رمز ارز ملی: ابتکاری که هیچ‌کس خواستار آن نیست
از همان زمانی که نام بلاکچین و بیت کوین بر سر زبان‌ها افتاد، همیشه خبرهایی مبنی بر ایجاد رمز ارزهای ملی توسط کشورهای مختلف شنیده می‌شد. بعضی از کشورها واقعا دست به اجرای چنین پروژه‌هایی زدند، اما موفق نبودند. در این مطلب می‌خواهیم به بررسی این کشورها و علت عدم موفقیت این طرح‌ها بپردازیم.
از ابتدای ظهور بیت کوین و سایر آلتکوین‌ها، هر سالی که می‌گذرد شایعات و خبرهای زیادی از تولید رمز ارزهای ملی شنیده می‌شود. رمز ارزهایی که قرار است مخصوص یک کشور خاص باشد و در کنار ارز فیات آن کشور قرار بگیرد یا جایگزین آن شود. عملی شدن چنین پروژه‌هایی به لحاظ تئوری به دو روش ممکن است: توسعه‌دهندگان مستقل ارزی بسازند که آن‌قدر محبوب شود که دولت آن را بپذیرد، یا دولت به طور مستقل خودش دست به تولید یک ارز جدید بزند. حالت دوم تاکنون نمونه‌هایی داشته، ولی نتایج آن هنوز به طور واضح مشخص نیست. شایان ذکر است که اگرچه این رمز ارزها می‌توانند استیبل کوین باشند – یعنی به ازای هر کوین یک ارز فیات هم پشتوانه‌ی آن‌ها باشد – ولی لزومی برای انجام این کار وجود ندارد. از طرف دیگر، استیبل کوین‌های بسیاری در بازار وجود دارند که رمز ارز ملی نیستند.
حالا می‌توان گفت که با گذشت ۹ سال از پدید آمدن بلاکچین‌ها، تاکنون هیچ رمز ارز ملی پایدار نبوده و به پذیرش انبوه نرسیده است. علاوه بر این، بسیاری از رمز ارزهای مورد انتظار ملی نیز ثمره‌ای نداشته و احتمالا هیچ‌گاه نخواهند داشت. در این مطلب به شما می‌گوییم علت این اتفاق چیست، اما ابتدا بگذارید پنج مورد از بزرگ‌ترین رمز ارزهای ملی را با هم بررسی کنیم تا دید خوبی نسبت به مسئله پیدا کنید.
ایسلند: آروراکوین
آروراکوین (Auroracoin) اولین رمز ارز ملی دنیا بود که به فاصله‌ی کوتاهی پس از آگاهی عمومی درباره‌ی بیت کوین، در ابتدای سال ۲۰۱۴، به وجود آمد. دولت ایسلند مدت‌ها مخالف رمز ارزها بود، ولی مردم این کشور اعتمادی به بانک‌ها و موسسات مالی ایسلند نداشتند، در نتیجه خیلی زود به سوی فن‌آوری بلاکچین و رمز ارزها جذب شدند. توسعه‌دهنده‌ی ناشناسی با نام مستعار «بالدور اودینسن» در ابتدا این ارز را به عنوان کپی لایت‌کوین ایجاد کرد و نیمی از کوین‌های آن را به همه‌ی شهروندان ایسلندی تخصیص داد. با توجه به این که رمز ارزها در آن زمان نوظهور بودند، فقط ۱۰ درصد از مردم این کشور آروراهای خود را دریافت کردند و در نتیجه قیمت این رمز ارز به شدت فرو ریخت. این ارز دیجیتال تحت حمایت دولت مرکزی ایسلند قرار ندارد، و آن‌ها در واقع مخالف این رمز ارز هستند. وزرای این کشور بارها گفته‌اند که به آروراکوین مشکوک‌اند و احتمال می‌دهند که این ارز یک جور کلاهبرداری باشد.
ونزوئلا: پترو
دولت سوسیالیست ونزوئلا به ریاست جمهوری نیکلاس مادورو مدتی است که رمز ارز ملی این کشور را راه‌اندازی کرده و سعی دارد کسب و کارها را به پذیرش این ارز مجاب کند. این در حالی است که هیچ صرافی بین‌المللی این رمز ارز را نپذیرفته است. البته این اتفاق چیز عجیبی نیست، چون ارز مذکور از همان ابتدا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا و سایر کشورهایی ساخته شد که داشتند به اقتصاد ونزوئلا فشار می‌آوردند. این رمز ارز در ابتدا به عنوان یک استیبل کوین معرفی شد و قرار بود نفت این کشور پشتوانه‌اش باشد.
اما دولت مادورو در ماه اوت ۲۰۱۸ در حرکتی عجیب ۹۵ درصد از ارزش ارز ملی این کشور، یعنی بولیوار، را منهدم و پترو را پشتوانه‌ی آن قرار داد. بنابراین حالا ارز فیات ونزوئلا به پشتوانه‌ی رمز ارز این کشور و این رمز ارز نیز به پشتوانه‌ی نفت ونزوئلا فعالیت می‌کند. این اتفاقات گواه دیگری بر این مدعاست که سوسیالیست‌ها چیز زیادی از اقتصاد نمی‌فهمند. شاید پترو اولین رمز ارز رسمی ملی باشد، ولی الگوی خوبی نساخته تا بقیه‌ی کشورها بتوانند از آن پیروی کنند.
امارات: emCash
شرکت emCredit در پی استراتژی وسیع‌تری که برای تبدیل کردن دبی به شهری هوشمند با قابلیت استفاده از بلاکچین وجود دارد، دست به طراحی رمز ارزی زد که قرار بود همراه با یک اپلیکیشن کیف پول، موسوم به emPay، در اختیار شهروندان قرار بگیرد. این خبر آخرین اطلاعاتی است که از اکتبر ۲۰۱۷ در اختیار ما قرار دارد، و هنوز هم تاریخی برای عرضه‌ی این رمز ارز اعلام نشده است. پیش‌بینی می‌شود که emCash استیبل‌کوینی با پشتوانه‌ی درهم باشد، و شرکت Pundi X هم قرار است سیستم‌هایی بسازد تا امکان خرید با این ارز در فروشگاه‌ها فراهم شود. با این حساب، به نظر نمی‌رسد مدت زیادی تا عرضه‌ی این رمز ارز مانده باشد و شاید در سال ۲۰۱۹ بالاخره شاهد معرفی آن باشیم.
چین
نشریات اقتصادی در تابستان ۲۰۱۸ اعلام کردند که بانک مرکزی چین قصد دارد رمز ارز خودش را معرفی کند و این ارز به احتمال زیاد از بیت کوین هم بزرگ‌تر خواهد شد. البته مستنداتی از این تصمیم و فعالیت از جانب بانک مرکزی چین دیده می‌شود: گزارشات متعددی مبنی بر این وجود دارد که این بانک مرکزی مشغول آزمایش یک رمز ارز مبتنی بر یوآن است. آن‌ها در اکتبر ۲۰۱۸ یادداشت منتشر کردند که در آن ضمن اشاره به پتانسیل‌های این رمز ارز دولتی، گفته شده بود که این ارز ابتدا باید در مقیاسی کوچک آزمایش شود. چنین رویکردی در اجرای قوانین جدید در کشور چین بسیار مرسوم است: آزمایشات ابتدا در مقیاس شهری، سپس در مقیاس استانی و در نهایت در مقیاس ملی انجام می‌شوند. با این حال، نکته عجیب این است که تا به حال هیچ خبری از آزمایشات مقیاس کوچک شنیده نشده است. برای مثال سیستم اعتبار اجتماعی این کشور که در سال ۲۰۱۴ معرفی شد، در سال ۲۰۱۷ در شهر جینان مورد آزمایش قرار گرفت و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ به استفاده‌ی عمومی برسد. با توجه به مقیاس مشابه‌ای که میان این سیستم و رمز ارز ملی وجود دارد، شرایط فعلی به معنای این است که حداقل تا پنج سال دیگر شاهد ارائه‌ی چنین ارزی نخواهیم بود. این مسئله در کنار نکته‌ای که درباره‌ی پلتفرم‌های تقریباً آماده‌ی Alipay و WeChat وجود دارد، می‌تواند حاکی از این باشد که این پروژه شاید هرگز عملی نشود.
روسیه
وزارت اقتصاد و بانک مرکزی روسیه از سال ۲۰۱۶ مشغول مباحثه درباره‌ی این موضوع هستند، اما با توجه به گزارشاتی که به گوش می‌رسد ظاهرا عده‌ای از مسئولان این کشور ایده‌ی مذکور را «هولیگانیسم فنی» نامیده و حتی خود ولادمیر پوتین مستقیما خواستار انجام تحقیقات بیشتر درباره‌ی این موضوع شده است. جدیدترین خبری که از این موضوع به دست ما رسیده مربوط به زمانی است که کمیته‌ی دومای دولتی در حوزه بازارهای مالی اعلام کرد استیبل کوینی با پشتوانه‌ی روبل را در نظر گرفته است. با این حال هیچ اطلاعات دیگری در خصوص این ارز در دسترس نیست و این رمز ارز همچنان قربانی ارزش پایین روبل در مقایسه با دلار خواهد شد.
آیا آینده از آن ارزهای ملی است؟
خیر، احتمالا نه. ما هنوز در مراحل ابتدایی چرخه‌ی عمر فن‌آوری‌های بلاکچینی قرار داریم، اما آزمایشاتی که تا به حال در زمینه‌ی ارزهای ملی انجام شده نویدبخش نیست و تردید دولت‌ها در اجرای این پروژه‌ها نیز بر شرایط نامساعد آن‌ها دامن می‌زند. رزرو فدرال آمریکا قبلا گفته بود که به هیچ عنوان علاقه‌ای به ایجاد یک رمز ارز ملی ندارد که البته جای تعجبی نیست. بسیاری از کشورها یا خواستار ارز ملی نیستند، و یا حداقل نمی‌خواهند هزینه‌ای صرف راه‌اندازی این پروژه‌ها کنند. شاید دلیل این رویکرد نتیجه‌ی تحقیقاتی است که در این زمینه انجام داده‌اند.
در بحث اقبال شهروندان نیز ایسلند به ما نشان داد که اکثر مردم حتی تمایلی به دریافت ارز رایگان هم نداشتند، در نتیجه بازار به این اتفاق واکنش نشان داد و قیمت ارز مذکور را در هم شکست. حتی طرفداران رمز ارزها هم علاقه‌ی چندانی به توسعه این ارزها ندارند، چون این پروژه‌ها اساسا در تضاد با هدف اصلی فناوری‌های بلاکچین هستند. حقیقت این است که اصلاً چرا مردم باید ارزی را بخواهند که پیچیدگی‌های بسیاری به دنبال دارد، حاوی ریسک است و در عین حال از مزایای حریم خصوصی یا آزادی ارزهای مستقل برخوردار نیست؟ با در نظر گرفتن همه‌ی این نکات، می‌توان نتیجه گرفت که همه رمز ارزهای ملی به یک دلیل شکست خورده یا با اقبال مواجه نشده‌اند: چون هیچ کس خواستار آن‌ها نیست.