‌‌تواند از رشد ارزش زی کش‌‌ جلوگیری کند، پتانسیل آن برای مقیاس پذیری است. پیش‌‌تر اشاره کردیم که بلاک چین زی کش‌‌ نسبت به بیت کوین نرخ پردازش در ثانیه‌‌ی بالاتری دارد. با این حال بلاک چین زی کش‌‌ تنها می‌‌تواند در هر ثانیه ۲۶ – ۶ تراکنش را بایگانی نماید. به این ترتیب، اگر توسعه دهندگان زی کش‌‌ نتوانند سرعت بلاک چین خود را افزایش دهند ممکن است بلاک چین‌‌ها دیگر شانس بیشتری برای تبدیل شدن به یک سیستم پرداخت جهانی داشته باشند. سکه‌‌های بی‌‌نام دیگری همچون دَش (Dash) هستند که تراکنش‌‌ها را بسیار تندتر پردازش می‌‌کنند. دَش با بهره‌‌گیری از قابلیت ارسال آنی یا InstantSend سرعت خود را تا جایی بالا برده که هر تراکنش را ظرف چند ثانیه انجام می‌‌دهد. این در حالی است که یک تراکنش در زی کش‌‌ ۲.۵ دقیقه طول می‌‌کشد.

روی هم رفته زی کش‌‌ از زمان تشکیل خود در ۲۰۱۶ عملکرد بسیار خوبی داشته و توانسته خود را در میان ۵۰ ارز رمزنگاری شده‌‌ی برتر جای دهد. در اواخر سل ۲۰۱۷ قیمت زی کش‌‌ اوج گرفت و رکورد تازه‌‌‌‌ای برجای گذاشت که ارزش بازار آن را به ۲ میلیارد دلار رساند. از آن زمان تاکنون قیمت زی کش‌‌ افت پیدا کرده، اما ارزش بازار آن هنوز بیش از ۱ میلیارد دلار می‌‌باشد.

نتیجه‌‌گیری

امیدوارم از راهنمای « زی کش‌‌ چیست » بهره‌‌ی کافی را برده باشید. می‌‌دانیم که خواندن این مطلب وقت زیادی برده است، اما اگر از آغاز تا پایان آن را دنبال کنید، از اینکه زی کش‌‌ چیست و در دنیای بیرون چه کارکردی دارد درک به مراتب بهتری پیدا خواهید کرد.

ما در این راهنما به همه‌‌ی موارد پرداخته‌‌ایم؛ از چرایی ساخت Zcash تا چگونگی استفاده از آن. با این تفاسیر از دید شما آیا زی کش‌‌ مشخصه‌‌های لازم برای تبدیل شدن به یک سیستم پرداخت جهانی را دارد؟ زی کش‌‌ خیلی بهتر از بیت کوین کار می‌‌کند اما توسعه دهندگان آن باید مقیاس پذیری را بهبود دهند. نظر شما درباره‌‌ی استخراج زی کش‌‌ چیست؟ سخت ‌‌افزار استخراج زی کش‌‌ بسیار ارزان‌‌تر از دستگاه‌‌های استخراج بیت کوین است؛ بنابراین بد نیست در این زمینه بررسی بیشتری انجام دهیم.

با توجه به توضیحات ارائه شده باید درک خوبی از نحوه‌‌ی کار اثبات دانایی صفر داشته باشید. می‌‌دانیم که پیچیده است اما امیدوارم مثال توپ‌‌های رنگی به فهم مساله کمک کرده باشد. افزون بر این، به مواردی پرداختیم که می‌‌تواند در بلند مدت روی قیمت زی کش‌‌ تاثیر داشته باشد. شما در این زمینه چه دیدگاه‌‌هایی دارید؟ آیا به نظر شما قیمت آن در سال ۲۰۱۸ همچنان به رشد خود ادامه می‌‌دهد؟ زی کش‌‌ پول مورد نظر شماست یا سکه‌‌های دیگر را ترجیح می‌‌دهید؟