بیت کوین چیست ؟ آموزش بیت کوین به زبان ساده

بیت کوین چیست ؟ بیت کوین را می‌توان در یک جمله توصیف کرد؛ اما در عین حال می‌توان در توصیف آن کتاب‌ها نوشت. اگر بخواهیم به توصیف بیت کوین در یک جمله بسنده کنیم، باید بگوییم که بیت کوین یک پول دیجیتالی، اینترنتی و غیر فیزیکی است که در سال ۲۰۰۸ توسط فرد یا افراد ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو به جهان معرفی شد. در این مقاله قصد داریم ماهیت بیت کوین و چگونگی عملکرد آن را به زبان ساده توضیح دهیم.

آخرین بروزرسانی ۱۲ مهر ۱۳۹۹

بیت کوین چیست ؟ برای هر کسی که در قرن بیست و یکم زندگی می‌کند، بیت کوین یک عبارت نام آشناست. بعید است که در این دوره تاریخی زندگی کنید و تعاملات هر چند اندکی با اینترنت و فضای دیجیتال داشته باشید، اما نام بیت کوین حداقل یک بار به گوشتان نخورده باشد. می‌توان به جرئت ادعا کرد که بیت کوین یکی از پدیده‌های جهان امروز ماست؛ پدیده‌ای مرموز و پیچیده که برخی از افراد در اقصی‌نقاط جهان خیلی پیش‌تر آن را کشف کرده و به آن روی آوردند؛ در حالی که برخی دیگر هنوز در مورد چیستی آن در ابهامند و بعضاً حتی ابتدایی‌ترین اطلاعاتی نیز درباره آن ندارند.

متأسفانه بسیارند افرادی که بدون داشتن اطلاعات کامل در این زمینه، درباره بیت کوین اظهار نظر کرده و گاهی آن را بیت کوئین (ملکه بیت ها) می‌خوانند؛ گاهی ساخت بیت کوین را به صهیونیست‌ها و سازمان‌های اطلاعاتی امریکا نسبت می‌دهند؛ گاهی از فرط کم سوادی بیت کوین را معادل بلاک چین توصیف می‌کنند؛ و گاهی نیز با غرض ورزی، آن را به شبکه‌های هرمی و نتورک مارکتینگ مرتبط می‌دانند. حال آنکه بیت کوین ، هیچ یک از اینها نیست.

در این مقاله قصد داریم به توضیح ماهیت این پدیده نوظهور پرداخته و از چگونگی پیدایش، تا چگونگی عملکرد آن را مورد بررسی قرار دهیم؛ با ما همراه باشید.

لازم به توضیح است که صحبت درباره بیت کوین، مانند حرکت در یک هزارتوی پیچیده است؛ از هرکجا که بحث را آغاز کنیم، نیازمند صحبت درباره موضوعات پایه‌ای تر و پیشنیازها هستیم. از این رو ما برای این مقاله، رویکرد «کل به جزء» را انتخاب کرده‌ایم. یعنی ابتدا از موضوعات کلی تر شروع کرده و سپس کم کم وارد جزئیات هر قسمت خواهیم شد. بنابراین اگر در دنیای ارزهای دیجیتال تازه وارد هستید، پیشنهاد ما این است که این مقاله را از ابتدا تا انتها با دقت مطالعه کنید؛ در صورتی که از پیش درباره بیت کوین اطلاعاتی دارید و به دنبال تکمیل آن هستید، می‌توانید از فهرست زیر موضوع مورد نظر خود را پیدا کرده و آن را مطالعه کنید.

فهرست مطالب

بخش اول: توضیح بیت کوین به زبان خیلی ساده

بیت کوین (با علامت اختصاری یا نماد BTC) را می‌توان در یک جمله توصیف کرد؛ اما در عین حال می‌توان در توصیف آن کتاب‌ها نوشت. اگر بخواهیم به توصیف بیت کوین در یک جمله بسنده کنیم، باید بگوییم که بیت کوین یک پول دیجیتالی، اینترنتی و غیر فیزیکی است که در سال ۲۰۰۸ توسط فرد یا افراد ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو به جهان معرفی شد. بیت کوین یک سکه جدید در درون یک دستگاه نیست؛ همانطور که دستگاه استخراج کننده بیت کوین (ماینر) یک دستگاه ضرب سکه نیست. بیت کوین یک پول نوین با ماهیت کاملاً غیرفیزیکی و دیجیتالی است (و همه تصاویری که از سکه‌های فیزیکی با طرح بیت کوین می‌بینید، کاملاً تزئینی هستند ).

ممکن است برای برخی، همین توصیف ساده از بیت کوین کافی بوده و پاسخگوی سوال‌های آن‌ها در خصوص چیستی بیت کوین باشد؛ اما حقیقت این است که ماهیت بیت کوین به طور حتم محدود به همین چند سطر هم نیست و درک کامل و واقعی چیستی آن، نیازمند آگاهی بسیار بیشتر و تخصصی‌تری در این زمینه است. اگر شما نیز جزء آن دسته از افرادی هستید که مایلید آگاهی خود را در مورد بیت کوین ، این طلای باارزش و نوظهور دیجیتالی افزایش داده و یا سر از کار آن در آورید، در این مقاله با ما همراه باشید.

اجازه دهید پیش از پرداختن به جنبه‌های تاریخی و فنی بیت کوین، برای شروع صحبت، ابتدا برخی از ویژگی‌های اساسی بیت کوین را به طور خلاصه بررسی کنیم:

بیت کوین یک پول است

هر انتظاری که از پول داریم، می‌توانیم از بیت کوین نیز داشته باشیم؛ بیت کوین قابل انتقال است، در طول زمان از بین نرفته و فاسد نمی‌شود، تقسیم پذیر به واحدهای کوچکتر است، مورد پذیرش مردم است، قابل حمل است، یکنواخت است (یعنی فرضاً بیت کوین شما با بیت کوین من فرقی ندارد) و نهایتاً اینکه بیت کوین می‌تواند معیاری برای ارزش گذاری کالاها یا محصولات باشد.

بیت کوین یک ارز دیجیتال است

بیت کوین تنها در دنیای دیجیتالی وجود دارد و تنها در فضای اینترنت قابل معامله و انتقال است. بر خلاف پول‌های سنتی، هیچ معادل فیزیکی برای بیت کوین وجود ندارد.

بیت کوین یک رمز ارز یا ارز رمزنگاری شده است

تمامی تراکنش‌های شبکه بیت کوین، با استفاده از روش‌های رمزنگاری ایمن شده است. بر خلاف پول سنتی که امنیت آن توسط بانک‌ها و نهادهای قانونی تأمین می‌شود، در شبکه بیت کوین، این وظیفه مهم از طریق رمزنگاری انجام می‌شود.

بیت کوین صاحب یا مسئول خاصی ندارد

کنترل بیت کوین، بر عهده هیچ شخص خاصی نیست؛ هیچ نهاد خاصی مسئولیت عرضه بیت کوین ، تعیین قیمت آن و تأمین امنیت آن را برعهده ندارد. بیت کوین یک تکنولوژی غیرمتمرکز است؛ یعنی ویژگی‌های ذاتی بیت کوین از طریق کد نرم افزاری آن تعیین شده و حفظ و بقای آن نیز توسط مردم و کاربران آن محقق می‌شود.

بیت کوین کاملاً بی پشتوانه است

بیت کوین هیچ پشتوانه فیزیکی نظیر ارز یا طلا و … ندارد. شاید فکر کنید وجود پشتوانه برای پول، امری مهم و حیاتیست؛ اما حقیقت این است که امروزه، هیچ یک از ارزهای دولتی دنیا پشتوانه‌ای ندارند. پشتوانه ارزهای دولتی خود دولت‌ها هستند و در مقابل، پشتوانه بیت کوین عملکرد دقیق آن و کاربران آن هستند.

میزان عرضه بیت کوین، مشخص و محدود است

بر خلاف ارزهای سنتی که هیچ محدودیتی در میزان عرضه نداشته و عرضه آن‌ها کاملاً در اختیار دولت‌هاست، عرضه بیت کوین، کاملاً مشخص و از پیش تعیین شده است. در واقع بیت کوین بر اساس کد نرم‌افزاری منبع باز خود کار می‌کند و طبق این کد، سقف عرضه بیت کوین ۲۱ میلیون واحد تعیین شده است.

بیت کوین توسط یک نرم افزار منبع باز کنترل می‌شود

نحوه کارکرد بیت کوین، شیوه ایمن ماندن آن، طریقه تولید و استخراج آن و تمامی سیاست‌های مالی حاکم بر آن، از طریق یک کد نرم افزاری متن باز تعیین شده است. این کد نرم افزاری در معرض دید عموم است و در صورت وجود هرگونه مشکل یا حقه کلاهبرداری در آن، متخصصان برنامه نویسی تا کنون از آن مطلع شده بودند!

بیت کوین بی‌واسطه کار می‌کند

بر خلاف پول های سنتی که تمامی عملیات‌ آن‌ها از طریق واسطه‌ها (بانک‌ها) انجام می‌شود، بیت کوین کاملاً بی واسطه است. یعنی از تولید آن گرفته تا نگهداری و انتقال آن، هیچ واسطه‌ای دخیل نیست. وقتی از بیت کوین استفاده می‌کنید، لازم نیست نگران ورشکستگی بانکی یا اختلاس مدیران بانک ها باشید.

بیت کوین قابل جعل کردن نیست

اگرچه در دنیای دیجیتالی هر چیزی قابل جعل و کپی شدن است، اما بیت کوین، به دلیل برخورداری از ساز و کار رمزنگاری و تکیه بر توافق جمعی، قابل جعل شدن نیست. جعل یک تراکنش در شبکه بیت کوین، نیازمند هزینه‌ بسیار بالاییست؛ به طوری که اساساً جعل بیت کوین، صرفه اقتصادی نداشته باشد.

انتقال بیت کوین سریع است

فرقی نمی‌کند که شما به دوستتان که روبرویتان ایستاده بیت کوین بفرستید، یا برای فردی ساکن قطب جنوب؛ در هر دو حالت، انتقال بیت کوین از چند دقیقه تا چند ساعت طول خواهد کشید (تصور کنید که می‌خواهید از طریق سیستم بانکی به فردی در کشور همسایه پول منتقل کنید؛ زمان این انتقال چقدر است؟).

انتقال بیت کوین ارزان است

تفاوتی ندارد که شما به چه شخصی و در کجای دنیا بیت کوین ارسال می‌کنید؛ حتی تفاوتی ندارد که یک بیت کوین می‌فرستید یا هزار بیت کوین؛ در هر صورت کارمزد انتقال بیت کوین بسیار ارزانتر از شبکه بانکیست. مبلغ این کارمزد را مستقیماً خودتان تعیین می‌کنید، و میزان آن، اولویت زمانی انجام تراکنش شما را تعیین خواهد کرد.

شبکه بیت کوین توزیع شده است

تراکنش ها و سوابق مالی شبکه بیت کوین، در یک سرور خاص ذخیره نمی‌شود؛ بلکه روی مجموعه‌ای از سرورهای توزیع شده در سراسر جهان ذخیره می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود اطلاعات و داده‌های این شبکه هیچگاه قابل تغییر، دستکاری، هک، سانسور، فیلترینگ و تحریم نباشند.

بیت کوین قابل تحریم نیست

اگر در ایران زندگی می‌کنید، واژه تحریم برای شما واژه غریبی نیست. در شرایطی که بانک‌ها و دولت‌ها قابل تحریم شدن هستند، بیت کوین (به دلیل اینکه تحت کنترل هیچ سازمانی نیست) غیر قابل تحریم است. حتی اگر فرضاً دولتی پیدا شود که ارسال بیت کوین به یک آدرس دیجیتالی خاص را ممنوع کند، گیرنده می‌تواند یک آدرس جدید (و کاملاً بی نام و نشان) ایجاد کرده و از طریق این آدرس جدید بیت کوین ها را دریافت کند. هر چند که به دلیل توزیع شدگی شبکه بیت کوین در سراسر جهان، هیچوقت نمی‌توان شبکه را وادار به پذیرش یک دستور دولتی کرد!

شبکه بیت کوین هیچگاه خاموش نمی‌شود

در دوره ای زندگی می‌کنیم که به سادگی ساختن یک ایمیل، می‌توان یک کیف پول بیت کوین ساخت و با آن به معامله بیت کوین پرداخت. رویکردهایی همچون ممنوعیت، فیلترینگ، تعطیلی و خاموشی درباره بیت کوین عملاً معنایی ندارد. تنها راه غیر فعال کردن شبکه بیت کوین، این است که اینترنت کل جهان را قطع کنید. در این صورت نیز به محض وصل شدن اینترنت، شبکه بیت کوین مثل سابق به کار خود ادامه خواهد داد.

بیت کوین قابل دستکاری و سانسور نیست

زمانی که قدرت در یک نهاد متمرکز شود، به طور ناگزیر، فساد در این نهاد ریشه می‌‌دواند. اما هرچقدر که به سوی تمرکززدایی از قدرت حرکت کنیم، توانایی افراد در فساد، سانسور اطلاعات، یا تغییر و دستکاری اطلاعات به نفع خود، محدودتر می‌شود. بیت کوین یک شبکه غیرمتمرکز، غیرقابل دستکاری، و غیر قابل سانسور است.

بیت کوین یک ساختار دموکراتیک است

تمامی فعالیت‌های شبکه بیت کوین، بر بستر فناوری بلاک چین انجام می‌پذیرد. درباره بلاک چین بعدتر توضیح خواهیم داد؛ اما اساس شبکه بلاک چین بر توافق جمعی استوار است. به این معنا که همیشه اکثریت (۵۰%+۱) تصمیم نهایی را می‌گیرند. این موضوع در شبکه بیت کوین نیز صدق می‌کند؛ هیچ کس نمی‌تواند رای و نظر خود را به سایر مشارکت‌کنندگان شبکه تحمیل کند.

بیت کوین حریم خصوصی افراد را حفظ می‌کند

حفظ حریم خصوصی در دنیای دیجیتال همواره یک مسأله باز است. هرگاه بخواهید از طریق شبکه مالی سنتی (بانک ها یا سرویس‌های پرداخت همچون پی پل) استفاده کنید، ناچار به احراز هویت هستید؛ احراز هویت به شیوه سنتی، تمامی اطلاعات خصوصی شما را در اختیار یک نهاد واسطه می‌گذارد که اعتماد چندانی هم به آن نیست. اما برای استفاده از بیت کوین، حتی نیازی به ثبت ایمیل هم نیست؛ شما به راحتی می‌توانید یک آدرس دیجیتالی (کاملا تصادفی و بی ارتباط به هویت واقعی خود) در شبکه بیت کوین ایجاد کنید، و با استفاده از آن به عملیات مالی بپردازید. در صورت نیاز به احراز هویت، شما قادر خواهید بود مالکیتتان بر آدرس مورد نظر را اثبات کنید، اما این موضوع کاملاً بر عهده شماست و اجباری در کار نیست.

تراکنش‌های بیت کوین ، بازگشت ناپذیر است

تمامی تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین، در صورت انجام، قطعی و غیرقابل بازگشت هستند. این سازوکار به منظور جلوگیری از کلاهبرداری در شبکه تعبیه شده است.

ارزش بیت کوین توسط مردم تعیین می‌شود

هیچ شخص یا نهادی مسئول ارزش گذاری یا قیمت گذاری بر روی بیت کوین نیست؛ بلکه ارزش و قیمت بیت کوین، از طریق عرضه و تقاضا، مستقیماً توسط کاربران آن تعیین می‌شود.

بیت کوین همچون طلای دیجیتال است

طلا، جسم فیزیکی با ارزشیست که منابع آن در جهان محدود است؛ همین موضوع باعث شده است که مردم از طلا به عنوان نوعی ذخیره ارزش استفاده کنند. بیت کوین معادل دیجیتالی طلاست؛ به این معنا که میزان تولید بیت کوین نیز محدود است و درست مشابه طلا، هر چقدر که به انتهای منابع آن نزدیک شویم، استخراج و تولید آن سخت‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود. طلا به طور طبیعی کمیاب است و این کمیابی به صورت مصنوعی در بیت کوین نیز ایجاد شده تا ارزش آن در طول زمان حفظ شود.

بیت کوین هیچگاه دچار تورم نمی‌شود

در شرایطی که تورم پول‌های سنتی به دلیل افزایش حجم نقدینگی و چاپ بی پشتوانه آن، هر روز افزایش می‌یابد، شبکه بیت کوین نرخ تولید بیت کوین ها را ثابت نگه داشته و از طرفی نیز برای سقف تولید آن محدودیت قائل است؛ از این رو بیت کوین هیچگاه درگیر تورم ناشی از عرضه بی‌رویه نخواهد شد.

در این بخش سعی کردیم با پرهیز از توضیحات پیچیده و فنی، به طور اجمالی و مختصر درباره چیستی و چگونگی عملکر بیت کوین صحبت کنیم. حال اگر مایلید درباره علت پیدایش بیت کوین، نحوه کارکرد دقیق آن، چگونگی تولید آن، و نحوه خرید و فروش و نگهداری آن بیشتر بدانید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

بخش دوم: تاریخچه پول

همانطور که در بالا ذکر کردیم، بیت کوین نیز یک نوع پول است؛ اما از نوع دیجیتالی و غیرفیزیکی. بنابراین برای درک بهتر مفهوم بیت کوین و علل پیدایش آن، بد نیست ابتدا نگاهی به چگونگی ظهور پول، دلایل اختراع آن و همچنین نقاط قوت و ضعف آن داشته باشیم؛ چرا که همین تاریخچه و نقاط قوت و ضعف سیستم مالی فعلی هستند که در نهایت به ظهور پدیده‌ای مانند بیت کوین انجامیدند.

همانطور که می‌دانید، پیش از پیدایش مفهومی به اسم پول، مبادلات انسان‌ها به صورت کالا به کالا انجام می‌شد. انسان‌ها در آن زمان کالایی را با کالایی دیگر معاوضه کرده و به این شکل نیاز خود به یک کالای خاص را برطرف می‌کردند. همانطور که قابل پیش‌بینی است، این روش معایب بسیاری را با خود به همراه داشت و به خصوص با گسترش جوامع بشری، توانایی پاسخگویی به نیاز انسان‌ها در سطح گسترده را نداشت.

می‌توان گفت بزرگ‌ترین مشکل سیستم مبادله کالا به کالا که در نهایت نیز منجر به منسوخ شدن آن شد، عدم قابلیت ارزش گذاری بر روی کالاها و حفظ و ذخیره ارزش در کالاها بود. برای مثال دامداری که قصد تهیه میوه داشت، نمی‌دانست که ارزش یک گوسفند با چه مقدار سیب برابر است و یا در ازای اهدای یک گاو، چه مقدار پرتقال می‌تواند تهیه کند؛ به عبارت بهتر، معیاری برای ارزش گذاری بر روی کالاها وجود نداشت. همچنین بسیاری از کالاهای مورد تبادل به مرور زمان دستخوش فساد می‌شدند؛ به طور مثال دامداری که قصد معامله گوشت دام خود را داشت، باید پیش از خراب شدن محصول خود اقدام به مبادله آن می‌کرد و این مشکلی بود که به مرور زمان باعث حذف مبادلات کالا به کالا از چرخه زندگی انسان ها شد.

استفاده از طلا به جای مبادله کالا به کالا

نیاز به وجود یک معیار واحد برای ارزش گذاری بر روی کالاها ، انسان‌ها را به سمت استفاده از فلزات قیمتی مانند طلا و نقره و آهن و همچنین سایر کالاهای گران‌بها و کمیاب برای داد و ستد سوق داد (به کالاهایی که در این برهه زمانی برای داد و ستد مورد استفاده قرار می‌گرفتند، پول کالایی یا commodity money می‌گویند). بین این همه، طلا از ویژگی‌های مطلوب‌تری برای تبدیل شدن به یک ذخیره ارزش و ابزاری برای معامله برخوردار بود؛ چرا که از زمان‌های بسیار قدیم مورد توجه مردم قرار داشت، با فلزات دیگر ترکیب نمی‌شد، مقاومت بسیار بالایی داشت، زنگ نمی‌زد و چکش‌خوار بود. بنابراین کلید ضرب سکه به عنوان ابزاری برای معامله و معیاری برای ارزش گذاری بر روی کالاها زده شد و این فلز رسماً به عنوان وسیله داد و ستد توسط مردم مورد استفاده قرار گرفت. با این وجود، استفاده مستقیم از سکه‌ های طلا برای انجام معاملات نیز با مشکلات خاص خود همراه بود؛ از جمله این مشکلات می‌توان به قابلیت تقسیم پذیری اندک آن به سکه های کوچکتر و دشواری حمل آن‌ها و خطر حمله راهزنان اشاره کرد.

معایب استفاده مستقیم از طلا به عنوان ابزار معامله، کم کم انسان‌ها را به فکر استفاده از حواله هایی با پشتوانه طلا وا داشت. ساز و کار استفاده از حواله به این شکل بود که انسان‌ها طلای خود را در نزد یک واسطه معتمد به امانت می‌گذاشتند و در ازای آن، کاغذهایی را تحت عنوان حواله یا رسید دریافت می‌کردند. این حواله ها برای انسان‌ها دقیقاً ارزشی معادل ارزش طلای به امانت گذاشته شده داشتند. از حواله ها می‌توان به عنوان شروع‌کننده عصر استفاده از پول کاغذی یا اسکناس به عنوان ذخیره ارزش و ابزار معامله یاد کرد.

پول کاغذی نیز در ابتدا دقیقاً مانند حواله ها با پشتوانه طلا چاپ می‌شد و چاپ اسکناس بدون پشتوانه طلا معنی نداشت. در تاریخچه پول، این عصر را اصطلاحاً عصر استاندارد طلا می‌نامیدند. اما رفته رفته با گسترش حکومت‌ها و اتخاذ سیاست‌‌های مالی مختلف توسط آن‌ها، چاپ پول با پشتوانه و مطابق استاندارد طلا، برای همیشه کنار گذاشته شد و مفهوم پول فیاتبه دنیای اقتصاد جهانی راه پیدا کرد (پول فیات یا پول دستوری ، نام دیگری برای پول بدون ‌پشتوانه است). چیزی که ما امروزه به عنوان پول می‌شناسیم، در واقع همین پول فیات است که توسط دولت‌های مختلف و با نام‌های مختلف چاپ شده و به عنوان ارز ملی کشور در بین مردم توزیع می‌شود.

البته لازم به ذکر است که در این بین، ظهور اینترنت نیز شکل جدیدی به پول بخشید و نوع الکترونیکی پول را به انواع دیگر آن اضافه کرد؛ اما با این وجود این پول الکترونیکی یک پول جدید نیست؛ بلکه فقط همزاد دیجیتالی همان ارزهای رایج کشورهاست که به صورت مجازی در حساب‌های بانکی و کارت های اعتباری وجود داشته و از حسابی به حساب دیگر منتقل می‌شود.

درباره تاریخچه پول بیشتر بخوانید:

تاریخچه پول: از ابتدایی‌ترین ابزار مبادله تا ظهور بیت کوین

بخش سوم: مشکلات سیستم مالی سنتی موجود

مشکلات سیستم مالی سنتی

تا به این جا در مورد تاریخچه ظهور سیستم مالی موجود و حاکم بر جهان و عواملی که به پیدایش آن انجامید سخن گفتیم. همانگونه که در بالا نیز اشاره کردیم، در طول تاریخ رفته رفته کنترل چاپ و نگهداری پول از دست انسان‌ها خارج شد و این امکان در اختیار دولت‌ها و حکومت‌ها قرار گرفت. قدرت و اختیاری که این دولت‌ها به دست آوردند، دخالت مردم در فرآیند توزیع پول را به طور کلی از بین برد و باعث شد سرمایه‌های مردم تحت تأثیر سیاست‌ها و تصمیمات اتخاذ شده از جانب دولت‌ها قرار بگیرد. سیستم مالی فعلی حاکم بر جهان از مشکلات بسیاری رنج می‌برد. تأثیر برخی از این مشکلات به طور عینی در زندگی روزمره ما احساس می‌شود؛ در حالی که برخی دیگر هنوز بر ما پوشیده هستند. برخی از مشکلات سیستم مالی موجود در جهان عبارتند از:

عدم وجود محدودیت برای چاپ و عرضه پول

چاپ پول بدون پشتوانه ممکن است در نگاه اول اتفاق خیلی خطرناکی به نظر نرسد. البته حقیقت نیز این است که چاپ پول بدون پشتوانه یا پول فیات به ذات خود چیز بدی نیست؛ تا به حدی که اگر به شیوه درست به کار بسته شود، می‌تواند کمک شایانی به پویایی اقتصاد و تسهیل مبادلات نماید. اما با این وجود، پول با پشتوانه به دلیل محدود بودن ذخایر طلا، ثبات و پایداری بیشتری نسبت به پول فیات دارد. چاپ بی‌رویه پول فیات می‌تواند مشکلات عدیده‌ای مانند ایجاد حباب قیمت و بروز تورم قیمت را در پی داشته باشد. شاید بهترین مثال برای تورم (یا بهتر بگوییم: ابرتورم)، کشور زیمباوه باشد. زیمباوه در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی و برای مبارزه با مشکلات اقتصادی، شروع به چاپ بی‌رویه پول بدون پشتوانه کرد. افزایش پول بدون پشتوانه در بازار این کشور، ابرتورمی را ایجاد کرد که در تاریخ کم‌سابقه است. در سال ۲۰۰۸ میلادی، تورم در این کشور به ۵۰۰ میلیارد درصد رسید؛ تا جایی که مردم برای خرید کالاهای اساسی مانند نان، مجبور بودند با کیسه و گاری پول حمل کنند.

درباره تورم بیشتر بخوانید:

عدم وجود امنیت (به دلیل عدم توزیع شدگی)

سیستم‌های مالی و بانک‌داری حال حاضر دنیا، هیچ‌یک از نوع توزیع شده نبوده و یا از توزیع شدگی بسیار اندکی برخوردار هستند؛ اما عدم توزیع شدگی به چه معناست؟ عدم توزیع شدگی به معنای آن است که تمامی اطلاعات مالی مشتریان یک بانک، بر روی تعداد اندک و محدودی از سرورها ثبت و نگهداری شود. این عدم توزیع شدگی باعث می‌شود در صورت بروز هرگونه حمله‌ای به این سرورها یا بروز هرگونه خطای سیستماتیک، تمامی سرمایه مشتریان و یا اطلاعات مالی حساب آن‌ها در معرض خطر قرار گیرد؛ یا در حالت ساده‌تر، ممکن است بانکی به دلیل همین خطاهای ذکر شده تا چند روز قادر به ارائه خدمات به مشتریان خود نباشد. این اتفاق تنها محدود به شبکه بانکی نیست؛ بلکه امروزه در هر پلتفرم اینترنتی که مبتنی بر پایگاه داده متمرکز باشد نیز محتمل است. این اتفاقات در علم شبکه، به پدیده‌ای با عنوان «نقطه تکین شکست یا Single Point of Failure(SPOF)» تعبیر می‌شود. نقطه تکین شکست در واقع نقطه‌ای از شبکه است که اگر دچار مشکل شود، کل شبکه دچار اختلال خواهد شد.

از سوی دیگر با مفهومی به نام توزیع شدگی روبرو هستیم که به معنی ذخیره اطلاعات و داده‌ها بر روی چندین سرور توزیع شده است. این توزیع شدگی به امنیت بیشتر داده‌ها می‌انجامد؛ فلسفه توزیع شدگی ، در نهایت به پیدایش ابزار جدیدی به نام «دفتر کل توزیع شده Distributed Ledger Technology (DLT)» انجامید. دفتر کل توزیع شده را می‌توان چیزی شبیه دفتر کل حسابداری در نظر گرفت؛ با این تفاوت که چندین نسخه از آن در شبکه وجود داشته و اطلاعات جدید سیستم (شامل تراکنش‌ها و داده‌ها) به طور همزمان در تمامی نسخه‌های این دفتر کل بروزرسانی می‌شود.

درباره دفتر کل توزیع شده (DLT) بیشتر بخوانید:

متمرکز بودن سیستم مالی سنتی

بسیاری از افراد متمرکز بودن را مفهومی معادل با عدم توزیع شدگی، و تمرکز زدایی را معادل با توزیع شدگی می‌دانند. وقتی از عدم توزیع شدگی سیستم مالی موجود و حاکم بر جهان صحبت می‌کنیم، منظورمان دقیقاً عدم امنیتیست که به دلیل مشکلات ذکر شده در بالا، در این سیستم وجود دارد؛ اما منظور از متمرکز بودن چیز دیگریست. متمرکز بودن سیستم مالی سنتی به حاکمیت و قدرت تصمیم‌گیری مربوط است؛ به تجمع قدرتی که این سیستم برای دولت‌ها و حکومت‌ها به ارمغان می‌آورد و اختیار تامی که برای کنترل سرمایه‌های مردم به آن‌ها می‌دهد.

همانطور که در بالا نیز بیان کردیم، چاپ و توزیع پول در جامعه امروزی، اختیاریست که در دست دولت‌ها قرار دارد. این دولت‌ها هستند که تصمیم می‌گیرند در یک برهه زمانی خاص چه سیاست مالی را اتخاذ کنند و چه میزان پول چاپ کنند (یا به عنوان مثال چند صفر از واحد پول ملی کم کرده یا به آن بی‌افزایند). در هر صورت، هر یک از این اقدامات پیامدهایی دارد که به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر زندگی شهروندان جامعه تأثیر می‌گذارد. به‌علاوه، این قصه فقط محدود به سیاست‌های داخلی یک کشور نیست و بعضاً دیده می‌شود که سیاست‌های اقتصادی اتخاذ شده توسط دولت یک کشور، اقتصاد تمامی کشورهای جهان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.

برای مثال، دلار ایالات متحده که در حال حاضر یکی از ابرقدرت های مالی دنیاست، در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نوعی یک ارز بین‌المللی محسوب می‌شود. در طول تاریخ بارها دیده شده که چاپ پول در ایالات متحده در زمان وقوع یک بحران، این کشور را از بحران رهایی بخشیده؛ اما موجب بروز تورم در سایر کشورهای جهان شده است. این فقط یکی از مشکلاتیست که سیستم مالی متمرکز سنتی با خود به همراه دارد. طبق توضیحات ارائه شده، تمرکززدایی هیچگاه معادل توزیع شدگی نبوده و نیست. به عنوان مثال شرکت فیسبوک پلتفرم متمرکزیست که پایگاه داده آن در چند نقطه از جهان توزیع شده است (و این دو هیچ منافاتی با یکدیگر ندارند).

به طور کلی در یک سیستم مالی متمرکز، انسان‌ها به معنای واقعی کلمه، کنترلی بر دارایی و سرمایه خود ندارند و یا کنترل آن‌ها بسیار محدود و حداقلی است. ما در سیستم مالی فعلی، حتی برای انجام یک تراکنش و انتقال پول از حسابی به حساب دیگر نیز نیازمند یک بانک (به عنوان واسطه) هستیم. اگر روزی به هر دلیلی بانک ما قادر به ارائه خدمات نباشد، ما نیز قادر نخواهیم بود به انجام تراکنش بپردازیم و یا مبلغی را جابجا کنیم. بانک‌ها همچنین بر تراکنش‌های انجام شده در مبالغ کلان نظارت می‌کنند و در صورت صلاحدید، از انجام آن جلوگیری می‌نمایند.

درباره تمرکززدایی بیشتر بخوانید:

کارمزد انجام تراکنش

کارمزد بالای تراکنش ها در سیستم مالی سنتی

همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، در دنیای امروزی بانک‌ها برای انجام هرگونه اقدام مالی (از جمله نقل و انتقال پول) توسط مردم، نقش یک واسطه را ایفا می‌کنند. این بانک‌ها متشکل از شعباتی در جای جای جهان و همچنین کارمندان بسیاری هستند که وظیفه کنترل حساب‌ها، نظارت بر نقل و انتقالات و ارائه خدمات مالی به مردم را بر عهده دارند. تمامی این بانک‌ها در ازای خدماتی که به مشتریان خود ارائه می‌کنند، مبلغی را تحت عنوان کارمزد از حساب آن‌ها کسر می‌کنند. حتماً با این مسئله برخورد داشته‌اید که امروزه برای انجام هر تراکنشی هرچند کوچک (حتی در حد چک کردن موجودی حسابتان) باید مبلغی را به عنوان کارمزد بپردازید. شاید در مقیاس کوچک، مبلغ این کارمزدها چشمگیر به نظر نرسد؛ اما وقتی که قصد انجام تراکنش در مبالغ بالاتر را داشته باشید، میزان این کارمزدها نیز به همان نسبت بالاتر رفته و به مبالغ چشمگیری بدل می‌شود.

احتمالاً تا کنون شما نیز به این مسئله توجه کرده‌اید که در اکثریت شهرها (علی‌الخصوص کلان‌شهرها) بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین ساختمان‌ها متعلق به بانک‌ها و در رأس همه آن‌ها، بانک‌های مرکزیست. شاید این مسئله از این جهت منطقی به نظر برسد که بانک‌ها با این کار، قصد جلب اعتماد مردم و القای حس اطمینان به آن‌ها برای سپرده‌گذاری سرمایه‌شان را دارند؛ اما حقیقت این است که بانک‌ها در همه کشورها، نهادهایی بزرگ با درآمدهای کلانی هستند که به همین واسطه از قدرت بالایی نیز برخوردارند. از این رو گاهی قدرت بانک‌ مرکزی یک کشور، در عمل با قدرت نهادهایی مانند ریاست جمهوری نیز برابری می‌کند.

نقل و انتقال بین‌المللی پول

تراکنش های بین‌المللی در سیستم مالی سنتی

منظور ما از تمامی مشکلات ذکر شده در خصوص کارمزد بالای تراکنش ها ، مربوط به انجام تراکنش‌های درون‌مرزی و نه به صورت بین‌المللی بود. البته این به این معنا نیست که انجام یک تراکنش در مقیاس بین‌المللی از قاعده پرداخت کارمزد مستثناست؛ بلکه بالعکس، انجام یک تراکنش از کشوری به کشور دیگر با کارمزدهای بالاتری نیز همراه است. اما مسئله این است که کارمزد بالای تراکنش های بین‌المللی، احتمالاً کوچکترین مشکل آن‌هاست. تراکنش هایی که از کشوری به کشور دیگر انجام می‌شوند، به دلیل مسائل امنیتی و نظارت‌های ویژه‌ای که بر روی آن‌ها انجام می‌شود، عموماً بسیار زمان‌بر هستند. این تراکنش ها می‌توانند بین سه روز تا یک هفته به طول بینجامند.

به تمامی این مشکلات، مسئله تحریم و ممنوعیت انجام تراکنش بانکی به برخی از کشورها را نیز اضافه کنید. به عنوان مثال می‌توان به تحریم شبکه سویفت برای بانک‌های ایرانی اشاره کرد. جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی یا سویفت (SWIFT)، شبکه‌ایست که وظیفه استانداردسازی پیام‌های بین بانکی و اتوماسیون سیستم بانکی بین المللی را برعهده دارد. مرکز اصلی سویفت در کشور بلژیک بوده و تا امروز چیزی نزدیک به ۱۰ هزار بانک از کشورهای مختلف جهان در این شبکه عضو هستند. پیام‌رسانی تمامی تراکنش های انجام شده در سطح جهانی از طریق سیستم سویفت انجام می‌شود. ایران نیز از سال ۱۳۷۱ به شبکه سویفت متصل شد و تراکنش‌های بین بانکی و بین‌المللی خود را از طریق این سیستم انجام می‌داد؛ اما از ۲۷ اسفند سال ۱۳۹۰ شبکه سویفت ایران در راستای تحریم‌های اروپایی قطع گردید و انجام هرگونه تراکنش از سایر کشورهای جهان به ایران عملاً غیرممکن شد. در حال حاضر بجز سویفت، سیستم‌های دیگری نیز برای نقل و انتقالات بین‌المللی پول وجود دارند؛ اما به اندازه سویفت متداول نیستند و یا فقط در محدوده ارزهای خاصی رسمیت دارند. یک سیستم مالی سنتی و متمرکز مانند سیستم فعلی ، این امکان را در اختیار دولت‌ها و ابر قدرت‌ها قرار می‌دهد که معامله و انجام تراکنش با مردم یک کشور را عملاً ممنوع کرده و کنترل چنین مسئله‌ای را در دست خود بگیرند.

درباره سویفت بیشتر بخوانید:

مسأله حریم خصوصی کاربران

یکی دیگر از مشکلاتی که به عقیده برخی گریبانگیر سیستم مالی سنتی است، عدم امکان انجام تراکنش به صورت ناشناس و نیاز به احراز هویت برای انجام اقدامات مالی است. ممکن است به نظر برخی دیگر، این مسئله یک مشکل نبوده و امری طبیعی و حتی ضروری به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که طبق گفته بسیاری از متخصصان علوم کامپیوتر، چنین اقدامی می‌تواند مسائل و مشکلات امنیتی بسیاری را با خود به همراه داشته باشد. برای انجام یک تراکنش در سیستم مالی فعلی، ضروری است که افراد اطلاعات هویتی خود مانند شماره ملی، آدرس و کد پستی محل سکونت و شماره تماس خود را در اختیار بانک‌ها قرار دهند.

حقیقت این است که ارائه این حجم از اطلاعات شخصی به یک سازمان یا نهاد واسطه می‌تواند خطرات مخصوص به خود را به همراه داشته باشد؛ و یا این که ممکن است برخی اصولاً تمایلی به انجام چنین کاری نداشته باشند. تلاش‌های متخصصین و رمزنگاران در دوران‌های مختلف به منظور استفاده از روش‌های رمزنگارانه برای احراز هویت به جای ارائه اطلاعات شخصی، گواهی بر همین موضوع است.

درباره حریم خصوصی بیشتر بخوانید:

بخش چهارم: پیدایش اولین ارزهای دیجیتال

تمامی مشکلات ذکر شده در خصوص سیستم ‌های مالی سنتی و متمرکز، بسیاری را در طول تاریخ به فکر قیام علیه این سیستم ها و ابداع روش‌هایی نوین برای برطرف کردن ایرادات آن‌ها واداشته است. ایده ارزهای دیجیتال ایده خیلی جدیدی نیست و از سال‌های دور، بسیاری از افراد طرح‌هایی را برای آن ارائه کرده و یا حتی برخی از این طرح‌ها را به مرحله عملی رسانده‌اند؛ اما به دلایلی، این ارزهای دیجیتال عموماً یا با شکست مواجه شده و یا مانند بیت کوین به یک انقلاب و یک پروژه همه‌گیر با موفقیت مداوم و مستمر تبدیل نشده‌اند. در ادامه قصد داریم نگاهی به برخی از این ارزها ، ویژگی‌های آن‌ها، دستاوردهای آن‌ها و علل شکستشان داشته باشیم.

ارز دیجیتال دیجی کش (DigiCash)

دیجی کش ارز دیجیتالی بود که در سال ۱۹۸۹ توسط یک رمزنگار و دانشمند علوم کامپیوتر به نام دیویدچام (David Chaum) راه‌اندازی شد. دیوید چام همچنین برای اختراع تکنولوژی امضای کور (Blind Signature) شهرت دارد. وی به عنوان اولین شخصی که مفهوم پول دیجیتالی را توصیف کرد شهرت یافته است. او در یکی از سخنرانی‌های خود چنین می‌گوید:

همانطور که از این تعریف نیز مشخص است، هدف چام از اختراع یک ارز دیجیتال ، اضافه کردن ویژگی ناشناسی و حفظ حریم خصوصی به تراکنش‌ها بود. ساز و کار دیجی کش به این شکل بود که در آن، هر تراکنشی پیش از نهایی شدن و رسیدن به دست گیرنده، نیاز به وارد کردن یک کلید خصوصی و رمزنگاری شده از طرف فرستنده داشت. در حقیقت افراد ارز دیجیتال خود را از طریق امضای کورِ بانک دریافت می‌کردند؛ به این صورت که بانک با ثبت نوعی شماره سریال دیجیتالی و رمزنگاری شده بر روی ارز دیجیتال این شبکه که «سایبرباکس (Cyberbucks)» نام داشت، مجوز انجام تراکنش را برای شخص فرستنده صادر می‌کرد؛ اما فرستندگان برای ارسال آن به شخصی دیگر و یا انجام هرگونه تراکنشی با آن، از کلید رمز نگاری شده مخصوص خود استفاده می‌کردند. به این شکل، بانک متوجه نمی‌شد که ارز دیجیتال دریافت شده برای چه کاری مورد استفاده قرار گرفته و تراکنش ها به صورت غیرقابل ردیابی انجام می‌شد.

علی‌رغم استقبال بانک ها از پروژه دیجی کش، این پروژه مورد پذیرش عموم جامعه واقع نشد؛ برخی از افراد شکست دیجی کش را به ضعف مدیریتی دیوید چام نسبت می‌دهند؛ در حالیکه برخی دیگر آن را پروژه‌ای فراتر از زمان خود می‌دانند. در حقیقت به نظر این افراد، مسئله امنیت و حفظ هویتی که برای دیوید چام و پروژه دیجی کش مهم بود، برای مردم آن زمان اهمیت چندانی نداشت؛ بلکه مردم سهولت استفاده از کارت های اعتباری را به استفاده از یک ارز دیجیتال امن ترجیح می‌دادند. در هر صورت، دیجی کش در سال ۱۹۹۸ رسماً ورشکستگی خود را اعلام کرد و از سرمایه‌گذاران برای ادامه کار شرکت درخواست کمک نمود؛ در نهایت در سال ۲۰۰۲ ، سهام این شرکت به فروش رسید.

درباره دیجی کش بیشتر بخوانید:

دیجی کش چیست؟

ارز دیجیتال B-money

یکی دیگر از پروژه‌هایی که ایده آن پیش از بیت کوین مطرح شد، پروژه ارز دیجیتال B–money است. ایده B-money در سال ۱۹۹۸ توسط یک مهندس کامپیوتر به نام وی دای (Wei Dai) ارائه شد. وی دای ارز دیجیتال خود را طوری طراحی کرده بود که این ارز، تماماً توسط افراد جامعه و بدون هیچگونه نیازی به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها تولید و توزیع می‌شد. بنابراین می‌توان ادعا کرد که B-money نسبت به همتای پیشین خود یعنی دیجی کش به مراتب غیرمتمرکزتر بود (در خصوص چگونگی تولید یک ارز توسط افراد جامعه و بدون نیاز به بانک‌ها، در قسمت مربوط به بیت کوین مفصلاً صحبت خواهیم کرد). همچنین استفاده از روش‌های رمزنگارانه برای حفظ حریم خصوصی کاربران نیز از اهداف اصلی ایده B-money بود.

علی‌رغم نقاط قوت زیادی که B-money به همراه داشت، هیچوقت از حد یک ایده تئوری فراتر نرفت و به مرحله اجرا گذاشته نشد.

درباره B-money بیشتر بخوانید:

معرفی B-money و سازنده آن

ارز دیجیتال بیت گلد (Bit Gold)

ایده ارز دیجیتال بیت گلد (Bit Gold) نیز در سال ۱۹۹۸ توسط یک رمزنگار و دانشمند علوم کامپیوتر به نام نیکزابو (Nick Szabo) مطرح شد. بیت گلد از بسیاری جهات شبیه به بیت کوین بود؛ و دقیقاً مانند B-money ، بیت گلد نیز هیچگاه به عرضه گسترده نرسید. با وجود تمام شباهت‌هایی که بیت گلد با بیت کوین داشت و با وجود این که بسیاری بیت گلد را یکی از منبع‌های اصلی الهام بیت کوین می‌دانند، اما بیت گلد نیز مانند ارزهای دیجیتال پیش از خود با با بیت کوین یک تفاوت ساختاری داشت؛ «مکانیزم اجماع و توافق در شبکه». همین تفاوت کلیدی استفاده از آن را در سطح گسترده عملاً غیر ممکن می‌ساخت. در ادامه در مورد مشکلی که این ارزهای دیجیتال با آن روبرو بودند و روشی که بیت کوین برای حل این مشکل در پیش گرفت مفصلاً صحبت خواهیم کرد.

به دلیل شباهت‌های ساختاری بیت گلد با بیت کوین، بسیاری از افراد این احتمال را می‌دهند که نیک زابو همان خالق ناشناس بیت کوین باشد (هرچند که خود نیک زابو همواره این ادعا را رد کرده است).

درباره ارزهای دیجیتال پیش از بیت کوین بیشتر بخوانید:

داستان جالب ارزهای دیجیتال قبل از بیت کوین

بخش پنجم: تولد بیت کوین

در تاریخ ۳۱ اکتبر سال ۲۰۰۸ ، اتفاقی تاریخی به وقوع پیوست که جهان را تحت تأثیر خود قرار داد. در این روز، شخص (یا شاید اشخاص) ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو ، مقاله‌ای را با عنوان «بیت کوین ، یک پول نقد الکترونیک و همتا به همتا» در اینترنت منتشر کرد. او این مقاله را در قالب یک وایت پیپر (whitepaper) منتشر کرد. وایت پیپر که در زبان فارسی اوراق سفید یا سپیدنامه ترجمه می‌شود، در زبان انگلیسی به یک مقاله دقیق و جامع اشاره دارد که در آن مشکلی عنوان شده و راهکاری تحت عنوان یک اختراع جدید، یک نوآوری، فناوری و یا یک محصول برای حل این مشکل ارائه می‌دهد. هدف از انتشار وایت پیپر، استفاده از حقایق و دلایل علمی و متقاعدکننده ، برای حمایت از راهکارهای مطرح شده و مجاب کردن دیگران به استفاده از این راه حل و یا روی آوردن به این محصول جدید است.

طبق این تعریف، وایت پیپر ارائه شده توسط ساتوشی ناکاموتو به معنای واقعی کلمه یک وایت پیپر بود؛ چرا که در آن، بیت کوین که محصول ارائه شده توسط ساتوشی بود، به نحوی معرفی شد که متخصص‌ترین و مطرح‌ترین افراد زمان خود در حیطه تکنولوژی و علوم کامپیوتری را تحت تأثیر قرار داد و تمامی آن‌ها را برای همکاری در پروژه بیت کوین متقاعد کرد. به طور حتم یکی از نقاط قوت بیت کوین و یکی از دلایل موفقیت امروز آن، وایت پیپر نوشته شده توسط ساتوشی ناکاموتو است.

ما در اینجا قصد نداریم به توضیح جزئیات این وایت پیپر بپردازیم؛ اما به طور خلاصه، در مقدمه این وایت پیپر ساتوشی به مشکلات سیستم مالی موجود )که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم( رجوع کرده و دلایل خود برای ناکارآمدی آن را بیان می‌کند. در این بین، مشکلی که ساتوشی بیش از همه بر روی آن تأکید دارد، مشکل اعتماد و در نتیجه آن، به وجود آمدن عاملی به نام واسطه است (که در سیستم مالی سنتی، همان بانک‌ها و موسسات مالی هستند). به عقیده او ، وجود یک واسطه مانند بانک هزینه انجام تراکنش را بسیار بالا می‌برد (به دلیل نیاز به پرداخت کارمزد که در مورد آن صحبت کردیم). ساتوشی در این وایت پیپر عنوان می‌کند که تنها راه حل موجود برای برطرف کردن این مشکل، استفاده از یک پول الکترونیکی رمزنگاری شده است که در آن پرداخت ها به طور مستقیم از شخصی به شخص دیگر انجام شود.

همچنین طبق نظر او، ویژگی دیگری که این پول الکترونیکی باید با خود به همراه داشته باشد، عدم امکان بازگشت تراکنش هاست؛ به این معنی که وقتی تراکنشی انجام شد، دیگر نمی‌توان آن را به راحتی برگشت زد و یا برای برگشت زدن آن، نیاز به صرف انرژی و هزینه زیادی است. آن طور که ساتوشی بیان می‌کند، در سیستم مالی فعلی، وقتی تراکنشی از حسابی به حساب دیگر انجام می‌شود، بانک می‌تواند به هر دلیلی در این تراکنش مداخله کرده و آن را به اختیار خود برگشت بزند. همین امر باعث می‌شود تا فروشندگان و بازرگانان همواره از مشکل عدم اعتماد به شخص مقابل و یا نگرانی از برگشت خوردن تراکنش ها رنج ببرند و با شک و احتیاط زیادی عمل کنند.

به گفته ساتوشی، معاملات حضوری که از پول نقد فیزیکی برای آن‌ها استفاده می‌شود، چنین مشکلی را ندارند و وقتی پولی پرداخت شد، باز پس گرفتن آن ممکن نیست؛ اما در آن زمان هیچ مکانیزمی برای انجام چنین تراکنشی به صورت آنلاین و غیرحضوری وجود نداشت. به همین دلایل، ساتوشی ایده بیت کوین را مطرح کرد و آن را یک «پول نقد الکترونیکی همتا به همتا» خواند؛ پولی که با استفاده از آن، اشخاص قادرند بدون حضور یک واسطه، مبلغی را مستقیماً و اصطلاحاً به شکل «همتا به همتا» به یکدیگر ارسال کنند. این مبلغ نه در قالب یک پول فیزیکی ، بلکه به صورت یک پول الکترونیکی است که در عین حال از مزایای پول نقد فیزیکی برخوردار است.

یکی از این مزایا، ویژگی عدم قابلیت بازگشت تراکنش هاست که در بالا به آن اشاره شد. این ویژگی امنیت تراکنش های انجام شده را تضمین می‌کند و از فروشندگان و بازرگانان در برابر تقلب و کلاهبرداری محافظت می‌نماید. همچنین نگهداری و معامله بی‌واسطه بیت کوین نیز ساز و کاری شبیه به پول نقد دارد. شما وقتی پول نقد نگهداری می‌کنید، واقعاً آن را در اختیار دارید؛ یا وقتی که با پول نقد خرید می‌کنید، خودتان مستقیماً این معامله را انجام می‌دهید. این موضوع در مورد بیت کوین نیز صدق می‌کند؛ اگرچه بیت کوین معادل فیزیکی ندارد، اما نگهداری و معامله آن در کیف پول‌هایی انجام می‌شود که کاملاً تحت اختیار خودتان است (نه یک نهاد واسطه مانند بانک).

پیش از این که ساتوشی وایت پیپر خود را به صورت عمومی منتشر کند، در آگوست ۲۰۰۸ آن را از طریق یک ایمیل خصوصی برای دو تن از رمز نگاران و متخصصین علوم کامپیوتری زمان خود یعنی هال فینی (Hall Finney) و وی دای (مخترع B-money) فرستاد و نظر آن‌ها را درباره آن جویا شد. هر دوی آن‌ها نظر خود را در مورد طرح ساتوشی مثبت اعلام کرده و آینده بیت کوین را بسیار روشن پیش‌بینی کردند. چند ماه پس از آن یعنی در اکتبر ۲۰۰۸ ، ساتوشی وایت پیپر خود را به یک لیست ایمیل عمومی متشکل از رمزنگاران و سایفرپانک ها ارسال کرد و در نهایت در ژانویه ۲۰۰۹ ، او به صورت رسمی کد بیت کوین را به یک کد منبع باز تبدیل کرد و شبکه بیت کوین را راه‌اندازی نمود.

با این که برنامه‌نویسانی مانند هال فینی را می‌توانیم جزء اولین کسانی بدانیم که به استفاده از بیت کوین پرداخته و اقدام به کشف باگ ها و ارائه راه‌حل‌هایی برای آن‌ها نمودند، اما اولین کاربر بیت کوین در واقع خود ساتوشی ناکاموتو بود و اولین بیت کوین های استخراج شده نیز متعلق به اوست. بعدها جامعه بیت کوین روز به روز بزرگ‌تر شد و در همین حین ساتوشی نیز به استفاده از این شبکه ، رفع مشکلات آن و هدایت این جامعه تازه تأسیس پرداخت؛ اما در نهایت در آپریل سال ۲۰۱۱ ، او مدیریت نرم‌افزار بیت کوین را به توسعه‌دهنده‌ای به نام گوین اندرسن (GavinAndresen) واگذار کرد و خود برای همیشه ناپدید شد.

در یکی از آخرین ایمیل هایی که از ساتوشی در دسترس است، او اظهار کرده است که قصد دارد به کارهای دیگری بپردازد؛ و این کهاطمینان خاطر دارد که بیت کوین در دست گوین و تمام اعضای جامعه آن ، شرایط خوبی را خواهد داشت.

تا به امروز، هویت ساتوشی برای هیچکس مشخص نشده است. در این مدت، بسیاری از افراد ادعا کرده‌اند که خود، ساتوشی ناکاموتوی ناشناخته و مرموز هستند؛ در حالیکه این ظن به بسیاری دیگر نیز رفته، اما آن‌ها این ادعا را تکذیب کرده‌اند.

در سال ۲۰۱۴ ، گزارشی در خبرگزاری نیوزویک منتشر و در آن ادعا شد هویت ساتوشی ناکاموتو مشخص شده است. در این گزارش بیان شده بود که یک فیزیک‌دان بازنشسته ۶۴ ساله به نام دوریان ناکاموتو (Dorian Nakamoto) همان خالق ناشناس بیت کوین است. شباهت نام دوریان ناکاموتو با ساتوشی ، اصلیت ژاپنی-امریکایی او و دانش و مهارتی که در زمینه علوم مهندسی و نرم‌افزار داشت آن‌ها را به این فکر واداشته بود. انتشار این خبر سر و صدای زیادی در جامعه بیت کوین به پا کرد. برخی صحت این ادعا را ممکن دانستند؛ در حالی که برخی دیگر به هیچ وجه آن را باور نکردند. خود دوریان ناکاموتو نیز ادعای ساتوشی بودن را تکذیب کرد. در نهایت ساتوشی پس از حدود ۵ سال از طریق یکی از آدرس‌های قدیمی خود که با آن در وبسایتی به نام P2P Foundation اخباری را در مورد پروژه بیت کوین منتشر می‌کرد، آنلاین شد و این پیام را منتشر کرد: «من دوریان ناکاموتو نیستم». این خبر که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، آخرین خبر در دسترس از ساتوشی ناکاموتو است.

آخرین پبام منتشر شده از ساتوشی ناکاموتو در وبسایت P2P Foundation — آخرین پیام منتشر شده از ساتوشی ناکاموتو در وبسایت P2P Foundation

در حال حاضر، چیزی حدود ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ بیت کوین در آدرس‌های منتسب به ساتوشی موجود است. این مقدار با توجه به قیمت فعلی بیت کوین ، ساتوشی را به یک مولتی میلیاردر تبدیل می‌کند؛ اما بیت کوین های او تا به امروز دست‌نخورده باقی مانده‌اند و وی تا به حال برداشتی از این آدرس‌ها انجام نداده است. در تاریخ ۲۰ می ۲۰۲۰ معادل ۳۱ اردیبهشت ۹۹ ، ۵۰ واحد بیت کوینی که احتمال می‌رفت متعلق به ساتوشی باشد، به دو کیف پول مختلف ارسال شد. دلیل این احتمال این بود که این بیت کوین ها متعلق به زمانی بودند که فقط سه نفر یعنی خود ساتوشی ، هال فینی و مارتی مالمی (Martti Malmi) با بیت کوین کار می‌کردند؛ بنابراین یکی از گزینه‌هایی که احتمال می‌رفت بیت کوین های منتقل شده متعلق به او باشد، ساتوشی بود. انتشار این خبر نیز در دنیای رمز ارز ها غوغای بسیاری به پا کرد و باعث کاهش ۳ درصدی قیمت بیت کوین شد؛ اما چندی بعد احتمال این که این بیت کوین ها توسط ساتوشی ارسال شده باشند نیز با دلایل علمی، منطقی و آماری رد شد.

درباره پیدایش بیت کوین بیشتر بخوانید:

پیدایش بیت کوین: تاریخچه بیت کوین (بخش اول)

بخش ششم: نقطه تمایز بیت کوین با ارزهای دیجیتال قبلی

تمایز بیت کوین با ارز های دیجیتال پیش از آن

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، ساتوشی ناکاموتو اولین کسی نبود که ایده ابداع یک ارز دیجیتال با قابلیت‌هایی مانند انجام تراکنش به صورت شخص به شخص (یا همان همتا به همتا) و ناشناس را مطرح کرد؛ همانطور که بیت کوین اولین ارز دیجیتالی نبود که با هدف دست‌یابی به چنین قابلیت‌هایی عرضه شد. اما هیچکدام از ارزهای دیجیتال پیش از بیت کوین ، به هیچ وجه به چنین موفقیت و محبوبیتی حتی نزدیک هم نشدند. همانطور که در بالا بیان کردیم، این ارزهای دیجیتال یا اصلاً به مرحله عرضه عمومی وارد نشدند و یا با ورشکستگی روبرو شدند.

شاید بتوان عوامل زیادی را برای موفقیت کم‌نظیر بیت کوین و شکست ارزهای دیجیتال پیش از آن برشمرد. این نکته نیز قابل انکار نیست که بیت کوین از نقاط قوت همتاهای پیشین خود استفاده کرد و نقاط ضعف آن‌ها را پوشش داد. ارجاعات وایت پیپر بیت کوین به پروژه‌های قبلی و ایمیل ساتوشی به وی دای (مخترع B-money) و ارسال وایت پیپر بیت کوین برای او پیش از انتشار عمومی نیز می‌تواند گواهی بر همین ماجرا باشد. اما بیت کوین با ارزهای دیجیتال پیش از خود یک تفاوت بنیادین و اساسی داشت و همین تفاوت به کلید اصلی موفقیت بیت کوین بدل شد و سرنوشت آن را رقم زد. این تفاوت، استفاده بیت کوین از یک فناوری انقلابی و ساختارشکن بود؛ یک فناوری که پیش از ظهور بیت کوین عرضه شده بود اما تا آن زمان، هیچکس آن را به طور عملی مورد استفاده قرار نداده بود. این فناوری‌ چیزی نبود جز بلاک چین .

بخش هفتم: بلاک چین چیست؟

به زبان ساده، بلاک چین یک پایگاه داده غیرمتمرکز، توزیع شده، تغییرناپذیر و شفاف، برای ثبت، نگهداری و مدیریت اطلاعات است. بلاک چین از دو کلمه بلاک (به معنی بلوک) و چِین (به معنی زنجیر) ساخته شده است. بنابراین از نظر لغوی، بلاک چین به معنی زنجیره‌ای از بلاک هاست که به یکدیگر متصل هستند. بر روی هر بلاک اطلاعات مشخصی (شامل تراکنش‌ها و سایر داده‌ها) هک شده و این بلاک ، به بلاک های قبل و بعد از خود متصل است.

هسته مرکزی تکنولوژی بلاک چین ، مفهومی به اسم اجماع است. کلمه اجماع نیز از نظر لغوی به معنی توافق نظر و اتفاق رأی می‌باشد. لازم به توضیح است که منظور از کلمه اجماع، توافق نظر همه کاربران شبکه بلاک چین نیست؛ هر بلاک چین از تعدادی کاربر عادی و تعدادی اعتبارسنج (که آن‌ها را اصطلاحاً گره یا نود می‌نامیم) تشکیل شده است. اجماع در بلاک چین به این شکل عمل می‌کند که برای ثبت اطلاعات جدید بر روی یک بلاک، باید ۵۱% (یا به بیان دقیق‌تر بیش از ۵۰%) از نودهایی که در شبکه بلاک چین فعالیت دارند این عمل را تأیید کنند؛ در غیر این صورت، بلاک جدید تشکیل نخواهد شد و اطلاعات جدید به ثبت نخواهد رسید. همین امر باعث می‌شود تا اطلاعات ثبت شده بر روی بلاک چین غیر قابل تغییر باشد؛ چرا که برای اعمال هر نوع تغییری، این اقدام باید ابتدا به تأیید ۵۱% اعضای شبکه بلاک چین برسد و در صورتی که این اقدام از نوع خرابکارانه باشد، منطقی است که به رأی اکثریت اعضا نخواهد رسید و به مرحله اجرا گذاشته نخواهد شد.

بلاک چین ، یک پایگاه داده تغییرناپذیر

برای درک بهتر مفهوم تغییرناپذیری بلاک چین، می‌توانید بلاک چین را همچون یک دفتر کل حسابداری در نظر بگیرید که هر بلاک آن همچون یک صفحه از این دفتر است:

هر صفحه از دفتر کل حسابداری، شامل بخشی برای ثبت اطلاعات مالی است. علاوه بر این، در بالای هر صفحه قسمتی به عنوان «منقول از صفحه ….» و در پایین هر صفحه قسمتی تحت عنوان «نقل به صفحه ….» وجود دارد که نقش این دو قسمت، مرتبط ساختن اطلاعات تمامی صفحات دفتر است. به عنوان مثال در صفحه اول این دفتر، مجموع حساب بدهکار و بستانکار برابر با عدد خاصی می‌شود؛ حال پیش از شروع به ثبت اطلاعات در صفحه دوم، باید عدد مجموع بدست آمده در صفحه اول را در پایان همین صفحه، درج کرده و مثلاً بنویسیم نقل به صفحه ۲. سپس در شروع صفحه دوم دوباره مجموع بدهکاری و بستانکاری صفحه ۱ را درج کرده و می‌نویسیم : منقول از صفحه ۱. در نهایت همین پروسه برای تمامی صفحات دفتر تکرار شده و موجب می‌شود که چکیده اطلاعات هر صفحه، بخشی از اطلاعات ورودی صفحه بعد باشد.

بدین ترتیب با دستکاری یکی از حساب‌ها در یکی از صفحات دفتر، مجموع حساب‌های آن صفحه نادرست خواهد بود و از آنجا که مجموع حساب‌ها به عنوان ورودی در صفحه بعد ذکر شده، باید اطلاعات تمامی صفحات بعد را نیز ویرایش کنیم. این فرایند، دستکاری دفتر کل حسابداری را دشوار می‌سازد؛ اما در صورتی که کسی قصد انجام این کار را داشته باشد، با صرف زمان کافی موفق خواهد شد. در مقابل، عملکرد بلاک چین به گونه‌ای است که دستکاری و تغییر داده‌ها را عملاً غیرممکن و بسیار پرهزینه خواهد ساخت.

در بلاک چین نیز اتفاقی مشابه دفتر کل رخ می‌دهد. هر بلاک از بلاک چین ، شامل اطلاعات تراکنش‌های ثبت شده در آن است (مانند هر صفحه از دفتر کل). حال برای ایمن سازی و تغییرناپذیری این اطلاعات، یک خروجی رمزنگاری شده (به صورت یک رشته عدد و حروف بی‌معنی) از اطلاعات تراکنش‌های موجود در هر بلاک محاسبه می‌شود که در سربرگ آن بلاک و سربرگ بلاک بعدی درج می‌شود (درست مانند قسمت «نقل به صفحه…» و «منقول از صفحه …» در دفتر کل حسابداری). حال در صورتی که شخصی قصد تغییر اطلاعات ثبت شده از طریق روش‌هایی مانند هک و حمله سایبری را داشته باشد، این امکان را نخواهد داشت که تنها اطلاعات ثبت شده بر روی یک بلاک را تغییر دهد؛ بلکه باید تمامی بلاک های بعد از آن را نیز تغییر بدهد؛ که این کار هم نیاز به هزینه و صرف انرژی بالایی خواهد داشت.

تفاوت بلاک چین با دفتر کل اینجاست که در دفتر کل، خروجی هر صفحه، از مجموع همه تراکنش‌های آن صفحه به دست می‌آید؛ یعنی می‌دانیم که این خروجی چگونه تولید می‌شود؛ پس می‌توانیم اطلاعات تراکنش‌های موجود در صفحه را طوری ویرایش کنیم که خروجی (مجموع حساب‌ها) تغییری نکند. ضمن اینکه تمام تلاش ما برای تقلب و دستکاری، محدود به یک دفتر کل خواهد بود که دسترسی به آن چندان هم سخت و مشکل نیست. اما در بلاک چین، خروجی هر بلاک با مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های رمزنگاری ایجاد می‌شود؛ به نحوی که هیچ ارتباط منطقی با اطلاعات تراکنش‌های موجود در آن صفحه نداشته و کسی نمی‌داند با ایجاد یک تغییر کوچک در تراکنش‌ها، خروجی رمزنگاری شده به چه صورت تغییر خواهد کرد. ضمن اینکه برای دستکاری در شبکه بلاک چین و تغییر اطلاعات، باید این دستکاری در پایگاه داده تمامی نودهای شبکه انجام شود که همین موضوع، سختی کار را دوچندان می‌کند. به این دلیل است که معتقدیم امنیت اطلاعات در شبکه بلاک چین، به هیچ عنوان با پایگاه داده سنتی قابل مقایسه نیست.

درباره بلاک چین بیشتر بخوانید:

بلاک چین چیست و چگونه کار می کند؟

چرا بیت کوین را رمز ارز یا ارز رمزنگاری شده می‌دانیم؟

همانطور که احتمالاً تا کنون متوجه شده‌اید، ستون فقرات فناوری بلاک چین ، استفاده از رمزنگاریست. اگرچه بلاک چین از نقات قوت دیگری همچون توزیع شدگی، شفافیت، تمرکززدایی، تبادلات مستقیم و همتا به همتا و … نیز برخوردار است؛ اما چیزی که استفاده از بلاک چین را عملیاتی کرده و امنیت شبکه‌های بلاک چینی را تأمین می‌کند، همان اصل رمزنگاریست.

ایده اولیه بلاک چین سال‌ها پیش از ظهور بیت کوین وجود داشت. این ایده در حقیقت در سال ۱۹۹۱ توسط دو دانشمند به نام‌های استوارت هابر (Stuart Haber) و اسکات استورنتا (Scott Stornetta) مطرح شد؛ اما در آن زمان قابلیت اجرایی پیدا نکرد. بیت کوین اولین پروژه دنیا بود که به بلاک چین قابلیت اجرایی بخشید و اهداف خود را بر روی آن پیاده‌سازی کرد. به همین دلیل است که بیت کوین را رمز ارز و همتایان پیشین آن را ارز دیجیتال می‌نامیم.

به طور کلی، هر ارزی که از فناوری بلاک چین برای دست‌یابی به اهداف خود استفاده کرده باشد را رمز ارز یا ارز رمزنگاری شده (Cryptocurrency) می‌نامند؛ هرچند که در ایران از واژه مصطلح ارز دیجیتال (digital currency) برای آن‌ها استفاده می‌شود. البته رمز ارز ها نیز خود زیرمجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال هستند و این جایگزینی اشتباه نیست؛ اما ترجمه دقیق‌تر کلمه cryptocurrency رمز ارز است که به همان رمزنگاری شبکه های بلاک چینی اشاره دارد. به منظور سهولت کار و دسترسی بهتر شما عزیزان، ما نیز در این مقاله و برخی دیگر از مطالب این سایت از کلمه ارز دیجیتال استفاده می‌کنیم.

به کار گیری بلاک چین توسط ساتوشی برای تأسیس بیت کوین ، اقدام به شدت هوشمندانه‌ای بود که این ارز دیجیتال را نه تنها به چیزی متفاوت از مدل‌های مشابه پیشین خود، بلکه به پدیده‌ای متفاوت از هر چیزی که تا به آن روز در جهان وجود داشت تبدیل کرد.

در مورد نحوه عملکرد بلاک چین بیت کوین از منظر تخصصی و مکانیزم اجماع آن مفصلاً صحبت خواهیم کرد؛ اما به طور کلی، استفاده از بلاک چین در بیت کوین باعث شد تا این ارز دیجیتال توسط افراد جامعه تولید و توزیع شود؛ انجام تراکنش به صورت همتا به همتا میسر شود و نیاز به وجود واسطه برای انجام تراکنش مرتفع گردد؛ امنیت تراکنش ها حفظ شده و از تغییر اطلاعات جلوگیری شود؛ امکان انجام تراکنش غیرقابل بازگشت که از ابتدا مد نظر ساتوشی بود فراهم شود؛ توزیع شدگی اطلاعات با استفاده از بلاک چین تضمین شود؛ و تمرکز گرایی و تجمع قدرتی که سیستم مالی سنتی از آن تبعیت می‌کرد از بین رفته و قدرت تصمیم‌گیری برای انجام یک تراکنش با استفاده از مکانیزم اجماع ، بین گروه بزرگی از افراد تقسیم شود.

ممکن است با مطالعه این اطلاعات کمی گیج شده باشید و سوال‌هایی از این دست در ذهنتان مطرح شده باشد که «یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین چگونه می‌تواند توسط افراد جامعه تولید شود؟» این احساس کاملاً طبیعیست. شما در حال یادگیری مفهومی هستید که نسبتاً جدید و تقریباً پیچیده است. هدف ما تا به این جا این بود که به یک درک کلی از مفهوم رمز ارز بیت کوین و تفاوت آن با پول‌های موجود در حساب‌های بانکیتان دست پیدا کنید؛ اما اگر مایلید در مورد روند تولید بیت کوین و چگونگی توزیع آن در بین انسان‌ها بدانید، در قسمت‌های بعدی این مقاله با ما همراه باشید.

درباره ارز رمزنگاری شده بیشتر بخوانید:

ارز رمزنگاری شده چیست؟

بخش هشتم: شبکه بیت کوین چگونه کار می‌کند؟

در قسمت‌های قبل به مفهوم اجماع در بلاک چین اشاره کردیم و همچنین بیان کردیم که منظور از اجماع در بلاک چین ، توافق نظر اعضا برای انجام شدن (یا نشدن) یک تراکنش است. در یک شبکه مبتنی بر بلاک چین ، هر عملیاتی برای انجام شدن نیاز به تأیید بیش از ۵۰ درصد اعضا دارد. اما نکته مهم اینجاست که اجماع در شبکه‌های بلاک چینی به این شکل نیست که گروهی از انسان‌ها پشت سیستم‌های خود نشسته و با مشاهده تراکنش‌ها، به تأیید یا عدم تأیید آن‌ها بپردازند. کل این فرآیند در این شبکه‌ها به صورت اتوماتیک و توسط کدهای از پیش تعیین شده انجام می‌شود. هر ارز دیجیتالی از یک الگوریتم برای دست‌یابی به این اجماع بهره می‌برد؛ اما نقطه مشترک تمامی این الگوریتم‌ها این است که طوری کدنویسی شده‌اند که تراکنش صحیح و مطابق با قوانین شبکه را از تراکنش غیرقانونی و خرابکارانه تشخیص می‌دهند. بنابراین اولین چیزی که برای درک عملکرد بیت کوین باید از آن آگاهی داشته باشید، الگوریتم اجماع بلاک چین بیت کوین است؛ چرا که تمامی فرآیندهای شبکه بیت کوین ، از تولید بیت کوین گرفته تا انجام تراکنش و ثبت بلاک‌ها ، تحت تأثیر همین الگوریتم هستند. الگوریتم های اجماع انواع متفاوتی دارند. گواه اثبات کار و گواه اثبات سهام از مطرح‌ترین مکانیزم‌های اجماعی هستند که توسط بلاک چین های رمز ارزهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ و الگوریتم اجماع بیت کوین از نوع گواه اثبات کار است. حال سوال این است که الگوریتم اجماع گواه اثبات کار چیست و دقیقاً چگونه کار می‌کند؟

الگوریتم اجماع گواه اثبات کار یا Proof of Work (PoW) چیست؟

مفهوم اولیه الگوریتم اجماع گواه اثبات کار ابتدا در سال ۱۹۹۷ توسط شخصی به نام آدام بک (Adam Back) مطرح شد. آدام بک این طرح را یک سال پیش از ورشکستگی دیجی کش و در جهت رفع برخی از مشکلات آن ارائه نمود؛ اما این طرح در آن زمان توسط دیجی کش مورد استفاده قرار نگرفت. هسته مرکزی طرح آدام بک که هش کش (HashCash) نامیده می‌شود یک چیز است: پرداخت هزینه در ازای انجام کاری.

در آن برهه زمانی، ایمیل های اسپم به شدت گسترش پیدا کرده بود و به یکی از معضلات جدی کاربران اینترنت تبدیل شده بود. صندوق های ورودی ایمیل افراد، روزانه از صدها ایمیل اسپم پر می‌شد، که البته این یک امر طبیعی بود؛ چرا که در آن زمان، یک ایمیل با کمترین هزینه و انرژی و زمان ممکن به طور همزمان برای هزاران نفر فرستاده می‌شد و هیچ سیستمی برای جلوگیری از این اتفاق وجود نداشت. ایده‌ای که آدام بک برای متوقف کردن این اتفاق مطرح کرد این بود که هر کامپیوتر برای انجام کاری مانند فرستادن یک ایمیل، باید یک معادله ریاضی را محاسبه کند و خروجی این معادله محاسبه شده باید مقدار مشخصی باشد؛ در غیر این صورت، این ایمیل فرستاده نخواهد شد. به این صورت، شما برای انجام هرکاری که توسط کامپیوترتان انجام می‌دهید (از جمله ارسال یک ایمیل)، زمان و انرژی مشخصی را صرف می‎‌کنید. همین امر باعث خواهد شد تا افراد نتوانند هزاران ایمیل را به صورت همزمان و بدون صرف انرژی خاصی برای هزاران نفر ارسال کنند و معادله محاسبه شده توسط سیستم شما، گواهی بر اثبات یک کار توسط آن است.

ساتوشی ناکاموتو در وایت پیپر بیت کوین به آدام بک و طرح هش کش او اشاره کرد و مکانیزم گواه اثبات کار آدام بک را برای بیت کوین مورد استفاده قرار داد. در حال حاضر، محاسبات مورد نیاز الگوریتم گواه اثبات کار در بلاک چین بیت کوین ، توسط دستگاه‌هایی به نام دستگاه استخراج بیت کوین یا دستگاه ماینر انجام می‌شود. در ادامه درباره این دستگاه‌ها بیشتر توضیح خواهیم داد؛ اما اجازه دهید ابتدا به مفهوم پایه‌ای تری به نام نود و فول نود بپردازیم.

درباره HashCash و الگوریتم اثبات کار بیشتر بخوانید:

تفاوت نود با فول نود در شبکه بیت کوین چیست؟

پیشتر درباره نودها یا گره‌های شبکه بیت کوین صحبت کردیم. نودهای شبکه بیت کوین را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: نودهای معمولی (Node) و فول نودها (Full Node) ؛ نودهای معمولی افراد یا شرکت‌هایی هستند که تراکنش‌ها را شخصاً اعتبار سنجی می‌کنند ولی در الگوریتم اثبات کار شبکه نقشی ندارند؛ به عبارت دیگر این نودها هیچ نقشی در ساخت بلاک ها و تایید تراکنش‌ها ندارند و پاداشی نیز از شبکه دریافت نمی‌کنند؛ اما به دلیل اینکه کسب و کار آن‌ها با تراکنش‌های بیت کوین در ارتباط است (مثل سرویس دهندگان کیف پول‌ها، صرافی ها ، یا فروشگاه‌های اینترنتی پذیرنده بیت کوین)، تمایل دارند پیش از ارسال تراکنش به شبکه، خود شخصاً اعتبار آن را بررسی کنند. نودهای معمولی شبکه نیازی به تجهیزات سخت افزاری نداشته و تنها با نصب یک نرم افزار قادر به اعتبارسنجی تراکنش‌ها خواهند بود.

اما فول نودها در شبکه بیت کوین وظیفه‌ای کاملاً متفاوت و جدی‌تر به عهده دارند. فول نودها افرادی هستند که با فراهم آوردن تجهیزات پردازشی و محاسباتی (کامپیوترها)، و شرکت در فرآیند اثبات کار ، وظیفه رد و تأیید تراکنش‌ها را انجام می‌دهند. فول نودها با مشارکت در الگوریتم اثبات کار ، بلاک های شبکه بیت کوین را ایجاد کرده و صحت و اعتبار بلاک های پیشین را نیز بررسی می‌کنند. این فول نود ها در ازای مشارکت سازنده خود در شبکه، بیت کوین پاداش می‌گیرند. از این رو فول نودها را اصطلاحاً ماینر یا استخراج کننده می‌نامیم؛ چرا که تولید (یا استخراج) بیت کوین های جدید شبکه، از طریق پاداش دهی شبکه به ماینرها صورت می‌گیرد. بنابراین فول نودها را می‌توان به استخراج کنندگان معدن طلا تشبیه کرد که با فرآهم آوردن تجهیزات استخراج (در اینجا توان پردازشی) طلاهای جدید (بیت کوین های جدید) را استخراج کرده و وارد چرخه مالی می‌کنند.

درباره نودها بیشتر بخوانید:

نودها و سوپرنودها چه هستند؟

مفهوم زنجیره در بلاک چین بیت کوین

در قسمت قبلی اندکی با مفهوم اجماع و مکانیزم‌های آن آشنا شدیم؛ اما هنوز به اصلی ترین سوال در مورد اجماع پاسخ نگفته‌ایم: اجماع بر سر چه چیزی؟

به طور کلی هر وقت از اجماع در شبکه بلاک چین صحبت می‌کنیم، منظورمان یک چیز است: اجماع بر روی یک زنجیره معتبر از بلاک ها. همانطور که پیشتر گفتیم، تمامی تراکنش‌های شبکه بیت کوین در بسته‌هایی به نام بلاک ذخیره شده و این بلاک ها نیز با استفاده از فناوری رمزنگاری، به صورت زنجیروار به یکدیگر متصل و مرتبط شده‌اند؛ به طوری که برای تغییر اطلاعات یک بلاک، باید کل زنجیره بلاک های بعد از آن را تغییر داد که این کار نیز بسیار پر هزینه است. اما سوال اینجاست که چرا با تغییر یک بلاک باید تمامی بلاک های بعدی را نیز تغییر داد؟

طبق پروتکل بیت کوین، هر زمان که تغییری در هر یک از بلاک ها ایجاد شود (به طور مثال یک تراکنش دستکاری شود)، زنجیره تراکنش ها به دو شاخه تقسیم خواهد شد. چرا که اطلاعات آن بلاک، در دیتابیس نودهای شبکه هیچ تغییری نکرده است، بلکه بلاکی موازی با آن به زنجیره افزوده شده که زنجیره را به دو شاخه تقسیم کرده است. این چندشاخگی ایجاد شده در زنجیره را اصطلاحاً فورک (Fork) می‌نامند.

قانون اصلی اجماع در شبکه بیت کوین این است که همواره بلندترین زنجیره از تراکنش‌ها، معتبرترین زنجیره خواهد بود. به این معنی که دیتا بیس نودهای شبکه، همواره از روی بلندترین زنجیره بروزرسانی خواهد شد. بنابراین منظور ما از اجماع، توافق نظر نودهای شبکه بر روی زنجیره اصلی است. نودهای شبکه با انتخاب زنجیره اصلی، تصمیم می‌گیرند که بلاک های جدید را بر روی کدام زنجیره بسازند. هر زنجیره‌ای که بیشترین تعداد بلاک (یا بیشترین طول) را داشته باشد، زنجیره اصلی تلقی شده و تاریخچه تراکنش‌ها بر اساس آن زنجیره مرتب خواهد شد.

بنابراین می‌توان پاسخ سوال مطرح شده را به سادگی حدس زد. هر یک از بازیگران خرابکار شبکه (یعنی فول نودهای خرابکار) که قصد دستکاری در اطلاعات یک بلاک را داشته باشند، باید سعی کنند که زنجیره تقلبی خود را به زنجیره اصلی تبدیل کنند (طوری که طول این زنجیره از زنجیره اصلی بلندتر شود). بنابراین اجماع در بلاک چین بیت کوین ، به معنی یافتن بلندترین زنجیره و تلاش برای ساخت بلاک های بعدی بر روی این زنجیره است (تا هیچ یک از زنجیره‌های تقلبی، تبدیل به زنجیره اصلی نشوند).

اما هنوز یک موضوع حل نشده باقیست؛ تمام آنچه که درباره اجماع فول نودها بر روی زنجیره گفتیم، چه ارتباطی به توان پردازشی نودها دارد؟ اصلاً منطق اثبات کار بر روی زنجیره بلاک چین چگونه کار می‌کند؟ پاسخ اینجاست که اگر برای اجماع روی زنجیره صحیح از الگوریتم اثبات کار استفاده نمی‌کردیم (یعنی به طور مثال بلاک صحیح و زنجیره صحیح را با رأی گیری میان فول نودها مشخص می‌کردیم)، امکان جعل بلاک ها خیلی ساده‌تر می‌شد. کافی بود یک شخص با ایجاد تعداد زیادی IP تقلبی، اکثریت نودهای شبکه را در اختیار خود گرفته و بتواند زنجیره جعلی را با رأی خود به زنجیره اصلی تبدیل کند. اما با استفاده هوشمندانه ساتوشی ناکاموتو از الگوریتم اثبات کار، هر فول نود برای ساخت هر بلاک جدید (چه بلاک های صحیح و چه بلاک های جعلی) باید محاسباتی را از طریق سخت افزار خود انجام دهد یا اصطلاحاً اثبات کند که کاری انجام داده است.

حال تصور کنید اگر یکی از فول نودها بخواهد بلاکی را به نفع خود تغییر داده و زنجیره حاوی بلاک جعلی را به زنجیره اصلی تبدیل کند، چه خواهد شد؟ این فول نود مجبور است بجای اکثریت IPها، اکثریت (بیش از ۵۰ درصد) توان پردازشی شبکه را در اختیار بگیرد تا بتواند سریعتر از فول نودهای درستکار، بلاک های جدید را بر روی بلاک تقلبی خود ایجاد کرده و زنجیره جعلی را به زنجیره بلندتر تبدیل کند. به عنوان آخرین جمله در این بخش، می‌توان گفت شبکه بیت کوین با تکیه بر الگوریتم اثبات کار و یک سیستم پاداش و جزای ساده، نودها را به عملکرد صحیح در زنجیره تشویق می‌کند.

اکنون که مفهوم زنجیره و اهمیت آن را در بلاک چین بیت کوین درک کردیم، می‌توانیم به سراغ چگونگی اتصال بلاک ها به یکدیگر و نحوه تشکیل زنجیره اصلی برویم. آن چه که بلاک ها را به یکدیگر متصل می‌کند، استفاده از یک روش رمزنگاری به نام هش (Hash) است که در واقع همان قلب تپنده الگوریتم اثبات کار است.

هش چیست و در بلاک چین بیت کوین چه کاربردی دارد؟

پیشتر در توضیح بلاک چین ، گفتیم که به منظور تغییرناپذیری اطلاعات موجود در بلاک ها، هر بلاک باید به صورت زنجیروار به بلاک قبل و بعد خود متصل باشد؛ به این صورت که تمامی اطلاعات یک بلاک، در قالب یک کد رمزنگاری شده، به بلاک بعدی منتقل شود و این عمل برای ساخت هر بلاک جدید تکرار شود. همچنین اشاره کردیم که طبق ملزومات الگوریتم اثبات کار، این خروجی رمزنگاری شده نباید قابل پیشبینی باشد؛ یعنی به عنوان مثال با تغییر اطلاعات یک بلاک، نتوانیم حدس بزنیم که خروجی رمزنگاری شده آن چگونه تغییر خواهد کرد. برای دستیابی به این دو هدف، به یک تابع رمزنگاری احتیاج داریم که اطلاعات را به صورت یک طرفه رمزنگاری کند (یعنی رمزگشایی در آن ممکن نباشد).

خوشبختانه ریاضیات این مشکل را حل کرده است. در حال حاضر شبکه بیت کوین برای رمزنگاری داده‌‌های موجود در بلاک ، از تابعی به نام هش (Hash function) استفاده می‌کند که به آن تابع درهم‌ساز یا تابع درهم‌نگارنده نیز می‌گوییم. خروجی تابع هش، یک رشته کد رمزنگاری شده است که آن را هش (Hash) می‌نامیم. تابع هش دارای خصوصیات زیر است:

هش یک داده ورودی ، یکتاست؛ به این معنی که هر چند بار و در هر زمانی که از کلمه‌ای مانند «سلام» هش بگیرید، به یک هش ثابت دست خواهید یافت.
کوچک‌ترین تغییری در داده ورودی، هش آن داده را به کلی تغییر می‌دهد. برای مثال، هش کلمه‌ای مانند «اتفاق» و هش کلمه‌ای مانند «اتفاقی» دو چیز کاملاً متفاوت است.
هش خروجی در هر تابع هش خاص، طول ثابتی دارد (مثلاً همیشه ۲۵۶ کاراکتر است) و طول آن هیچ ارتباطی با طول داده ورودی ندارد. برای مثال، اگر شما از کلمه‌ای مانند «سلام» هش بگیرید، با یک رشته کد با طول ثابتی مواجه می‌شوید که با طول هش عبارتی مانند «سلام صبح بخیر امیدوارم روز خوبی را سپری کرده باشید» برابر است.
هیچ دو داده ورودی متفاوتی، هش یکسانی نخواهند داشت و به هیچ وجه امکان ندارد که یک هش ، متعلق به دو داده ورودی مختلف باشد (به بیان دقیق‌تر احتمال تکراری بودن هش دو داده یکتا، بسیار نزدیک به صفر است اما صفر نیست).
تابع هش ، یک طرفه است؛ به این معنی که هش گرفتن از یک داده ورودی، کار بسیار ساده‌ای است؛ اما برعکس این عملیات، یعنی دستیابی به داده اولیه از روی هش خروجی، امری محال است.
سرعت تولید هش از داده ورودی زیاد و قابل قبول است (چرا که در صورت زمانبر بودن، استفاده عملی از آن دشوار خواهد بود).

تابع هشی که در بلاک چین بیت کوین مورد استفاده قرار می‌‌گیرد، تابع هش SHA-256 است که تمام خصوصیات فوق را داراست. SHA مخفف عبارت Secure Hash Algorithm یا الگوریتم هش ایمن است. عدد ۲۵۶ در نام این تابع نیز به سایز ۲۵۶ بیتی هش خروجی اشاره دارد. این هش خروجی در اصل یک کد ۲۵۶ کاراکتری متشکل از صفر و یک است که می‌توان آن را به فرم هگزادسیمال (یعنی نمایش عدد در مبنای ۱۶) نیز تغییر داد؛ در این صورت، یک کد ۶۴ کاراکتری متشکل از اعداد و حروف درهم‌ریخته به دست خواهد آمد. اگر مایلید به صورت عملی با این تابع هش کار کنید، با مراجعه به این آدرس می‌توانید هش اسم خودتان یا هر داده دیگری را محاسبه کنید!

اکنون که با مفهوم هش آشنا شدیم، می‌توانیم به بررسی ساختار داخلی بلاک های بیت کوین پرداخته و کاربرد تابع هش را در ایجاد هر بلاک درک کنیم.

درباره هش بیشتر بخوانید:

هش (Hash) در بلاک چین چیست؟ (راهنمای مقدماتی)

بلاک بیت کوین چیست و شامل چه اجزایی است؟

از صحبت‌هایی که تا به اینجا مطرح شد، اکنون تقریباً می‌دانیم که بلاک در شبکه بیت کوین چیست؛ اما بهتر است بحث را با این سوال آغاز کنیم که اصلاً لزوم وجود بلاک در بلاک چین چیست؟ چرا تراکنش های بیت کوین ، در بسته‌هایی به نام بلاک گردآوری شده‌اند، و چرا این تراکنش ها را به صورت تک به تک ذخیره نمی‌کنیم؟

پاسخ ساده است؛ فلسفه استفاده‌ی بیت کوین از فناوری بلاک چین، حفظ ارتباط زمانی داده‌ها و تغییرناپذیری آن‌ها با استفاده از اصول رمزنگاریست. اما برای رمزنگاری تراکنش‌ها نیازمند ساختمان داده‌ای هستیم که بتوان خروجی رمزنگاری شده آن را در ساختمان داده بعدی ذخیره کرد؛ این ساختار می‌تواند شامل یک تراکنش باشد، یا شامل دسته ای از تراکنش‌ها (یک بلاک). برای فهم ساده‌تر این موضوع، یک کتاب را تصور کنید. کتاب ها در گذشته بر روی یک طومار نوشته می‌شدند؛ اما به تدریج این ساختار داده پیشرفت کرده و هر کتاب شامل صفحات و بخش‌هاییست که با شماره صفحه مرتب شده‌اند.

درباره بلاک ها بیشتر بخوانید:

بلاک در بلاک چین چیست؟

حال با مرتب کردن تراکنش ها در ساختار بلاک، بخشی از کار رمزنگاری داده‌ها سبک‌تر می‌شود؛ به این صورت که تنها یک خروجی رمزنگاری شده از کل محتویات بلاک ایجاد شده و در بلاک بعدی ذخیره می‌شود. به این ترتیب سرعت ذخیره اطلاعات و در پی آن سرعت انجام تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین افزایش خواهد یافت. دو ویژگی مشترک در همه بلاک‌های بیت کوین، حجم بلاک (block size) و زمان بلاک (block time) هستند. حجم بلاک، نمایانگر میزان ظرفیت هر بلاک برای ذخیره سازی اطلاعات است که مقدار آن در بلاک چین بیت کوین ۱ مگابایت است (البته پس از اجرای آپدیت سگویت، این میزان دچار تغییراتی شد که در مقاله‌‌ی مربوط به سگویت، به تشریح آن پرداخته‌ایم). همچنین زمان بلاک ، نشان دهنده فاصله زمانی متوسط بین ساخت دو بلاک متوالی است. زمان ساخت بلاک در بلاک چین بیت کوین به طور میانگین ۱۰ دقیقه است.

به طور کلی هر بلاک بیت کوین از دو بخش تشکیل شده است:

بدنه بلاک (Body)
سربرگ بلاک (Header)

بدنه هر بلاک شامل تراکنش های موجود در آن بلاک است؛ هر تراکنش شامل اطلاعاتی نظیر آدرس‌های دیجیتالی فرستنده (ورودی‌ها) و گیرنده (خروجی‌ها) و مبلغ تراکنش است. اما هدر یا سربرگ بلاک، شامل اطلاعاتیست که هر بلاک را از سایر بلاک های زنجیره بلاک چین متمایز ساخته و آن را غیر قابل تغییر می‌سازد؛ سربرگ بلاک های بیت کوین شامل اطلاعات زیر است:

ورژن (Version) یا نسخه نرم افزار مورد استفاده توسط ماینر
برچسب زمانی (Timestamp)
هش بلاک قبلی (Previous Block Hash)
ریشه درخت مرکل (Merkle Root)
هش تارگت (Target Hash) یا Bits
عدد نانس (Nonce)

در ادامه، هر یک از اجزای سربرگ بلاک را به طور جداگانه توضیح خواهیم داد:

ورژن (Version) یا نسخه نرم افزار مورد استفاده توسط ماینر

دستگاه های ماینر امروزه از نرم افزارهای ماینینگ گوناگونی برای استخراج بیت کوین استفاده می‌کنند؛ اما همگی آن‌ها یک پروتکل ثابت و مشترک دارند و همین پروتکل مشترک امکان همکاری آن‌ها با یکدیگر را میسر می‌سازد. نسخه ماینر مورد استفاده، یکی از اطلاعاتی است که توسط خود شبکه در قسمت هدر بلاک ثبت می‌شود.

برچسب زمانی (Timestamp)

برچسب زمانی یا timestamp موجود بر روی هر بلاک ، در واقع نشان دهنده زمانی است که ماینر ، تراکنش های تأیید نشده را از استخر حافظه یا mempool جدا کرده و آن‌ها را در یک بلاک کاندید قرار می‌دهد. بنابراین «زمان تشکیل بلاک کاندید»، همان برچسب زمانی هک شده بر روی سربرگ بلاک است. برچسب زمانی در حقیقت نوعی ثانیه شمار است که زمان تشکیل بلاک کاندید را از تاریخ مبدأ ۱۹۷۰-۰۱-۰۱ ۰۰:۰۰:۰۰ UTC محاسبه می‌کند.

هش بلاک قبلی (Previous Block Hash)

یکی دیگر از اطلاعاتی که در قسمت هدر یک بلاک جای دارد، هش بلاک قبلی است. همانطور که گفتیم، هش (Hash) در واقع همان خروجی رمزنگاری شده از اطلاعات موجود در یک بلاک است و قرار گرفتن هش یک بلاک در سربرگ بلاک بعدی ، عاملی است که اتصال زنجیره‌وار بلاک ها در بلاک چین و تغییرناپذیری آن‌ها را میسر می‌کند (درست مانند همان مکانیزمی که در دفتر کل حسابداری توضیح دادیم)؛ به این صورت که ایجاد هر تغییر کوچکی در اطلاعات یک بلاک ، باعث می‌شود هش خروجی به کلی تغییر کرده و در نتیجه این بلاک، نامعتبر و جعلی تلقی شود؛ چرا که هش این بلاک دیگر با هشی که در بلاک بعدی ثبت شده است (Previous Block Hash) مطابقت ندارد.

ریشه درخت مرکل یا Merkle root

از اسمش نترسید؛ درخت مرکل نوعی ساختار داده برای ذخیره‎سازی تراکنش ها در بلاک های بیت کوین است. در این ساختار، از هر تراکنشی که بر روی یک بلاک ثبت می‌شود به صورت جداگانه هش گرفته می‌شود. این هش ها سپس به صورت دو به دو در کنار یکدیگر قرار گرفته و هش آن‌ها نیز محاسبه می‌گردد. این روند یک نمودار درختی را تداعی کرده و تا جایی ادامه پیدا می‌کند که به یک هش واحد برای کل تراکنش های موجود در یک بلاک دست پیدا کنیم. این هش واحد، ریشه درخت مرکل نام دارد. در بلاک چین بیت کوین، ریشه درخت مرکل به عنوان نماینده تمامی تراکنش‌های یک بلاک، در هدر (سربرگ) بلاک ذخیره می‌شود.

پس به طور خلاصه، یک درخت‌ مرکل متشکل از ساختارهای درختی باینری (دودویی) از داده‌ها است؛ به این صورت که هر درخت از مجموعه‌ای از برگ‌ها، گره‌های میانی، و گره ریشه تشکیل شده که هر گره، حاوی هش گره‌های زیرشاخه خود است. اجزای درخت مرکل عبارتند از:

تعداد زیادی برگ در انتهای درخت که حاوی هش داده‌های اولیه یا همان تراکنش‌ها هستند.
مجموعه‌ای از گره‌های میانی که هر گره، حاصل درهم سازی (هش) دو نود فرزند خود است.
یک گره ریشه یکتا که از درهم سازی دو گره فرزند خودش تشکیل شده و نشان دهنده رأس درخت است.

نمودار شماتیک درخت مرکل تراکنش های بیت کوین

برای آشنایی با کاربرد درخت مرکل در بلاک چین بیت کوین، این مقاله را مطالعه کنید:

درخت مرکل چیست؟ آموزش مقدماتی یکی از ارکان بلاک چین

هش تارگت (Target Hash)

یکی از مهم‌ترین قسمت‌هایی که برای درک منطق الگوریتم اثبات کار در شبکه بیت کوین باید از آن آگاهی داشته باشید، هش هدف یا هش تارگت است. هش تارگت در واقع همان پارامتری است که ماینرها را به انجام محاسبات ریاضی وامی‌دارد. به این صورت که شرط از پیش تعیین شده شبکه برای پذیرش یک بلاک جدید، این است که ارزش عددی هش سربرگ این بلاک، باید کوچکتر یا مساوی با مقدار هش تارگت شود. پس بطور خلاصه تا اینجا فهمیدیم که ماینرها برای ایجاد هر بلاک جدید در شبکه بیت کوین، ابتدا تراکنش‌ها را در یک بلاک کاندید گردآوری کرده و سپس از سربرگ این بلاک هش می‌گیرند تا شرط مورد نظر شبکه یعنی کوچکتر شدن مقدار هش از هش تارگت را برآورده کرده و بلاک جدید را به ثبت برسانند. اما در اینجا دو سوال پیش می‌آید: اول اینکه هش تارگت در هر بلاک چگونه تعیین می‌شود؟

پاسخ به این سوال، نیازمند توضیح مکانیزم دیگری به نام سختی شبکه (Difficulty) است؛ سختی شبکه، پارامتری است که هر دو هفته یک بار (یا به بیان دقیقتر پس از هر ۲۰۱۶ بلاک) به صورت خودکار توسط شبکه بروزرسانی می‌شود. در واقع سختی، مکانیزمی است که با کم و زیاد کردن مقدار هش تارگت، محاسبات ماینرها برای دستیابی به هش صحیح و قابل قبول را سختتر یا آسانتر می‌کند.

مبنای عملکرد مکانیزم سختی، اینگونه است که شبکه پس از ساخت هر ۲۰۱۶ بلاک، زمان میانگین ساخت بلاک ها را اندازه گیری کرده و آن را با ایده آل خود (که همان فاصله زمانی ۱۰ دقیقه‌ایست) مقایسه می‌کند. در صورتی که زمان میانگین ساخت بلاک ها از ۱۰ دقیقه کمتر باشد، مکانیزم سختی، مقدار هش تارگت را کوچکتر کرده و میزان محاسبات لازم برای دستیابی به هش صحیح را افزایش می‌دهد (زیرا با کاهش مقدار هش تارگت ، بازه هش های صحیح برای ماینرها کوچکتر شده و دستیابی به آن محاسبات بیشتری را طلب می‌کند). همچنین در صورتی که پس از ساخت ۲۰۱۶ بلاک اخیر، زمان میانگین ساخت بلاک ها از ۱۰ دقیقه بیشتر باشد، مکانیزم سختی به طور خودکار، مقدار هش تارگت را افزایش داده و میزان محاسبات مورد نیاز برای دستیابی به هش صحیح را کاهش می‌دهد (زیرا با بزرگتر شدن مقدار هش تارگت، بازه هش های صحیح برای ماینرها بزرگتر شده و احتمال دستیابی آن‌ها به هش صحیح افزایش می‌یابد؛ از این رو به طور میانگین ، محاسبات کمتری انجام خواهد شد).

همانطور که در توضیح تابع هش گفتیم، هر داده ورودی یکتا، هش خروجی منحصر به فرد خود را دارد. از طرفی می‌دانیم که اطلاعات موجود در سربرگ یک بلاک مانند نسخه نرم افزار ماینر، برچسب زمانی، ریشه درخت مرکل، هش بلاک قبلی و حتی هش تارگت ، همگی مقادیر ثابتی هستند که هش آن‌ها به راحتی محاسبه می‌شود. پس با جمع این دو گزاره، در می‌یابیم که هش سربرگ بلاک همواره مقدار ثابتی خواهد داشت. حال سوال دوم مطرح می‌شود: این که با توجه به ثابت بودن محتویات سربرگ بلاک، ماینرها چگونه باید هش سربرگ را کوچکتر از مقدار هش تارگت بدست آورند؟ پاسخ این سوال در ششمین و آخرین جزء بلاک بیت کوین نهفته است؛ جزئی که برخلاف سایر اجزا، دارای یک مقدار متغیر است که باید توسط ماینر ها پیدا شود. این جزء متغیر ، عدد نانس نام دارد.

درباره سختی شبکه و هش تارگت بیشتر بخوانید:

سختی شبکه یا سختی استخراج (mining difficulty) چیست؟

عدد نانس (Nonce)

کلمه Nonce مخفف عبارت «Number Only Used Once یا عددی که تنها یک بار استفاده می‌شود» است. نانس در واقع آخرین حلقه مفقوده از مکانیزم اثبات کار است؛ یعنی همان عددی که ماینر ها وظیفه پیدا کردن آن را بر عهده دارند؛ یک عدد متغیر که توسط ماینر ها بارها و بارها به اطلاعات موجود در سربرگ بلاک اضافه شده و پس از اضافه شدن آن، از این سربرگ هش گرفته می‌شود (یک فرایند آزمون و خطا که به دفعات بسیار زیاد توسط کامپیوترها انجام می‌گیرد)؛ هشی که مقدار آن باید کوچکتر یا مساوی هش تارگت باشد.

بنابراین تمام کاری که ماینر ها باید انجام بدهند به این ترتیب است: حدس زدن یک عدد به عنوان عدد نانس ، اضافه کردن آن به سایر اطلاعات موجود در هدر بلاک و هش گرفتن از کل این اطلاعات. در صورتی که مقدار این هش کوچکتر مساوی هش تارگت باشد، به معنی آن است که معادله به درستی حل شده است؛ اما اگر این هش از هش تارگت بزرگتر باشد، ماینر باید عدد دیگری را جایگزین عدد نانس قبلی کند؛ تا جایی که بلاخره هش مورد نظر یافت شود.

البته این فرآیند ممکن است کمی ساده به نظر برسد؛ اما حقیقت این است که دست‌یابی به این هدف در واقع اصلاً کار راحتی نیست و توان پردازشی بسیار زیادی را می‌طلبد؛ علی‌الخصوص که سختی شبکه بیت کوین در حال حاضر بسیار بالاست و به همین دلیل، هش تارگت نیز بسیار کوچک است. بنابراین احتمال این که ماینری بتواند در اولین حدس‌های خود عدد نانس را بیابد عملاً غیرممکن است و ماینرها باید برای این کار تعداد زیادی از اعداد تصادفی را امتحان کنند. جالب است که بدانید امروزه قدرت دستگاه‌های تخصصی ماینینگ، بر اساس تعداد هش بر ثانیه بیان می‌شود. این دستگاه‌ها در واقع کامپیوترهایی هستند که به طور خاص، تنها یک عملیات را انجام می‌دهند: هش SHA256. مثلاً یک دستگاه ماینر با قدرت ۵۰ تراهش، قادر است در هر ثانیه ۵۰ تریلیون بار عدد نانس را تغییر داده و هر بار هش جدید را محاسبه کند.

اکنون با دانستن چگونگی عملکرد شبکه بیت کوین، می‌توانیم به سراغ موضوعات بنیادی‌تر رفته و چگونگی استخراج و تولید بیت کوین را توضیح دهیم؛ با ما همراه باشید.

درباره نانس بیشتر بخوانید:

نانس (nonce) در بلاک چین چیست؟

بخش نهم: بیت کوین چگونه تولید می‌شود؟

در بخش قبلی این مقاله، چگونگی عملکرد الگوریتم اجماع گواه اثبات کار را به طور کامل توضیح داده و وظایف و دستورالعمل‌هایی که نودها ملزم به اجرای آن هستند را بیان نمودیم. حال وقت آن است که از خود بپرسیم دلیل و انگیزه فعالیت نودها در شبکه بیت کوین چیست؟ همان‌طور که حدس زده‌اید، مشوق و محرک اصلی نودها برای مشارکت در شبکه و حفظ امنیت آن، پاداش شبکه است. در این قسمت قصد داریم درباره چگونگی تولید بیت کوین و نحوه پاداش دهی شبکه به نودها (ماینرها) صحبت کنیم.

ماینینگ یا استخراج بیت کوین به چه معناست؟

همانطور که در بخش قبلی توضیح دادیم، فول نودها برای ساخت بلاک های بیت کوین (و تأیید تراکنش‌ها) نیاز به منابع پردازشی دارند تا بتوانند هش صحیح بلاک را به درستی و در کمترین زمان ممکن محاسبه کنند. در واقع الگوریتم اثبات کار در شبکه بیت کوین، یک مسابقه ریاضی میان فول نودها به راه می‌اندازد. به این صورت که با ایجاد شدن هر بلاک جدید در بلاک چین بیت کوین ، همه نودها به طور همزمان تلاش می‌کنند تا بلاک بعدی را زودتر از دیگران ایجاد کرده و هش آن را به کل شبکه اعلام کنند. اما هدف نودها از شرکت در این مسابقه چیست؟ یا به طور دقیقتر، چه انگیزه‌ای نودها را به تأمین تجهیزات پردازشی گران‌قیمت، پرداخت هزینه‌های انرژی برق، صرف زمان و سایر هزینه‌های جانبی با هدف مشارکت در شبکه بیت کوین سوق می‌دهد؟

می‌توان برای این کار یک هدف مادی و یک هدف معنوی در نظر گرفت. هدف معنوی نودها آن است که با به اشتراک گذاری منابع پردازشی خود در شبکه، امنیت شبکه را بالاتر برده و احتمال هرگونه حمله یا دستکاری را کاهش دهند؛ و هدف مادی هم همان کسب درآمد در ازای این مشارکت است. البته همه می‌دانیم که انگیزه واقعی از مشارکت در شبکه بیت کوین، همان هدف مادیست؛ تا جایی که خالق بیت کوین نیز معتقد است برای حفظ امنیت شبکه، نیازی به افراد مورد اعتماد یا ذاتاً درستکار نداریم؛ همه آنچه که نیاز داریم شبکه‌ایست که هزینه‌های حمله احتمالی به آن، در مقایسه با پاداش مشارکت سازنده در آن، صرفه اقتصادی نداشته باشد. به همین منظور، پروتکل بیت کوین در راستای تشویق به مشارکت بیشتر در شبکه، پاداشی را در قالب بیت کوین های تازه تولید شده، به نودهای مشارکت کننده اختصاص می‌دهد.

تمامی مراحلی که فول نودهای شبکه بیت کوین، از لحظه انتخاب تراکنش‌ها و اعتبارسنجی آن‌ها تا ایجاد بلاک و دریافت پاداش انجام می‌دهند را اصطلاحاً ماینینگ یا استخراج بیت کوین می‌نامیم؛ چرا که این عملیات در نهایت منجر به تولید بیت کوین های جدید، و ورود آن‌ها به جریان مالی درگردش این رمز ارز خواهد شد. پس بیت کوین های اهدا شده به ماینرها ، همان بیت کوین های تازه تولید شده‌ هستند و دریافت این پاداش، دلیلی است که بسیاری را به خرید سخت‌افزارهای مورد نیاز ماینینگ و پرداخت هزینه‌های جانبی آن ترغیب می‌نماید.

دقیقاً به همین علت است که از کلمه ماینینگ (mining) برای اشاره به این فرآیند استفاده می‌شود. mining در زبان انگلیسی به معنی استخراج کردن است و در مورد استخراج منابع طبیعی باارزشی مانند طلا و نفت استفاده می‌شود. این منابع طبیعی در قسمت‌های مختلفی از جهان وجود دارند و افراد با خرید تجهیزات پیشرفته و همچنین صرف مقدار مشخصی از توان و انرژی و زمان، آن‌ها را استخراج می‌کنند. در مورد بیت کوین نیز قضیه به همین شکل است. این بیت کوین ها (که تعداد آن‌ها نیز محدود است) از ابتدا در کد نرم‌افزار بیت کوین تعریف شده و اکنون در حال استخراج شدن و ورود به بازار هستند. تنها تفاوت میان استخراج بیت کوین و استخراج منابع طبیعی، در این است که منابعی مانند طلا دارای ماهیت کاملاً فیزیکی هستند؛ و بیت کوین دارای ماهیتی کاملاً دیجیتالی.

ساتوشی ناکاموتو پس از ابداع بیت کوین ، به راهکاری نیاز داشت تا از طریق آن این بیت کوین ها را در بین افراد جامعه به گردش درآورد. او نمی‌خواست از یک نهاد مرکزی برای این کار کمک بگیرد؛ بنابراین باید راه جایگزینی را پیدا می‌کرد. استفاده از الگوریتم گواه اثبات کار و فرآیند ماینینگ ، بهترین راه حلی بود که او می‌توانست برای این کار پیدا کند. به این ترتیب هم ماینرها مشوقی برای حفظ امنیت شبکه داشتند و هم بیت کوین ها از طریق آن‌ها استخراج و در بین افراد جامعه توزیع می‌شد.

دوباره تأکید می‌کنیم که به کل این فرآیند، ماینینگ (mining) ، ماین کردن بیت کوین یا استخراج بیت کوین می‌گوییم؛ زمانی که تعداد مشخصی از تراکنش ها اعتبارسنجی و تأیید شده و بر روی یک بلاک ثبت می‌گردد، اصطلاحاً می‌گوییم که این بلاک استخراج یا ماین شده است. همچنین کامپیوترهایی که برای انجام محاسبات ریاضی مختص شبکه بیت کوین طراحی شده‌اند، دستگاه ماینر یا دستگاه استخراج بیت کوین نامیده می‌شوند؛ و شخصی که با خرید دستگاه ماینر ، اجرای یک فول نود و مشارکت در پروسه تأیید تراکنش های بیت کوین قصد کسب درآمد دارد را نیز ماینر می‌خوانیم. در ضمن توجه داشته باشید که افراد برای انجام تراکنش در شبکه بیت کوین، شخصاً هیچ نیازی به دستگاه ماینر ندارند؛ ماینرها فول نودهای خاصی هستند که وظیفه اجرای تمامی تراکنش‌های ارسال شده به شبکه را بر عهده دارند.

درباره ماینینگ بیشتر بخوانید:

استخراج بیت کوین – تعریف علمی و تخصصی

دستگاه ماینر یا دستگاه استخراج بیت کوین چیست؟

دستگاه اسخراج بیت کوین یا ماینر — دستگاه استخراج بیت کوین یا ماینر

در بخش های قبلی اشاره کردیم که سرعت ساخته شدن بلاک ها یا اصطلاحاً زمان ساخت بلاک (Block time) در شبکه بیت کوین ، وابسته به پارامتری به نام سختی شبکه (difficulty) است. سختی شبکه به صورت خودکار به گونه‌ای تنظیم می‌گردد که زمان متوسط ساخت بلاک ها را روی ۱۰ دقیقه نگه دارد. به این ترتیب ، نرخ تولید و عرضه بیت کوین های جدید کنترل شده و از تورم‌پذیری آن (به دلیل عرضه بی‌رویه) جلوگیری می‌شود.

حال تصور کنید از سال ۲۰۰۹ (سال تولد بیت کوین) تا به امروز (سال۲۰۲۰) چه تغییراتی در شبکه رخ داده است؟ از یک سو تعداد ماینرهای شبکه به طور چشمگیری افزایش یافته (و هنوز هم در حال افزایش است) و از سوی دیگر، پیشرفت تکنولوژی باعث قدرتمندتر شدن تجهیزات پردازشی و محاسباتی شده است.

در ابتدای ساخت شبکه بیت کوین ، تنها تعداد معدودی که با این تکنولوژی آشنایی داشتند با استفاده از توان پردازشی CPU های کامپیوترهای خانگی خود اقدام به استخراج بیت کوین می‌نمودند. کمی بعدتر با بیشتر شدن رقابت در حوزه ماینینگ ، تجهیزات مبتنی بر کارت گرافیک یا پردازشگر های گرافیکی (GPU) جایگزین استفاده از CPU ها شد و در واقع GPU ها جای CPU ها را برای انجام تراکنش های بیت کوین گرفتند. GPU ها نسبت به CPU ها از سرعت بسیار بالاتری برخوردار بودند؛ اما با این وجود استفاده از GPU ها برای این امر نیز دوام چندانی نداشت و پس از مدتی دستگاه های ASIC جایگزین آن‌ها شدند. ایسیک (ASIC) در واقع مخفف عبارت مدارهای مجتمع با کاربرد خاص (Application-Specific Integrated Circuit) است. همانطور که از این نام پیداست، ایسیک دستگاهی است که فقط یک کاربرد مشخص داشته و به گونه‌ای برنامه‌‌ریزی شده تا فقط محاسبات مربوط به تابع هش SHA256 (که مخصوص شبکه بیت کوین است) را با سرعت بسیار زیاد اجرا کند. کامپیوترهای ایسیک جز این عملیات، هیچ کاربرد دیگری ندارند.

اگرچه دستگاه های ایسیک نسبت به CPU ها و GPU ها توان پردازشی بالاتری داشته و پروسه ماینینگ بیت کوین را به طور چشمگیری تسریع می‌کنند؛ اما میزان انرژی مصرف شده توسط آن‌ها نیز به همان نسبت بالاتر است. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، امروزه دستگاه های ماینر با ویژگی مصرف برق بسیار بالا شناخته می‌شوند و حتی کسانی که آگاهی چندانی از بیت کوین و نحوه عملکرد آن ندارند نیز ممکن است چیزهایی درمورد مصرف برق بالای ماینر ها شنیده باشند. با این همه، اما امروزه استفاده از CPU های کامپیوترهای خانگی و همچنین کارت‌های گرافیک برای استخراج بیت کوین، منسوخ شده و اغلب افراد برای مشارکت در شبکه بیت کوین ، از دستگاه های ایسیک استفاده می‌کنند.

دلیل این امر نیز مشخص است؛ با افزایش تعداد ماینرها و نیز با رشد تکنولوژی و روی کار آمدن دستگاه‌های ایسیک ، توان پردازشی شبکه به صورت کلی افزایش یافته و این به معنی افزایش شانس حل معادلات پیچیده بیت کوین در مدت زمان کوتاه‌تر است. این امر در نهایت باعث افزایش چشمگیر سختی شبکه بیت کوین در طول زمان شده است؛ بنابراین با در نظر گرفتن افزایش سختی محاسبات، ماینینگ بیت کوین توسط کامپیوترهای خانگی و GPUها عملاً به صرفه نیست؛ برای درک بهتر این موضوع، کافیست بدانیم که در زمان نگارش این مقاله (سپتامبر ۲۰۲۰) ، سختی شبکه بیت کوین چیزی حدود ۱۹ تریلیارد است و این مقدار در سال ۲۰۰۹ برابر با ۱ بود. به همین علت است که دستگاه‌های ASIC علی‌رغم مصرف بالای برق و هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری، امروزه محبوب ترین دستگاه‌های استخراج بیت کوین هستند. در تصویر زیر نمودار تغییرات سختی شبکه بیت کوین را از ابتدا تا امروز مشاهده می‌کنید:

توضیحی مختصر درباره دستگاه های ASIC

پیدایش دستگاه‌های ASIC را می‌توان انقلابی در عرصه استخراج بیت کوین دانست؛ اما این پایان راه نیست. پیشرفت تکنولوژی همچنان ادامه داشته و به تبع آن، تکنولوژی مورد استفاده در این دستگاه‌ها نیز همچنان درحال بروزرسانیست. در حال حاضر بیشترین تمرکز سازندگان دستگاه‌های ماینر، بر قدرت پردازشی و میزان مصرف برق آن‌ها معطوف شده است.

هر دستگاه ماینر دارای قدرت پردازش خاص خود است که به آن نرخ هش یا هش ریت (hash rate) می‌گویند. تعریف دقیقتر هش ریت یک دستگاه، عبارت است از تعداد هش های محاسبه شده توسط این دستگاه، در واحد ثانیه. به عنوان مثال قدرت پردازشی یک دستگاه انت ماینر S17 ، ۵۳ تراهش بر ثانیه (۵۳ TH/s) است؛ به این معنی که این دستگاه در هر ثانیه، توانایی محاسبه ۵۳ تریلیون هش را دارد. در ادامه این مقاله درباره مفهوم هش ریت بیشتر توضیح خواهیم داد.

در حال حاضر پنج تولیدکننده برتر دستگاه‌های ماینر ، به ترتیب عبارت‌اند از:

بیت مین (Bitmain) – تولیدکننده برند انت‌ماینر (Antminer)
کنان (Cannan) – تولیدکننده برند آوالون (Avalon)
اینوسیلیکون (Innosilicon) – تولیدکننده برند ترمیناتور (Terminator)
میکرو بی‌تی‌ (MicroBT) – تولیدکننده برند واتس‌ماینر (Whatsminer)
ای‌بنگ (Ebang) – تولیدکننده برند ای‌بیت (Ebit)

درباره دستگاه های ماینینگ بیشتر بخوانید:

بررسی و مقایسه دستگاه های استخراج بیت کوین

پاداش استخراج بیت کوین چقدر است؟

میزان پاداش استخراج بیت کوین ثابت نبوده و در طول زمان متغیر است. میزان تولید بیت کوین های جدید و پاداش دهی به ماینرها، از جمله موضوعات مهمیست که از ابتدا مورد نظر ساتوشی ناکاموتو بوده و خود مکانیزم آن را تعیین کرده بود. طبق طرح ساتوشی ناکاموتو برای کنترل عرضه بیت کوین و جلوگیری از کم ارزش شدن آن در طول زمان، نرخ تولید بیت کوین های جدید، در طول زمان به تدریج کاهش یافته و در نهایت روزی عرضه آن به پایان خواهد رسید. هدف ساتوشی ناکاموتو از این طرح، ایجاد ساز و کاری مصنوعی شبیه به استخراج طلا بود. همانطور که می‌دانیم، منابع طلای موجود بر روی زمین محدود است و با گذشت زمان نیز استخراج آن سختتر و پرهزینه تر خواهد شد. در حقیقت همین ویژگی (کمیابی) طلاست که در دراز مدت باعث ارزشمندتر شدن آن می‌گرد. ساتوشی نیز با الگوبرداری از کمیابی طلا، ابتدا تولید بیت کوین را به عدد۲۱ میلیون محدود کرد، و سپس نحوه تولید و توزیع آن را از طریق ساز و کاری به نام هاوینگ (Halving) مشخص کرد.

طبق مکانیزم هاوینگ ، میزان تولید بیت کوین های جدید توسط شبکه، به طور میانگین هر چهار سال یکبار (یا به بیان دقیقتر پس از ساخت هر ۲۱۰ هزار بلاک در بلاک چین بیت کوین)، به صورت ناگهانی نصف می‌شود. بنابراین هر چهار سال یکبار، پاداش شبکه به ماینرها برای اضافه کردن یک بلاک به بلاک چین بیت کوین ۵۰ درصد کاهش می‌یابد.

هاوینگ یا نصف شدن پاداش استخراچ بیت کوین — هاوینگ یا نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین

در ابتدای ظهور بیت کوین ، پاداش استخراج هر بلاک معادل ۵۰ بیت کوین بود؛ چهار سال بعد (در سال ۲۰۱۲) اولین هاوینگ بیت کوین اتفاق افتاد که طی آن پاداش استخراج بیت کوین به ۲۵ بیت کوین کاهش یافت؛ این مقدار سپس در هاوینگ سال ۲۰۱۶ به ۱۲.۵ بیت کوین و در هاوینگ سال ۲۰۲۰ به ۶.۲۵ بیت کوین تقلیل پیدا کرد. بنابراین می‌توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که اکنون (در سال ۲۰۲۰)، هر ۱۰ دقیقه (یعنی با ساخت هر بلاک) تعداد ۶.۲۵ بیت کوین جدید تولید می‌شود؛ به همین ترتیب پس از وقوع هاوینگ بعدی در سال ۲۰۲۴، تعداد بیت کوین های تولید شده در هر ۱۰ دقیقه، ۳.۱۲۵ خواهد بود.

یک سوء برداشت مشترک در میان تازه واردان به دنیای بیت کوین و ارزهای دیجیتال، این است که گمان می‌کنند بیت کوین های جدید، پس از ثبت سفارش خرید از سوی کاربران، توسط ماینرها (یا نهاد خاصی) تولید می‌شود؛ در صورتی که تمامی بیت کوین های موجود در بازار، از طریق ماین کردن بلاک های بیت کوین تولید شده و به عنوان پاداش استخراج در اختیار ماینر ها قرار می‌گیرند. بنابراین تمامی بیت کوین هایی که امروزه خرید و فروش می‌شوند، همان بیت کوین هایی هستند که از پیش استخراج شده‌اند.

همانطور که گفتیم، در زمان نگارش این مطلب (سپتامبر ۲۰۲۰ معادل با مهر ۹۹) پاداش استخراج هر بلاک، معادل ۶.۲۵ بیت کوین است. همچنین می‌دانیم که بلاک های بیت کوین به طور میانگین هر ۱۰ دقیقه یکبار ماین می‌شوند. در حال حاضر، قیمت بیت کوین نیز چیزی حدود ۱۰،۵۰۰ دلار است. آیا از برآیند همه این اطلاعات، می‌توان اینطور نتیجه گرفت که در صورت داشتن یک دستگاه ماینر و مشارکت در شبکه می‌توانیم هر ده دقیقه ۶۵ هزار دلار درآمد داشته باشیم؟ اصلاً اینطور نیست. برای درک نحوه توزیع پاداش استخراج بیت کوین، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

درباره هاوینگ بیت کوین بیشتر بخوانید:

هاوینگ یا نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین

هش ریت چیست؟

برای درک بهتر چگونگی توزیع و دریافت پاداش استخراج بیت کوین توسط ماینرها، ضروری است که ابتدا با مفهومی به اسم هشریت (hashrate) یا نرخهش آشنایی داشته باشید. به طور کلی هش ریت ، کمیتی برای سنجش قدرت محاسبه هش در بلاک چین های مبتنی بر الگوریتم اثبات کار است. اما در ادبیات بیت کوین ، هش ریت را معمولاً هم برای دستگاه استخراج ، و هم برای شبکه بیت کوین به کار می‌بریم.

هش ریت دستگاه ماینر

اگر تا به حال قصد خرید یک دستگاه ماینر را داشته و یا در مورد این دستگاه ها تحقیقاتی را انجام داده باشید، به احتمال خیلی قوی اصطلاح «هش ریت دستگاه» به گوشتان خورده است. هش ریت یک ماینر ، در واقع نشان دهنده قدرت پردازشی آن دستگاه است؛ به بیان دقیقتر، هش ریت یک ماینر بیت کوین عددیست که نشان‌دهنده میزان توان و سرعت آن دستگاه برای انجام محاسبات هشینگ الگوریتم SHA256 است. کمیت هش ریت ، با واحد هش بر ثانیه (H/s) بیان می‌شود؛ هرچند که ماینرهای پیشرفته امروزی، همگی با واحد تریلیون هش بر ثانیه یا همان تراهش بر ثانیه (TH/s) سنجیده می‌شوند. این تعریف مصطلح و معمول‌تری است که از هش ریت وجود دارد؛ اما باید این نکته را بدانید که هش ریت فقط مختص یک دستگاه ماینر نیست.

هش ریت شبکه بیت کوین

هش ریت به طور کلی نشان‌دهنده میزان توان پردازشی شبکه نیز هست. به بیان دقیقتر، هش ریت شبکه برابر با مجموع توان پردازشی تمامی دستگاه‌های ماینر فعال در شبکه است. برای مثال، شبکه بیت کوین با در نظر گرفتن تمامی دستگاه های ماینری که با هش ریت های مختلف در اقصی نقاط جهان دارد، یک هش ریت مشخص دارد (که این عدد در زمان‌های مختلف و با توجه به افزایش روزافزون تعداد ماینرها در جهان متغیر است). در حال حاضر هش ریت شبکه بیت کوین ، نزدیک به ۱۵۰ میلیون تراهش بر ثانیه است. در تصویر زیر نمودار تغییرات هش ریت شبکه بیت کوین طی ۳ سال اخیر را مشاهده می‌کنید:

هش ریت شبک بیت کوین — هش ریت شبکه بیت کوین

اصطلاح هش ریت را همچنین می‌توان برای کشورها نیز به کار برد؛ به این صورت که می‌توانیم سهم کشورهای مختلف را از کل هش ریت شبکه بیت کوین با یکدیگر مقایسه کنیم. برای مثال، در حال حاضر گفته می‌شود که کشور چین بیشترین سهم هش ریت را از کل شبکه بیت کوین داراست. در زمان نگارش این مقاله، هش ریت چین به تنهایی از مجموع هش ریت های سایر کشورهای جهان بیشتر است. به این معنی که بیشترین توان پردازشی ماینینگ جهان در حال حاضر در این کشور وجود دارد (تأکید می‌کنیم که هش ریت لزوماً به تعداد دستگاه های ماینر مربوط نیست. هش ریت بیان‌گر توان پردازشی است. بنابراین وقتی می‌گوییم هش ریت کشوری مانند چین از هش ریت سایر کشورهای جهان بیشتر است، به این معنیست که یا تعداد ماینرهای بیشتری در این کشور وجود دارد و یا ماینرهای موجود در این کشور، از نوع پیشرفته تر و با هش ریت بالاتری هستند؛ و البته طبیعی است که وجود هر دوی این ویژگی‌ها با هم نیز به افزایش هش ریت یک منطقه یا یک کشور می‌انجامد).

درباره هش ریت بیشتر بخوانید:

نرخ هش یا هش ریت چیست؟

استخر استخراج (mining pool) چیست؟

تصور کنید که در مسابقه قرعه کشی هفتگی یک هایپرمارکت شرکت کرده‌اید. برای اینکه شانس برد خود را افزایش دهید، چه ایده‌هایی به ذهنتان می‌رسد؟ اولین و ساده‌ترین ایده احتمالاً این است که تعداد بلیط‌های قرعه کشی خود را افزایش دهید (که در این صورت باید هزینه بیشتری صرف کرده و خریدهای بیشتری از فروشگاه داشته باشید). اما یک راه دیگر هم وجود دارد؛ اینکه با دوستانتان و یا حتی غریبه‌هایی که منتظر پیروز شدن در قرعه کشی هستند، قراردادی ببندید که در صورت پیروز شدن هر یک از شما، جایزه قرعه کشی را به نسبت تعداد بلیط‌هایتان با یکدیگر تقسیم کنید. مثلاً اگر شما ۵ بلیط و دوستتان ۲ بلیط در قرعه کشی دارید، در صورت بردن جایزه، آن را به نسبت ۵ به ۲ بین خود تقسیم می‌کنید. حال می‌توانیم این مثال را به ماینینگ تعمیم دهیم.

همانطور که تا کنون گفتیم، قدرت پردازشی ماینرها، با توانایی استخراج بلاک ها نسبت مستقیم دارد؛ اما هیچ تضمینی نیست که هرچقدر قدرت پردازشی شما بیشتر باشد، بتوانید بلاک های بیشتری ساخته و بیت کوین بیشتری پاداش بگیرید؛ بلکه بحث تماماً برسر احتمالات است: هرچقدر که سهم قدرت پردازشی شما در شبکه بیشتر باشد، به همان میزان احتمال ساخت بلاک توسط شما و برنده شدن بیت کوین های جدید، برای شما افزایش خواهد یافت. شاید بنظر مضحک باشد؛ اما رقابت ماینرها درست شبیه مثالیست که درباره قرعه کشی زدیم. فرض کنید همه دستگاه های ماینر دنیا از یک مدل و با یک توان پردازشی باشند؛ در این صورت هر یک ماینر، مانند یک بلیط قرعه کشی عمل می‌کند. اگر تعداد زیادی ماینر داشته باشید، مثل این است که بلیط های بیشتری را وارد قرعه کشی کرده باشید (که طبیعتاً شانس شما را افزایش می‌دهد)؛ و اگر دستگاه‌های ماینر خود را با دیگران به اشتراک بگذارید، مثل این است که باغریبه‌ها متحد شوید و در صورت بردن جایزه پاداش را تقسیم کنید.

با گسترش صنعت ماینینگ در جهان و روی آوردن شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ به این رقابت درآمدزا، رفته رفته مفهومی به نام استخر ماینینگ (mining pool) شروع به شکل‌گیری کرد. یک استخر یا پول ماینینگ شبکه‌ای مجازی است که از طریق آن تعداد زیادی ماینر به یکدیگر متصل شده و هش ریت خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. در این حالت، در واقع تمامی این ماینر ها به یک ماینر واحد با یک هش ریت بسیار بالا تبدیل می‌شوند. از آن جایی که ماین کردن بلاک ها و دریافت پاداش آن‌ها در واقع نوعی رقابت در بین ماینر هاست، استفاده از یک استخر ماینینگ می‌تواند به طور چشمگیری شانس افراد را برای برنده شدن در این رقابت افزایش دهد.

هنگامی که شما یک دستگاه ماینر را خریداری کرده و با استفاده از نرم افزار مورد نظر، ماینر خود را به بلاک چین بیت کوین متصل می‌کنید، این امکان در اختیار شما قرار می‌گیرد که یکی از استخر های موجود در جهان را انتخاب کرده و به آن متصل شوید. البته لازم به ذکر است که اجباری برای متصل شدن به استخر برای ماینر ها وجود ندارد؛ اما با توجه به هش ریت بالایی که در حال حاضر این استخر ها از آن برخوردار هستند، احتمال این که شما بتوانید با یک یا حتی چند دستگاه با آن‌ها رقابت کنید، عملاً صفر است. برای مثال، تصور کنید که شما یک دستگاه ماینر با هش ریتی معادل ۷۰ تراهش بر ثانیه را خریداری کرده‌اید. در این شرایط، اگر شما به یک استخر ماینینگ متصل نشده و قصد ماین کردن بلاک ها به صورت مستقیم و مستقل را داشته باشید، باید با استخر هایی با قدرت پردازشی ۱۲۰ میلیون تراهش بر ثانیه رقابت کنید. به نظر می‌رسد مقایسه این دو عدد به شما نشان خواهد داد که منظور ما از شانس صفر برای رقابت با استخر های ماینینگ چیست.

استخر های F2Pool و Poolin در حال حاضر دو نمونه از استخر های بزرگ و مطرح جهان با هش ریت های بالا هستند. برای مشاهده عملکرد استخر های مختلف جهان و تعداد بلاک های ماین شده توسط هر یک از آن‌ها، می‌توانید به این سایت مراجعه کنید. در نمودار زیر سهم استخرهای ماینینگ دنیا از هش ریت شبکه بیت کوین ، نمایش داده شده است.

هش ریت استخرهای اسخراج بیت کوین — هش ریت استخرهای استخراج بیت کوین

درباره استخرهای استخراج بیشتر بخوانید:

استخر استخراج یا استخر ماینینگ چیست؟

پاداش استخراج بیت کوین چگونه در استخرها توزیع می‌شود؟

همانطور که در قسمت قبل بیان کردیم، ماینرها به طور معمول برای رقابت و پیشی گرفتن از یکدیگر برای ماین کردن بلاک ها ، به استخرهای بزرگ ماینینگ متصل شده و هش ریت خود را با آن‌ها به اشتراک می‌گذارند. در واقع ساز و کار این استخرها به این شکل است که تراکنش های در دست انجام را به ماینر های خود برای انجام محاسبات ریاضی واگذار می‌کنند. در این حالت، همگی این ماینر ها توان پردازشی خود را برای حل معادله و دست‌یابی به پاسخ مورد نظر به کار می‌گیرند؛ اما در نهایت یکی از این ماینر ها زودتر از بقیه به پاسخ دست یافته و این مسئله را به کل شبکه اعلام می‌کند.

نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که پس از انجام شدن همه تراکنش های لازم و ماین شدن یک بلاک ، پاداش استخراج بیت کوین فقط مختص ماینری که به پاسخ مورد نظر دست یافته نیست؛ بلکه این پاداش در بین تمامی ماینر های عضو این استخر که توان پردازشی خود را به اشتراک گذاشتند تقسیم می‌شود. همینطور لازم به ذکر است که هر ماینری به نسبت میزان توان پردازشی که به اشتراک گذاشته ، سهمی از این پاداش دریافت می‌کند. بنابراین پاداش دریافت شده توسط یک ماینر با هش ریت ۷۰ تراهش بر ثانیه ، از پاداش ماینر دیگری با هش ریت ۵۰ تراهش بر ثانیه بیشتر است.

روی هم رفته، می‌توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که هر چه ماینر ها برای انجام فرآیند ماینینگ به استخر های بزرگ‌تری متصل شوند، از شانس بیشتری برای دریافت پاداش برخوردار خواهند بود؛ اما از طرف دیگر میزان پاداش دریافت شده توسط آن‌ها نیز به همان نسبت کمتر می‌شود؛ چرا که این پاداش در بین ماینرهای بیشتری تقسیم خواهد شد.

بسیار خوب؛ تا به اینجا درباره نحوه تولید بیت کوین و همچنین نحوه تأیید تراکنش ها و ساخت بلاک ها، به طور کامل صحبت کردیم. اکنون قصد داریم درباره نحوه انجام هر تراکنش و چگونگی انتقال مالکیت بیت کوین در میان کاربران صحبت کنیم. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

بخش دهم: چگونگی انجام تراکنش ها در شبکه بیت کوین

بیت کوین پولیست که از ابتدا با یک تراکنش از هیچ متولد می‌شود و پس از تولد، هیچگاه از بین نمی‌رود! پولی که ماهیت آن دیجیتالیست اما کنترل و مالکیت آن همچون پول نقد است؛ پولی که مبتنی بر حریم خصوصیست و در عین حال بسیار شفاف است؛ پولی که فرستنده و گیرنده آن گمنام هستند، اما می‌توانند از صحت هویت یکدیگر مطلع شوند…. اگر تعاریف بالا بنظرتان عجیب و باورنکردنیست، این بخش را تا انتها مطالعه کنید.

همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، بیت کوین پولیست که برای نگهداری و انتقال، هیچ نیازی به واسطه ندارد؛ بلکه مستقیماً میان دو نفر مبادله می‌شود. پرسشی که همین ابتدا با آن مواجه می‌شویم این است: اگر هیچ بانک یا نهاد واسطه‌ای بر تراکنش‌های بیت کوین نظارت نداشته باشد، امنیت آن از کجا تأمین می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال، بهتر است ابتدا با یک مفهوم کلیدی آشنا شویم: رمزنگاری کلید عمومی و خصوصی.

کلید عمومی ، کلید خصوصی و آدرس بیت کوین

کاربرد کلید عمومی و خصوصی در بیت کوین — کاربرد کلید عممی و خصوصی در بیت کوین

بسیاری از صاحب نظران و تولیدکنندگان محتوا در عرصه بلاک چین و بیت کوین، برای ساده سازی توضیح کلید عمومی ، آدرس و کلید خصوصی، این مفاهیم را به شماره حساب بانکی، شماره کارت بانکی، و رمزعبور کارت تشبیه می‌کنند. با این حال که این تشبیه ممکن است خیلی دقیق نباشد؛ اما از یک جهت درست است. کلید خصوصی بیت کوین مانند رمز عبور کارت‌های بانکیست؛ از این جهت که این رمز، کد دسترسی شما به بیت کوین هایتان است و افشای آن به شخصی دیگر، مانند این است که بیت کوین های خود را در اختیار او گذاشته باشید. آدرس بیت کوین شما مانند شماره کارت شماست؛ از این جهت که کدی عمومیست که برای دریافت بیت کوین از سایرین، آن را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهید. با این وجود، به دو دلیل این تشبیه را کاملاً دقیق نمی‌دانیم: اول این که کارایی کلید خصوصی ، کلید عمومی و آدرس در شبکه بیت کوین فقط محدود به همین نیست و کارایی گسترده‌تری دارد؛ و دوم این که حساب و موجودی بیت کوین ، شبیه به حساب بانکی و دارایی‌های موجود در حساب بانکی نیست.

در شبکه بیت کوین، دارایی ها، پول ها، یا همان بیت کوین ها ، خود از جنس تراکنش هستند. در واقع هر تراکنش بیت کوین، همچون اسکناسی است که مستقیماً بین دو شخص مبادله می‌شود. هیچ حساب کاربری و موجودی حسابی برای کاربران تعریف نشده و تنها چیزی که افراد ذخیره و خرج می‌کنند، همان تراکنش‌ها (یا اسکناس‌های دیجیتالی) هستند. در این میان وظیفه کلید عمومی و خصوصی بیت کوین، احراز هویت و مالکیت، در عین گمنامیست. این ویژگی منحصر به فرد (که البته درک آن نیز کمی مشکل است)، با استفاده از رمزنگاری کلید عمومی و خصوصی ممکن می‌شود. پس بیش از این به کلی گویی ادامه نداده و به سراغ توضیح مکانیزم کلیدهای عمومی و خصوصی می‌رویم.

رمزنگاری کلیدعمومی و خصوصی

همه ما در زندگی روزمره خود با رمزنگاری متقارن (Symmetric Encription) آشنایی داریم؛ وقتی دری را قفل می‌کنیم و کلید آن را به دست اشخاص خاصی می‌سپاریم؛ یا وقتی بر روی یک فایل زیپ دیجیتالی رمزعبور گذاشته و این رمز عبور را فقط با افراد خاصی به اشتراک می‌گذاریم؛ در تمامی این حالات، ما از نوعی رمزنگاری که با عنوان رمزنگاری متقارن مشهور است استفاده می‌کنیم. پس احتمالاً نیازی به توضیح بیشتر درباره آن نیست. تنها نکته‌ای که باید درباره آن بدانید، بحث امنیت آن است. وقتی از رمزنگاری متقارن استفاده می‌کنید، تمامی کسانی که کلید یا رمز را داشته باشند، به داده‌ها ، پیام ها و … دسترسی دارند. حال اگر بخواهیم این رمزعبور را در میان افراد زیادی توزیع کنیم، امنیت آن کاملاً به خطر می‌افتد. چرا که حالا ممکن است هر یک از دارندگان رمز عبور، آن را برای افراد دیگر افشا کرده و امنیت اطلاعات را به خطر بیندازد.

حال دری را تصور کنید که دو نوع کلید دارد و با هر کلیدی که قفل شود، تنها با کلید دیگر (کلید متناظر با آن) باز می‌شود. یا به عنوان مثال تصور کنید یک فایل دیجیتالی، با یک کد خاص رمزگذاری شده و با یک کد دیگر رمزگشایی می‌شود. این شیوه رمزنگاری، رمزنگاری نامتقارن یا رمزنگاری کلید عمومی خصوصی نام دارد. در بلاک چین بیت کوین از کلید عمومی برای رمزنگاری دارایی ها، و از کلید خصوصی برای رمزگشایی آنها و اثبات مالکیت بر یک دارایی استفاده می‌شود.

ایده اولیه رمزنگاری نامتقارن، برای امنیت پیام ها و داده ها مطرح شد. نحوه کار الگوریتم رمزنگاری مبتنی بر کلید عمومی-خصوصی، به این صورت است که هر فرد برای ارتباط با سایر اشخاص، یک جفت کلید عمومی و خصوصی برای خود ایجاد می‎کند که کلید عمومی (public key) برای رمزگذاری، و کلید خصوصی برای رمزگشایی پیام مورد استفاده قرار می‌گیرد (درست شبیه به قفلی که یک کلید مخصوص قفل کردن و یک کلید مخصوص باز کردن دارد).

برای ایجاد یک جفت کلید عمومی و خصوصی ، از الگوریتم رمزنگاری منحنی بیضوی (Elliptic Curve Cryptography) استفاده می‌شود که توضیح چگونگی عملکرد آن از حوصله این مقاله خارج است. کلیدهای عمومی و خصوصی تولید شده توسط این الگوریتم، به گونه‌ای هستند که هر پیام رمزنگاری شده با کلید عمومی، تنها با کلید خصوصی متناظر آن رمزگشایی می‎گردد. یکی از مزایای روش رمزنگاری نامتقارن نسبت به روش متقارن، این است که کلید عمومی را می‎توان بین عموم منتشر کرد تا رمزنگاری داده‌ها برای همه اعضای شبکه ممکن باشد (بدون اینکه امنیت پیام های ارسالی به خطر بیفتد)؛ اما کلید خصوصی را باید نزد خود مخفی نگه داشت.

به عنوان مثال اگر قصد دارید فایل رمزنگاری شده ای را برای دوست خود ارسال کرده و اطمینان حاصل کنید که کلید یا گذرواژه آن در اختیار هیچکس دیگری جز او نباشد، بهترین گزینه، استفاده از رمزنگاری نامتقارن است. شیوه کار به این صورت است که ابتدا دوست شما یک جفت کلید عمومی و خصوصی برای خود ایجاد کرده و کلید عمومی خود را آزادانه اعلام می‌کند؛ در حالی که کلید خصوصی را نزد خود نگه داشته است. حال شما می‌توانید با استفاده از کلید عمومی او فایل را رمزنگاری کرده و مطمئن باشید که فقط و فقط او با استفاده از کلید خصوصی منحصر به فرد خود، می‌تواند این فایل را رمزگشایی کند. درست از همین قابلیت در شبکه بیت کوین نیز استفاده می‌شود.

کلید عمومی و خصوصی کلید خصوصی در شبکه بیت کوین، یک رشته کد تصادفی ۲۵۶ بیتی (متشکل از کاراکترهای ۰ و ۱) است. این کد را می‌توان به هر طریقی ایجاد کرد. مثلاً می‌توان از کیف پول‌های دیجیتالی قابل اطمینان کمک گرفت؛ می‌توان با استفاده از نرم افزارهای امن و تصادفی آن را تولید کرد؛ و یا می‌توان به تنهایی ۲۵۶ بار سکه شیریا خط انداخت! به همین راحتی می‌توان کلید خصوصی منحصر به فردی را تولید کرد که شبیه به هیچ یک از کلیدهای خصوصی دیگر نیست (این حرف را با اطمینان می‌گوییم چرا که احتمال تکراری بودن دو عدد تصادفی ۲۵۶ بیتی، عملاً نزدیک به صفر است).

کلید عمومی با استفاده از الگوریتم رمزنگاری منحنی بیضوی، مستقیماً از کلید خصوصی تولید می‌شود. بنابراین طبیعتاً هر کلید خصوصی منحصر به فرد، دارای کلید عمومی منحصر به فرد و متناظر خود است. اما علاوه بر کلید خصوصی و کلید عمومی، هر کاربر در شبکه بیت کوین، می‌توان یک یا چند آدرس بیت کوین باشد. در ادامه درباره ماهیت آدرس ها در شبکه بیت کوین و چگونگی ایجاد آن صحبت خواهیم کرد.

آدرس بیت کوین

آدرس بیت کوین ، در حقیقت رشته‌ای از اعداد و حروف است که برای ارسال و دریافت بیت کوین مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر آدرس بیت کوین، مشتق شده از یک جفت کلید خصوصی و عمومی منحصر به فرد است. آدرس های بیت کوین با دوبار هش گرفتن از کلید عمومی ایجاد می‌شوند؛ یک هش SHA256، و یک هش RIPEMD160. در نهایت هش بدست آمده با استفاده از الگوریتم کدینگ Base58 ، به یک رشته عدد و حروف درهم ریخته ۱۶۰ بیتی تبدیل می‌شود که به آن آدرس می‌گوییم. پس در یک جمله می‌توان گفت کلید عمومی از روی کلید خصوصی، و آدرس بیت کوین از روی کلید عمومی بدست می‌آیند و معکوس این فرآیند، امکان‌پذیر نیست؛ یعنی با داشتن آدرس هیچگاه نمی‌توان به کلید عمومی رسید و همچنین با داشتن کلید عمومی، هیچگاه نمی‌توان کلید خصوصی را پیدا کرد.

شیوه تولید آدرس از کلید عمومی و کلید عمومی از آدرس

بسیاری از افراد کلید عمومی و آدرس را یک چیز دانسته و تمایزی برای این دو قائل نیستند. دلیل این سوء برداشت، این است که در وایت پیپر بیت کوین هیچ صحبتی از آدرس ها به میان نیامده و ساتوشی ناکاموتو، عملیات مربوط به آدرس را با کلید عمومی توصیف می‌کند. اما امروزه در عمل شاهد این هستیم که آدرس‌ها (که رابطه یک به یک و برگشت ناپذیری با کلید عمومی دارند)، بخشی از وظایف کلید عمومی (که در وایت پیپر به آن اشاره شده است) را انجام می‌دهند. در ادامه سعی داریم به تمایز این دو مفهوم و کاربرد هر یک اشاره کنیم.

آدرس های تولید شده در شبکه بیت کوین کاملاً تصادفی بوده و هیچ ارتباطی با هویت واقعی شما ندارند. این آدرس ها به کلید عمومی و خصوصی خاص خود مرتبط هستند؛ به این صورت که اگر تراکنشی به یک آدرس خاص انجام شود، تنها با ارائه کلید خصوصی خاص آن آدرس قابل دسترسیست؛ از سوی دیگر اگر بخواهیم از آدرس خاصی تراکنش بفرستیم، باید ابتدا با استفاده از کلید خصوصی، مالکیت خود را بر آن احراز کنیم (اصطلاحاً آن را امضای دیجیتالی کنیم) و سپس با انتشار کلید عمومی خود در شبکه، امکان بررسی مالکیت این تراکنش را برای ماینرها فراهم کنیم (در بخش بعدی با توضیح مراحل انجام یک تراکنش، چگونگی بررسی مالکیت بیت کوین را توضیح خواهیم داد).

زنجیره مالکیت بیت کوین و امنیت تراکنش ها

اگر اوضاع برای بیت کوین خوب پیش رود، احتمالاً سال‌ها بعد برای فرزندانمان تعریف خواهیم کرد که یک زمانی بشر انقدر عقب افتاده بود که برای حفظ امنیت دارایی های خود، کنترل و نظارت آن را به بانک ها می‌سپرد…. شاید روزی این جملات را بر زبان بیاوریم، شاید هم نه. اما اکنون می‌خواهیم بدانیم که بیت کوین در غیاب نهاد واسطه‌ای مثل بانک، چگونه امنیت تراکنش‌ها را با تکیه بر پروتکل‌های بلاک چینی تأمین می‌کند.

در دنیای داده‌های اینترنتی و موجودیت‌های دیجیتالی، با حذف واسطه متمرکز، دو چالش اساسی به وجود خواهد آمد. اولین چالش، اثبات مالکیت کاربران بر دارایی‌های دیجیتالی و دومین چالش، جلوگیری از خرج مجدد دارایی (Double Spending) خواهد بود. در ادامه با بررسی نحوه عملکرد تراکنش‌های بیت کوین ، راهکار مورد نظر برای حل این دو مشکل را بیان خواهیم نمود.

اثبات مالکیت بیت کوین

ابتدا یک سیستم متمرکز سنتی همانند بانک را درنظر بگیرید. بانک در ازای احراز هویت افراد، برای آنها حسابی ایجاد کرده و آن‌ها را قادر می‌سازد تا با استفاده از کارت‌های بانکی (که رمز آن تنها در اختیار خود فرد است) از موجودی حساب خود استفاده کنند. به بیان دقیقتر هر شخص صاحب حساب، با در اختیار داشتن کارت بانکی و رمز آن، مالکیت خود را بر دارایی موجود در حساب، نزد بانک اثبات می‌کند. همچنین بانک بعد از انجام هر تراکنش توسط شخص صاحب کارت، نقش واسطه را ایفا کرده، مبلغ تراکنش را از حساب فرستنده کسر و به حساب گیرنده اضافه می‎کند. بدین ترتیب در سیستم بانکی افراد امکان خرج مجدد یک دارایی را نخواهند داشت. البته دقت داشته باشید که در سیستم‌های متمرکز، سرنوشت کل پول‌های در جریان، در دست نهاد واسط (بانک) بوده و صحت تراکنش‌ها در گرو اعتماد اولیه ما به این سیستم است.

اما در شبکه بیت کوین ، اثبات مالکیت بر یک دارایی، فرآیندیست که به صورت خودکار در طول یک تراکنش اتفاق می‌افتد. طبق متن وایت پیپر بیت کوین، روش انتقال بیت کوین ها اینگونه است که ابتدا مالک اولیه، هش یک تراکنش قبلی موجود در کیف پول خود را (که پیشتر به او ارسال شده و اکنون صاحب آن است) با آدرس* صاحب جدید آن (یعنی گیرنده این تراکنش) رمزنگاری کرده و یک بسته رمزنگاری شده ایجاد می‌کند؛ سپس این بسته رمزنگاری شده را با کلید خصوصی خود امضا کرده و در مرحله بعدی امضای دیجیتال و کلید عمومی خود را ضمیمه این بسته می‎کند و آن را در شبکه منتشر می‌نماید. ماینرها بعد از دریافت این تراکنش، ابتدا صحت امضای دیجیتال را بررسی می‌کنند؛ به این صورت که با استفاده از کلید عمومی فرستنده، امضای دیجیتال را رمزگشایی می‌کنند و در صورتی که نتیجه بدست آمده با بسته رمزنگاری شده تراکنش یکی باشد، صحت امضا را تأیید می‎کنند. حال این تراکنش آماده قرارگرفتن در یک بلاک، و ماین شدن است. پس از طی مراحل اثبات کار و تأیید تراکنش، این تراکنش به آدرس گیرنده ارسال می‌شود. گیرنده تراکنش، بسته‌ای که با آدرس خودش رمزنگاری شده را با استفاده از کلید خصوصی خود رمزگشایی و دریافت می‌کند. اکنون مالکیت این تراکنش (و بیت کوین های درون آن) به شخص گیرنده منتقل شده است. فرد دریافت کننده نیز می‌تواند با بررسی امضای دیجیتال، سلسه مالکیت مبلغ انتقال یافته را بررسی کرده و با ارائه کلید خصوصی خود، موجودی انتقال یافته را خرج کند. بنابراین می‌توان گفت که مالکیت دارایی‌های دیجیتالی در بلاکچین، تنها با ارائه کلید خصوصی (و امضای تراکنش) اثبات می‎گردد.

اثبات مالکیت دارایی در بلاک چین بیت کوین

اگر به شکل بالا دقت کنید، دلیل اشتباه گرفتن آدرس و کلید عمومی توسط عموم را متوجه خواهید شد. این تصویر از وایت پیپر بیت کوین انتخاب شده و در آن توضیح داده شده که هر تراکنش، با استفاده از کلید عمومی گیرنده هش می‌شود؛ در حالی که امروزه می‌دانیم برای ارسال یک تراکنش، هیچ نیازی به دانستن کلید عمومی گیرنده نداریم. بلکه تراکنش را با آدرس گیرنده رمزنگاری می‌کنیم و همین باعث می‌شود تا تنها دارنده کلید خصوصی متناظر با این آدرس، قادر به دریافت و خرج این تراکنش باشد. پس نقش کلید عمومی در تراکنش های بیت کوین ، تنها یک چیز است: اثبات مالکیت بر دارایی. به این صورت که فقط در هنگام فرستادن یک تراکنش مجبور به افشای کلید عمومی خواهید بود. زیرا ماینرها با استفاده از کلید عمومی شما، می‌توانند صحت امضای کلید خصوصی را بررسی کنند.

توجه: اگر از توضیحات مربوط به عملکرد کلید عمومی و خصوصی کمی گیج شده‌اید، حق دارید! فراگیری این مفهوم به زمان و مطالعه بیشتر احتیاج دارد. اما نگران چیز خاصی نباشید؛ چرا که تمامی مراحلی که برای تراکنش‌ها توضیح دادیم، اصطلاحاً توسط بک اند (Back end) کیف پول شما انجام می‌شود. قرار نیست شخصا داده خاصی را رمزنگاری یا رمزگشایی کنید؛ حتی لازم نیست ورودی های تراکنش و آدرس های گوناگون را شخصاً مدیریت کنید؛ تمامی این مراحل به صورت خودکار توسط کیف پول ها انجام شده و مجموع تراکنش های ورودی، به عنوان موجودی به شما نمایش داده خواهد شد. بنابراین برای ارسال یک تراکنش، تنها به آدرس گیرنده، و برای دریافت تراکنش، به آدرس خود احتیاج دارید. هیچ مهارت خاص دیگری لازم نیست؛ در ادامه این مقاله، چرخه کامل یک تراکنش را مجدداً توضیح خواهیم داد.

خرج مجدد دارایی (Double Spending)

مسأله دیگر آن است که فرد دریافت کننده تراکنش، مطمئن باشد که فرستنده، تراکنش را دوبار یا چند بار خرج نکرده باشد. برای حل این مشکل نیازمند آنیم که از اطلاعات تمامی تراکنش‌ها از ابتدا تا آن تراکنش باخبر باشیم. بنابراین در بلاک چین بیت کوین، تمامی اطلاعات تراکنش‌ها از ابتدا تا به امروز، به صورت عمومی منتشر شده و توسط ماینرها (فول نودها) ذخیره می‌گردد.

همچنین طبق پروتکل اثبات کار، نودها روی زنجیره‌ای از تراکنش‌ها توافق کرده‌اند که هر تراکنش تنها یک بار حق ثبت شدن در این زنجیره را دارد. بنابراین با خرج یک تراکنش برای اولین بار، استفاده از آن دیگر ممکن نخواهد بود. خرج دوباره یک تراکنش ، در ادبیات بیت کوین، اصطلاحاً دابل اسپندینگ نام دارد و تنها یک راه برای انجام آن وجود دارد: حمله ۵۱ درصدی.

شماتیک یک حمله 51 درصدی — شماتیک یک حمله ۵۱ درصدی

همانطور که پیشتر توضیح دادیم، در حمله ۵۱ درصدی، نود خرابکار بیش از ۵۰ درصد از توان پردازشی شبکه را در اختیار می‌گیرد و تراکنش از پیش خرج شده خود را برای بار دوم به آدرس دیگری ارسال می‌کند. سپس این تراکنش را در بلاک جعلی خود قرار داده و می‌کوشد تا زنجیره حاوی این بلاک را به زنجیره بلندتر (یا زنجیره اصلی) شبکه تبدیل کند. چنین حمله‌ای از لحاظ منطقی غیرممکن است؛ زیرا هزینه تحمیل شده بر نود خرابکار (به منظور در اختیار گرفتن اکثریت توان پردازشی شبکه) باعث عدم صرفه اقتصادی هرگونه خرابکاری و دستکاری در شبکه می‌شود.

ساختار تراکنش های بیت کوین

همانطور که پیش از این بارها اشاره کردیم، تراکنش‌های بیت کوین، نماینده ارزشی خارج از خود نیستند؛ بلکه به خودی خود ارزشمند هستند. برای سادگی فهم این موضوع، می‌توانید بیت کوین را همچون پول نقد در نظر بگیرید؛ بیت کوین ها از طریق تراکنش ها مستقیماً از فرستنده به گیرنده ارسال می‌شود؛ فرستنده آن را با کلید خصوصی خود امضا، و با کلید عمومی گیرنده، رمزنگاری می‌کند. گیرنده نیز تراکنش را دریافت کرده و با ارائه کلید خصوصی خود (امضای تراکنش) قادر است این تراکنش را همچون پول نقد، خرج کند. بنابراین تراکنش‌های بلاک چینی ماهیتی شبیه به اسکناس دارند و ارزش بیت کوین را در خود ذخیره می‌کنند (نه در یک حساب خاص). به همین علت، هر تراکنش بیت کوین باید به صورت کامل خرج شود. در اینجا قصد داریم اجزای مختلف یک تراکنش بیت کوین را به شما معرفی کنیم:

ورودی ها و خروجی های تراکنش

هر تراکنش شبکه بیت کوین از مجموعه‌ای ورودی و خروجی تشکیل شده است. ورودی ها (Input)، همان تراکنش‌های دریافتی هستند که هنوز خرج نشده‌اند (یعنی در هیچ تراکنش دیگری به عنوان ورودی استفاده نشده‌اند) که به آن‌ها اصطلاحاً UTXO (Unspent Transaction Output) یا «خروجی یک تراکنش قبلی خرج نشده» می‌گوییم. خروجی‌های تراکنش (Output) نیز در حقیقت شامل مجموعه آدرس‌های گیرنده یا گیرندگان تراکنش هستند. به تصویر زیر دقت کنید:

در مثال بالا، باب از یک تراکنش ۵۰ بیت کوینی خرج نشده، به عنوان ورودی تراکنش A استفاده کرده و در قسمت خروجی‌ها، آدرسی از آلیس (گیرنده تراکنش) و آدرس دیگر متعلق به خود را قرار داده است تا بعد از انتقال ۰.۵ بیت کوین به آلیس، ۴۹.۵ بیت کوین باقیمانده به آدرس دیگر خودش بازگردد.

همچنین آلیس برای انجام تراکنش B و انتقال بیت کوین به یکی از کارمندانش، از ۳ ورودی (شامل تراکنش خرج نشده‌ای که از باب دریافت کرده است) استفاده کرده و آدرس بیت کوین کارمندش را به عنوان تنها خروجی این تراکنش وارد کرده است. پس اکنون متوجه شدیم که هر تراکنش بیت کوین می‌تواند شامل چندین ورودی و خروجی باشد و مقادیر مختلف بیت کوین، می‌توانند با یکدیگر ترکیب شده و یا تقسیم شوند؛ اما هر تراکنش تنها یک بار و به صورت کامل خرج خواهد شد.

کارمزد تراکنش

بار دیگر به تصویر بالا دقت کنید. گفتیم که باب در تراکنش خود، ۴۹.۵ بیت کوین را به آدرس دیگر خود انتقال داده است. به این خروجی، اصطلاحاً change یا بازگشت باقیمانده تراکنش می‌گوییم. اگر فرض کنیم که باب آدرس خود را به عنوان خروجی دوم در این تراکنش قرار نمی‌داد، باقیمانده ۵۰ بیت کوین، به صورت خودکار به عنوان کارمزد، به آدرس ماینری که این تراکنش را تأیید و بلاک حاوی آن را استخراج کرده انتقال می‌یافت.

بله درست متوجه شدید؛ ماینرها علاوه بر دریافت پاداش ساخت هر بلاک، یک منبع درآمد دیگر نیز دارند: کارمزد تراکنش‌ها. تراکنش‌های شبکه بیت کوین ، هیچ کارمزد مشخص و از پیش تعیین شده‌ای ندارند؛ بلکه تعیین کارمزد کاملاً بر عهده فرستنده تراکنش بوده و در واقع اولویت انجام تراکنش را برای ماینرها مشخص می‌کند. به عنوان مثال، زمانی که ترافیک تراکنش‌های شبکه بیت کوین بیش از حد زیاد است، کاربران به طور خودخواسته کارمزد تراکنش‌ها را افزایش می‌دهند تا تراکنش با تأخیر کمتری انجام شود. از سوی دیگر، زمانی که ترافیک تراکنش‌ها کاهش می‌یابد، کارمزدها نیز به طور خودکار کاهش می‌یابند؛ زیرا کاربران اطمینان دارند که تراکنش مورد نظرشان در مدت زمان معقولی ثبت و تأیید می‌شود.

اما ماینرها چگونه کارمزدها را دریافت می‌کنند؟ در پاسخ به این سوال باید مفهومی به نام تراکنش کوین بیس (Coinbase transaction) را توضیح دهیم. هر ماینر، زمانی که عملیات ساخت بلاک جدید را آغاز می‌کند، پس از انتخاب تراکنش‌ها ، تراکنش جدیدی تحت عنوان تراکنش کوین بیس ایجاد کرده و در آن، پاداش ساخت بلاک (بیت کوین های تازه تولید شده) به علاوه تمامی کارمزدهای تراکنش‌های موجود در بلاک را به آدرس خود انتقال می‌دهد. حال هر یک از ماینرها که در مسابقه اثبات کار پیروز شده و هش بلاک را سریعتر پیدا کند، موفق می‌شود تراکنش کوین بیس خود را ثبت کرده و علاوه بر پاداش بلاک، کارمزدها را نیز به آدرس خود انتقال دهد.

شیوه تخصیص کارمزد در تراکنش های بیت کوین

تا به اینجای مقاله سعی کردیم ساز و کار کلی تراکنش ها ، ساخت بلاک ها و نحوه مدیریت شبکه بیت کوین توسط نودها را شرح دهیم. اکنون می‌خواهیم یک بار دیگر چرخه کلی یک تراکنش بیت کوین را از ابتدا تا انتها مرور کنیم.

چرخه کامل یک تراکنش بیت کوین

فرض کنید قرار است از طریق شبکه بیت کوین، تراکنشی به دوست خود بفرستید؛ در اینجا تمام مراحل را به ترتیب شرح خواهیم داد:

شما آدرس کیف پول دوستتان را از او می‌پرسید و او آدرس را برای شما ارسال می‌کند (لازم نیست این عملیات محرمانه باشد).
در کیف پول خود بر روی گزینه Send کلیک کرده و آدرس گیرنده و مبلغ تراکنش را تعیین می‌کنید.
کیف پول به صورت خودکار، ورودی های تراکنش را انتخاب می‌کند؛ سپس میزان کارمزد استاندارد را مشخص کرده و خروجی تراکنش change را نیز تنظیم می‌کند تا مبلغ باقیمانده به آدرس شما بازگردد.
در صورت لزوم، می‌توانید به صورت دستی میزان کارمزد را تغییر دهید (افزایش کارمزد برای اولویت بیشتر، و کاهش کارمزد برای اولویت کمتر).
پس از اطمینان از صحیح بودن مبلغ و آدرس، تراکنش را ارسال می‌کنید (بسیار دقت کنید چون تراکنش‌ها بازگشت ناپذیرند).
کیف پول شما با استفاده از کلید خصوصی، تراکنش را امضا کرده و کلید عمومی شما را همراه با تراکنش، در شبکه منتشر می‌کند تا ماینرها این تراکنش را دریافت کنند.
ماینرها با استفاده از کلید عمومی شما، صحت امضای دیجیتالی کلید خصوصی را بررسی کرده و مالکیت شما بر این دارایی محرز می‌شود.
سپس ماینرها دابل اسپندینگ را چک می‌کنند؛ یعنی بررسی میکنند که ورودی‌های این تراکنش قبلاً در تراکنش دیگری استفاده شده یا خیر؛
در صورتی که همه چیز درست باشد و کارمزد تراکنش نیز متعارف باشد، ماینرها این تراکنش را در بلاک کاندید خود قرار می‌دهند.
ماینرها بلاک را تشکیل داده و به دنبال هش صحیح بلاک و عدد نانس می‌گردند (اثبات کار).
اولین ماینری که به هش صحیح بلاک دست یابد، بلاک خود را در شبکه منتشر می‌کند و اصطلاحا بلاک جدید را ثبت می‌کند. اکنون تراکنش شما اولین تأییدیه (Confirmation) را دریافت کرده است.
سایر ماینرها این بلاک را بررسی می‌کنند و اگر تراکنش‌های موجود در آن و هش و نانس بلاک صحیح بود، از هش این بلاک برای ساخت بلاک بعدی استفاده می‌کنند.
با ساخت بلاک های بعدی در ادامه این بلاک، تراکنش شما تأییدیه‌های بعدی را نیز دریافت می‌کند (هر بلاک جدید=یک تأییدیه)
با اولین تأیید تراکنش، دوست شما مبلغ را به همراه هش تراکنش، در کیف پول خود دریافت می‌کند (معمولاً از لحظه ارسال تراکنش تقریباً بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد).
بعد از دریافت حدوداً ۶ تأییدیه، تراکنش شما نهایی تلقی می‌شود (تقریباً یک ساعت بعد از ارسال تراکنش).
کیف پول دوستتان، با ارائه کلید خصوصی مرتبط با آدرس، حق استفاده از تراکنش را دریافت می‌کند. حالا دوست شما صاحب جدید بیت کوین های ارسال شده است.
دوستتان از شما تشکر می‌کند! حالا کیف پول شما، ورودی های استفاده شده برای این تراکنش را از لیست ورودی‌های مجاز برای تراکنش‌های بعدی حذف می‌کند و موجودی جدید کیف پول به شما نمایش داده می‌شود.

بخش یازدهم: روش های به دست آوردن بیت کوین

اگر این مقاله را تا به این جا به طور کامل مطالعه کرده باشید، تمام آن چیزی که برای درک مفهوم بیت کوین و ساز و کار آن لازم است را دریافت کرده‌اید. بنابراین می‌توان اینطور نتیجه گیری کرد که افراد برای به دست آوردن بیت کوین دو راه پیش رو دارند:

خرید مستقیم بیت کوین
خرید دستگاه ماینر و انجام ماینینگ

در مورد ماینینگ بیت کوین ، پاداش استخراج بیت کوین و نحوه توزیع آن در قسمت‌های قبل مفصلاً صحبت کردیم. بنابراین در این قسمت قصد داریم به صرافی های بیت کوین (ایرانی و خارجی) ، چگونگی خرید بیت کوین توسط شهروندان ایرانی ، چگونگی خرید بیت کوین توسط شهروندان سایر کشورها و چگونگی نگهداری بیت کوین بپردازیم. اگر شما نیز سوالاتی را در این باره در ذهن دارید و یا به طور کلی تمایل دارید اطلاعات خود را در خصوص موارد ذکر شده افزایش دهید، در قسمت بعدی این مقاله یعنی چگونگی خرید بیت کوین با ما همراه باشید.

بخش دوازدهم: چگونگی خرید و فروش بیت کوین

در اینجا قصد داریم تمامی مراحل خرید، فروش و نگهداری امن بیت کوین را برای شما توضیح دهیم. البته هدف این مقاله آموزش کامل خرید و فروش بیت کوین نیست؛ بنابراین تمامی موارد در اینجا به صورت خلاصه بیان شده و در انتها لینک مطلب مربوط به خرید و فروش بیت کوین را قرار می‌دهیم تا در صورت نیاز به آن مراجعه کنید. تمامی مراحل لازم برای خرید و فروش بیت کوین ، در موارد زیر خلاصه می‌شود:

تهیه کیف پول دیجیتالی امن
ساختن ایمیل
نصب یک VPN با آی پی ثابت
نصب اپلیکیشن احراز هویت دو مرحله‌ای
انتخاب یک صرافی ایرانی مطمئن و ثبت نام در آن
انتخاب یک صرافی خارجی مطمئن و ثبت نام در آن

در ادامه این مطلب، تمامی مراحل را یک به یک توضیح خواهیم داد.

تهیه کیف پول دیجیتالی امن

اولین قدمی که برای خرید بیت کوین باید بردارید، تهیه یک کیف پول بیت کوین است. پیش از هر چیزی، بیان این نکته ضروری است که کیف پول بیت کوین یک کیف پول فیزیکی نیست؛ همانطور که بیت کوین یک ارز فیزیکی نیست. همچنین باید بدانید که بیت کوین های شما هیچگاه در کیف پول ذخیره نمی‌شوند؛ بلکه این کیف پول یک مکان مجازی مانند حساب‌های بانکی است که امکان دسترسی به بیت کوین های ذخیره شده در بلاک چین را برای شما فراهم می‌کند. از این رو داشتن یک کیف پول بیت کوین قبل از اقدام به خرید آن ضروری است.

همه کیف پول های بیت کوین از هر نوعی که باشند، یک آدرس تحت عنوان آدرس بیت کوین در اختیار شما خواهند گذاشت که در هنگام خرید بیت کوین به آن نیاز خواهید داشت؛ چرا که بیت کوین های خریداری شده به آن آدرس ارسال خواهد شد. این کیف پول ها علاوه بر آدرس ، اطلاعات مهم دیگری را نیز به شما ارائه خواهند کرد. این اطلاعات شامل کلید عمومی ، کلید خصوصی ، و عبارت بازیابی است.

شاید مهم‌ترین بخشی که در رابطه با نگهداری بیت کوین باید از آن آگاهی داشته باشید، مفهوم کلید خصوصی و عبارت بازیابی است. کلید خصوصی (private key) شما، در واقع کلید دسترسی شما به بیت کوین هایتان بوده و عملکرد آن، مانند عملکرد رمز کارت های اعتباری است. همانطور که اگر کسی رمز کارت اعتباری شما را بداند، می‌تواند به راحتی از حساب شما پول برداشت کند؛ اگر کسی کلید خصوصی شما را بداند نیز خواهد توانست به بیت کوین هایتان دسترسی پیدا کند. به طور خلاصه، اگر به کلید خصوصی خود دسترسی ندارید و یا شخص دیگری بجز شما به آن دسترسی دارد، بیت کوین های خود را از دست رفته بدانید.

عبارت بازیابی نیز از جمله مواردیست که توسط کیف پول های بیت کوین ارائه شده و نگهداری و ذخیره سازی آن در یک جای امن، بسیار ضروریست. عبارت بازیابی (Backup phrase) یا عبارت سید (Seed phrase) هر دو بیانگر یک مفهوم هستند؛ عبارتی متشکل از ۱۲ کلمه منحصر به فرد (در بعضی کیف پول ها ۱۶ کلمه و در برخی دیگر ۲۴ کلمه) که هسته اصلی این کیف پول را تشکیل داده و در واقع همه کلیدهای خصوصی و عمومی و همچنین آدرس های شما، از روی همین عبارت ۱۲ کلمه‌ای ساخته می‌شود.

بهتر است در هنگام راه اندازی کیف پول، این عبارت بازیابی را از قسمت امنیت (security) کیف پول دریافت نموده و آن را در جایی امن (مثلا یک دفترچه یادداشت که فقط خودتان از جای آن اطلاع دارید) یادداشت کنید. در این صورت، هرگاه که کیف پولتان به هر دلیلی (گم شدن، سرقت گوشی و کامپیوتر، ایرادات نرم افزاری یا سخت افزاری گوشی یا کامپیوتر و …) از دسترس شما خارج شود، می‌توانید از طریق یک سیستم دیگر کیف پول را نصب کرده و با استفاده از همین عبارت بازیابی ، به دارایی های خود دسترسی داشته باشید.

انواع کیف پول های بیت کوین

کیف پول های بیت کوین انواع مختلفی دارند و هر یک برای اهداف متفاوتی مناسب هستند. ولی به طور کلی، این کیف پول ها به دو دسته گرم (Hot) و سرد (Cold) تقسیم می‌شوند. کیف پول های گرم کیف پول‌هایی هستند که همیشه در معرض اتصال به اینترنت هستند. از این رو همواره در معرض هک، فیشینگ و بدافزارها قراردارند. اما کیف پول های سرد کیف پول هایی هستند که در حالت عادی به اینترنت متصل نیستند و فقط در هنگام انجام تراکنش باید آن ها را به اینترنت متصل کرد. از این رو در مقایسه با کیف پول های گرم، نسبتاً امنیت بیشتری دارند.

کیف پول های گرم خود به دو دسته نرم‌افزاری و تحت وب تقسیم می‌شوند. کیف پول نرم افزاری در واقع نرم‌افزاری است که بر روی گوشی و یا دسکتاپ (و یا هر دو) قابل نصب است. سهولت استفاده از کیف پول های نرم افزاری باعث شده تا اکثریت مردم استفاده از آن‌ها را به سایر انواع ترجیح دهند. از شناخته‌شده‌ترین کیف پول های نرم افزاری بیت کوین می‌توان به سامورایی والت (samourai wallet) ، تراست والت (trust wallet) ، الکتروم (electrum) ، اگزودوس (Exodus) ، کوینومی (Coinomi) ، جکس (Jaxx) ، اینفینیتو (Infinito) ، اتمیک والت (Atomic Wallet) ، اج (Edge) ، انجین (Enjin) ، گاردا (Gaurda) ، فری والت (Free Wallet) و هوبی (Huobi) اشاره کرد.

همچنین کیف پول های تحت وب کیف پول هایی هستند که در قالب یک سایت ارائه می‌شوند و برای استفاده از آن‌ها باید به این سایت مراجعه کنید (بنابراین دارایی های شما را همیشه آنلاین نگه می‌دارند). بارزترین نمونه کیف پول های تحت وب، کیف پول موجود در حساب کاربری صرافی های آنلاین است.

از طرفی، کیف پول های سرد نیز خود به دو دسته کاغذی و سخت افزاری تقسیم می‌شوند. در خصوص این کیف پول ها، اولین چیزی که باید بدانید این است که برای استفاده از آن‌ها نیز در نهایت به یک کیف پول گرم احتیاج خواهید داشت. تنها تفاوت این کیف پول‌ها با انواع گرم در این است که کیف پول های گرم کلید خصوصی شما را در خود ذخیره می‌کنند. همین امر باعث می‌شود تا امنیت آن‌ها از کیف پول‌های سرد کمتر باشد. وقتی که کلید خصوصی شما در یک نرم‌افزار آنلاین و یا یک سایت ذخیره شود، این احتمال وجود دارد که مورد هک یا حمله سایبری قرار بگیرد و دارایی‌های شما از این طریق به سرقت برسد. کیف پول های سرد در جهت رفع این مشکل، نیاز برای ذخیره کلید خصوصی در نرم‌افزار کیف پول را برطرف می‌کنند.

یک کیف پول کاغذی ، تکه کاغذی است که آدرس و کلید خصوصی شما بر روی آن پرینت گرفته می‌شود و همچنین در قالب یک کد QR نیز در اختیارتان قرار می‌گیرد. در هر زمان دلخواه که قصد استفاده از کیف پولتان را داشته باشید، می‌توانید به نرم‌افزار مورد نظر وارد شوید و کد QR کلید خصوصی خود را اسکن نمایید. حفظ امنیت کیف پول کاغذی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ بنابراین پس از استفاده، آن را در یک جای امن و دور از دسترس همگان (برای مثال در درون یک گاوصندوق) قرار دهید.

دسته آخر کیف پول های دیجیتالی که به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت، کیف پول های سخت افزاری هستند. این کیف پول ها سخت‌افزار یا دستگاهی شبیه به یک هارد اکسترنال یا فلش می‌باشند که کلید خصوصی شما در آن ذخیره شده و از طریق پورت USB به سیستم شما متصل می‌شوند. کیف پول های سخت افزاری امروزی مجهز به نمایشگرهایی هستند که تراکنش شما بر روی آن‌ها نمایش داده می‌شود. این کیف پول‌ها همچنین دکمه‌های محدودی مانند دکمه تأیید و یا رد تراکنش‌ها را دارند. کیف پول های سخت افزاری نسبت به تمامی کیف پول های ارز دیجیتال از امنیت بالاتری برخوردارند؛ هر چند که سهولت استفاده از آن‌ها ممکن است به اندازه انواع نرم‌افزاری و تحت وب نباشد.

درباره کیف پول های ارز دیجیتال بیشتر بخوانید:

کیف پول رمز ارز و کیف پول ارز دیجیتال چیست؟ مقایسه انواع کیف پول ها

ساختن ایمیل

شاید فکر کنید که ذکر این مورد در چنین مقاله‌ای ضروری نیست؛ چرا که امروزه همه افراد ایمیل های شخصی خود را دارند. اما نکته اینجاست که به دلیل تحریم های مالی ایران از سوی FATF، بسیاری از صرافی های خارجی ارز دیجیتال و همچنین برخی از سرویس دهندگان کیف پول ، از ارائه سرویس به کاربران ایرانی خودداری کرده و یا در صورت پی بردن به هویت ایرانی شما، از ادامه سرویس دهی به شما خودداری می‌کنند.

در چنین شرایطی، علاوه بر سایر اقدامات امنیتی که در ادامه توضیح خواهیم داد، لازم است که یک ایمیل کاملاً غیرمرتبط به اسم و هویت واقعی خود داشته باشید. علاوه بر این، داشتن یک ایمیل ثانویه به امنیت حساب‌های شما نیز کمک می‌کند. چرا که ممکن است گذرواژه ایمیل اصلی خود را در فرم ثبت نام سایت‌های دیگر (عمداً یا سهواً) وارد کرده باشید. در این صورت با فاش شدن گذرواژه ایمیل شما، دارایی های دیجیتالی شما نیز در معرض خطر خواهد بود.

VPN با IP ثابت

به دلیل تحریم‌هایی که اکثر صرافی‌های خارجی و برخی از سرویس دهندگان کیف پول برای کاربران ایرانی اعمال کرده‌اند، خرید و فروش مستقیم در این صرافی ها (با IP ایران) خطراتی را در پی دارد. به عنوان مثال، برخی از صرافی های خارجی طی سال های اخیر دارایی های کاربران ایرانی را بلوکه کرده‌اند. برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی، لازم است که مواردی که در ادامه بیان می‌شود، رعایت شود. یکی از این موارد استفاده از یک VPN (ترجیحاً) با IP ثابت است. به این صورت که شما همیشه با IP یک کشور خارجی در این صرافی ها آنلاین شوید. در حال حاضر VPNهای با IP ثابت، با قیمتی بیشتر از VPNهای معمولی به فروش می‌رسند؛ اما توصیه ما این است که برای حفظ امنیت دارایی‌هایتان، این هزینه اولیه را انجام دهید.

نصب اپلیکیشن احراز هویت دو مرحله‌ای

مرحله بعدی در مسیر خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال، نصب یک اپلیکیشن احراز هویت دو عاملیست. تقریباً همه صرافی ها و برخی از کیف پول های آنلاین، امکان دسترسی کاربران به حساب‌ ها را منوط به احراز هویت دو مرحله‌ای کرده‌اند. به عنوان مثال در صرافی بایننس این احراز هویت هم از طریق ارسال SMS و هم از طریق نصب اپلیکیشن احراز هویت انجام می‌شود؛ طبق معمول باز هم برای کاربران ایرانی، استفاده از روش ارسال SMS توصیه نمی‌شود؛ چرا که خطوط تلفن همراه ما از طریق پیش شماره ایران قابل شناسایی هستند و در این صورت هویت ایرانی شما برای صرافی محرز می‌شود.

معتبرترین و شناخته شده‌ترین اپلیکیشن موجود برای این منظور، اپلیکیشن Google Authenticator است. در این اپلیکیشن، هر ۳۰ ثانیه یک بار کد جدیدی تولید می‌شود که در هنگام ورود به حساب کاربریتان در صرافی، وارد کردن آن الزامیست.

احراز هویت دو مرحله ای — گوگل آتنتیکیتور

انتخاب یک صرافی ایرانی مورد اطمینان

پس از انجام یک بررسی جامع و انتخاب یک کیف پول که با نیازهای شما همخوانی حداکثری داشته باشد، نوبت به خرید بیت کوین می‌رسد. خرید بیت کوین فرآیند پیچیده‌ای نیست و به راحتی قابل انجام است. سوالی که در مورد خرید بیت کوین برای برخی مطرح می‌شود این است که آیا باید حتماً یک بیت کوین بخریم؟ در راستای پاسخ به این سوال، باید بدانید که ضرورتی ندارد که شما برای شروع، حداقل یک بیت کوین خریداری کنید. این رمز ارز تا ۸ واحد اعشار تقسیم‌پذیر است و شما می‌توانید برای مثال، ۰.۰۰۰۰۱ بیت کوین بخرید (کوچک‌ترین واحد بیت کوین که معادل ۰.۰۰۰۰۰۰۰۱ بیت کوین است، یک ساتوشی نام دارد).

برای خرید بیت کوین ، شما باید از یک صرافی کمک بگیرید. البته در نظر داشته باشید که صرافی های ارز دیجیتال از نوع اینترنتی هستند و برای استفاده از آن‌ها نیازی به مراجعه حضوری نیست. در ایران صرافی های آنلاین بسیاری وجود دارند که خرید و فروش مستقیم بیت کوین و ارزهای دیجیتال را برایتان ممکن می‌سازند. بنابراین کافیست که شما در یک صرافی ایرانی مورد اطمینان ثبت نام کرده و مراحل احراز هویت آن را به صورت کامل طی کنید. بعد از طی این مراحل، به راحتی مبلغ مورد نظر برای خرید بیت کوین را از طریق درگاه‌های بانکی (به ریال) به حساب صرافی واریز کرده و آدرس بیت کوین کیف پولتان را به صرافی می‌دهید. معمولاً ارسال بیت کوین ها چیزی بین ۱۵ دقیقه تا یک ساعت زمان خواهد برد.

اما نکته بسیار مهم در مورد خرید از صرافی‌های ایرانی، پیدا کردن یک صرافی قابل اطمینان است. برای این منظور، انجام تحقیقات اولیه و مشاوره با افراد آشنا با این حوزه ضروریست. توجه داشته باشید که با توجه به استقبال مردم از بیت کوین و ارزهای دیجیتال، در کنار صرافی های مجاز و قابل اعتماد، صرافی‌های قلابی نیز با هدف کلاهبرداری شکل گرفته‌اند. برای تشخیص صرافی‌های قابل اعتماد و انتخاب بهترین صرافی، توجه به چند نکته ضروریست:

مراجعه به سایت صرافی، مطالعه قوانین، بررسی ظاهر کلی سایت
مراجعه به بخش پشتیبانی صرافی و بررسی میزان پاسخگویی پشتیبانی
بررسی بلاگ صرافی ها و توجه به آخرین بروزرسانی‌ها، میزان دانش فنی و آموزش های موجود در بلاگ
مراجعه به شبکه های اجتماعی صرافی (مثل اینستاگرام و تویتر)، بررسی فعالیت های آنها و نظرات مردم
ورود به بخش خرید صرافی و مشاهده لیست کوین های موجود برای فروش
بررسی و مقایسه حجم معاملات روزانه صرافی ها
بررسی محدودیت های صرافی ها در خرید و فروش بیت کوین (مثلاً کف و سقف خرید، واریز و برداشت)
مشورت با افراد آشنا به این حوزه
بررسی و مقایسه قیمت خرید و فروش بیت کوین و تتر* در صرافی ها

*قیمت خرید و فروش تتر، از آن جهت مورد توجه است که قیمت واقعی آن همیشه در حدود یک دلار است. بنابراین می‌توان با مقایسه قیمت تتر در صرافی‌ها، دید خوبی از میزان کارمزد معاملات هر صرافی بدست آورد.

انتخاب یک صرافی خارجی مورد اطمینان

صرافی ارز دیجیتال هر آنچه که درباره اعتماد به صرافی‌های داخلی گفتیم، درباره صرافی‌های خارجی نیز صادق است؛ با این تفاوت که صرافی‌های خارجی معتبر، تا حدودی شناخته شده‌تر هستند. مضاف بر اینکه مسأله تحریم کاربران ایرانی نیز تقریباً در مورد تمامی این صرافی ها صدق می‌کند. اما سوال اولیه اینجاست که اصلاً چه نیازی به خرید از صرافی‌های خارجی داریم؟

پاسخ این است که خرید از صرافی های ایرانی، معمولاً هزینه‌های بیشتری را برای ما در بر دارد. چرا که صرافی‌های ایرانی در حقیقت نقش یک واسطه ثانویه را ایفا کرده و کارمزد جداگانه‌ای را نیز از خریداران طلب می‌کنند. ضمن اینکه حجم معاملات در صرافی‌های خارجی (به دلیل ماهیت بین المللی آن‌ها) به طرز قابل توجهی از صرافی‌های داخلی بیشتر است. بنابراین بسیاری از معامله‌گران حرفه‌ای ، استفاده از صرافی‌های خارجی را به صرافی‌های ایرانی ترجیح می‌دهند.

از میان شناخته شده ترین صرافی‌های خارجی، می‌توان به بایننس (Binance)، کوین بیس (Coinbase)، بیت‌فینکس (Bitfinex)، بیت مکس (BitMex)، بیت رکس (Bitrex)، بیت‌گو (BitGo)، جمینی (Gemini) و … اشاره کرد؛ اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که برای خرید مستقیم از این صرافی ها باید کارت‌های بین‌المللی معتبری مانند ویزا و مسترکارت در اختیار داشته باشید. راه دیگری که وجود دارد، خرید یک ارز دیجیتال دیگر همچون تتر (USDT) از صرافی های ارز دیجیتال ایرانی و تبدیل آن به بیت کوین یا ارزهای دیگر در صرافی های خارجی است.

در خصوص بحث تحریم‌ها ، شاید بهترین گزینه برای کاربران ایرانی در بین صرافی های خارجی، صرافی بایننس باشد. عملکرد صرافی بایننس به این شکل است که تا زمانی که قصد برداشت یا انتقال بیش از دو بیت کوین در روز را نداشته باشید، ملزم به احراز هویت نیستید. همچنین در صورتی که به دلیل تغییر مکرر IP به شما مشکوک شوند، یک فرصت ۲۴ ساعته در اختیارتان قرار خواهند داد تا دارایی خود را به حسابی دیگر انتقال دهید. با این همه، باید بدانید که استفاده از این صرافی ها به هر شکلی ریسک‌های خاص خود را به همراه دارد. اگر قصد نگهداری بیت کوین های خود برای مدت طولانی را دارید، توصیه می‌شود که پس از خرید از این صرافی‌ها موجودی خود را به یک کیف پول امن انتقال دهید؛ زیرا اگر به هر دلیلی دارایی شما در کیف پول این صرافی‌ها فریز یا بلوکه شود، کاری از پیش نخواهید برد.

درباره چگونگی خرید و فروش بیت کوین بیشتر بخوانید:

چگونه بیت کوین بخریم؟

همیشه مراقب کلاهبرداری‌ها باشید

کلاهبرداری بیت کوین

اگر به تازگی به دنیای بیت کوین و ارز های دیجیتال ورود کرده‌اید و در این حوزه کم‌تجربه هستید، باید تا حد امکان بااحتیاط عمل کنید و مراقب کلاهبرداری‌های احتمالی باشید. دنیای ارزهای دیجیتال یک دنیای نوظهور و بسیار پیچیده است و بسیاری از مردم در عین تمایل به استفاده از آن‌ها، از اطلاعات کافی در این زمینه برخوردار نیستند. همین پیچیدگی ذاتی ارز های دیجیتال و عدم آگاهی کافی در مورد آن‌ها، فرصت خوبی را برای سودجویان فراهم می‌کند تا با استفاده از روش‌های مختلف به کلاهبرداری پرداخته و سرمایه‌های مردم را به تاراج ببرند.

درباره روش های مرسوم کلاهبرداری در حوزه ارزهای دیجیتال، بیشتر بخوانید:

روش های مرسوم برای کلاهبرداری در فضای ارزهای دیجیتال

بخش سیزدهم: چگونگی انتقال بیت کوین

تا به این جا با کارکرد کیف پول بیت کوین ، انواع این کیف پول ها و چگونگی خرید بیت کوین آشنا شدید. مرحله بعدی که قصد داریم به آن بپردازیم، آشنایی با چگونگی انتقال بیت کوین است. فرآیند انتقال بیت کوین با فروش آن متفاوت است. همانطور که گفتیم، فروش بیت کوین نیز معمولاً از طریق صرافی ها انجام می‌شود؛ اما این احتمال نیز وجود دارد که شما قصد داشته باشید بیت کوین خود را به یک شخص حقیقی فروخته و در ازای آن پول یا رمز ارز دیگری دریافت کنید؛ و یا این که به هر دلیلی (مانند انجام یک خرید و یا پرداخت یک بدهی) مقداری از بیت کوین خود را به شخصی انتقال دهید. چیزی که در این جا قصد داریم به توضیح آن بپردازیم، چگونگی انتقال بیت کوین است.

برای آگاهی از مفهوم انتقال بیت کوین و چگونگی آن، ابتدا باید بدانید که موجودی بیت کوین دقیقاً چیست و چه تفاوتی با موجودی حساب بانکی اشخاص دارد. در دنیای بیت کوین ، موجودی بیت کوین هر شخص، همان تراکنش های انجام شده توسط اوست. ممکن است این جمله کمی گیج‌کننده به نظر برسد، اما با ارائه یک مثال، درک آن بسیار راحت می‌شود. برای مثال، تصور کنید که شما اقدام به خرید ۰.۱ بیت کوین نموده‌اید. این ۰.۱ بیت کوین در قسمت تراکنش های ورودی شما ذخیره شده و نشان می‌دهد که شما اکنون ۰.۱ بیت کوین دارید. حال تصور کنید که پس از مدتی، شما ۰.۵ بیت کوین دیگر نیز خریداری می‌کنید. ممکن است تصور شما این باشد که این ۰.۵ بیت کوین باید با ۰.۱ بیت کوین قبلی جمع شده و موجودی کیف پول شما باید مبلغ ۰.۶ بیت کوین را نشان بدهد؛ اما باید بگوییم که ساز و کار بیت کوین این‌گونه نیست. ۰.۵ بیت کوین جدید خریداری شده توسط شما، به عنوان یک تراکنش جداگانه در قسمت تراکنش های ورودی شما ثبت می‌شود. علاوه بر این، اگر کیف پول شما از نوع HD باشد، با هر تراکنش جدیدی که از کیف پول خود انجام می‌دهید، یک آدرس جدید برای شما تولید می‌شود؛ یعنی به طور مثال، در یکی از آدرس های خود ۰.۱ بیت کوین، و در آدرس دیگر خود ۰.۵ بیت کوین دارید که در نهایت همگی این آدرس ها با همان seed یا عبارت بازیابی اولیه، قابل دسترسی هستند.

شما برای این که بتوانید بیت کوینی را به شخصی ارسال کنید، باید از تراکنش های ورودی خود هزینه کنید. برای درک این مسئله نیز همان مثال ۰.۱ بیت کوین و ۰.۵ بیت کوین را در نظر بگیرید. تصور کنید که شما قصد دارید ۰.۲ بیت کوین را برای کسی ارسال کنید. در این صورت، چه کاری باید انجام دهید؟ تراکنش ۰.۱ بیت کوینی شما برای این کار کافی نبوده، و تراکنش ۰.۵ بیت کوینیتان نیز برای این کار زیاد است. در این حالت، شما باید همان تراکنش ورودی ۰.۵ بیت کوینی را انتخاب کنید؛ اما کاری که باید انجام دهید این است که دو خروجی جداگانه برای این تراکنش ثبت کنید: ۰.۲ بیت کوین به آدرس کیف پول شخص گیرنده و ۰.۳ بیت کوین به آدرس کیف پول خودتان. به این شکل، مقدار مورد نظر شما ارسال شده و بقیه بیت کوین به حساب خودتان باز می‌گردد. بنابراین، همیشه این نکته را در نظر داشته باشید که موجودی بیت کوین شما، همان تراکنش های شماست و با موجودی حساب بانکیتان متفاوت است.

تمام آنچه که درباره تراکنش‌ها گفتیم، چیزیست که در عمل اتفاق می‌افتد. اما تجربه کاربری شما، بسته به رابط کاربری کیف پولیست که از آن استفاده می‌کنید. به عنوان مثال بیشتر کیف پول ها، موجودی بیت کوین شما را درست مانند حساب های بانکی به صورت یکجا نشان داده و آدرس ها را از یکدیگر تفکیک نمی‌کنند. انجام تراکنش در این کیف پول ها نیز بسیار ساده است؛ زیرا دیگر لازم نیست ورودی های تراکنش را خودتان شخصاً وارد کنید؛ بلکه شما فقط مبلغ مورد نظر را وارد کرده و کیف پول، به صورت خودکار ورودی‌های تراکنش شما را تنظیم می‌کند. از سوی دیگر برخی از کیف پول ها نیز هستند که امکان تنظیم دستی ورودی های تراکنش را برای شما فراهم می‌کنند.

در خصوص بحث کارمزدها نیز همینطور است؛ بسیاری از کیف پول ها کارمزد تراکنش را به صورت خودکار، بر اساس حجم تراکنش (satoshi/Byte) محاسبه کرده و خروجی تراکنش بازگشتی (change) را نیز به آدرس جدید شما ارسال می‌کنند. در این میان برخی از کیف پول‌ها میزان کارمزد را به صورت خودکار بر اساس میانگین کارمزدهای شبکه تغییر می‌دهند (مثل کیف پول Exodus)؛ طوری که مثلاً تراکنش شما ظرف مدت زمان ۲۰ دقیقه حتماً تأیید شود. اما برخی از کیف پول‌ها (مانند samourai wallet و electrum) نیز امکان تنظیم دستی کارمزد (به همراه امکان مشاهده زمان تقریبی تأیید تراکنش) را برایتان فراهم می‌سازند.

در نهایت برای انجام یک تراکنش، فقط به آدرس شخص گیرنده احتیاج خواهید داشت. برای این کار می‌توانید از گیرنده بخواهید که آدرس خود را (یا به صورت عدد و حروف و یا به صورت بارکد) برای شما ارسال کند. سپس یا بارکد آدرس را با تلفن همراه خود اسکن می‌کنید و یا آدرس را copy کرده و در قسمت مربوطه Paste می‌کنید. سعی کنید هیچگاه آدرس ها را تایپ نکنید؛ زیرا از آنجا که این آدرس‌ها طولانی بوده و دارای اعداد و حروف در هم ریخته هستند، امکان اشتباه تایپی بسیار زیاد است. ضمن اینکه از پیش می‌دانیم که تراکنش‌های بیت کوین بازگشت ناپذیر هستند؛ پس در صورت وارد کردن آدرس اشتباه، دارایی شما احتمالاً برای همیشه از دست خواهد رفت.

ارسال بیت کوین

بخش چهاردهم: مشکلات بیت کوین

تا به این جا با عملکرد بیت کوین و مزیت‌هایی که استفاده از این رمز ارز برای انسان‌ها به همراه دارد آشنا شده‌اید. ممکن است در حین مطالعه همه این ویژگی‌ها و مزیت‌ها، این سوال به ذهنتان خطور کرده باشد که آیا بیت کوین عاری از مشکل است؟ و اگر نه، پس مشکلات این ارز دیجیتال چیست؟ و استفاده از آن چه معایب و حتی خطراتی را می‌تواند به همراه داشته باشد؟ در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که بیت کوین نیز مانند هر پدیده نوظهور دیگری، مشکلات خاص خود را دارد که برطرف شدن هر یک از آن‌ها، زمان و تجربه کافی را می‌طلبد. اصلی ترین مشکلاتی که در حال حاضر برای بیت کوین مطرح است، شامل ۴ مورد زیر است:

ویژگی جایگزینی با کارمزد (RBF)
مقیاس پذیری کم
مصرف بالای منابع برق و انرژی
خطر تولد کامپیوترهای کوانتمی

در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم:

ویژگی جایگزینی با کارمزد یا Replace by Fee (RBF)

ویژگی جایگزینی با کارمزد یا RBF، یک ویژگی در بیت کوین است که بر طبق آن، این احتمال وجود دارد که یک تراکنش با تراکنش دیگری که کارمزد بالاتری دارد جایگزین شود. در ابتدای ظهور بیت کوین ، تراکنش ها بر طبق زمان ارسال شدن آن‌ها مورد اعتبارسنجی قرار می‌گرفتند؛ اما امروزه به دفعات شاهد آن هستیم که تراکنش های با کارمزد بالاتر در اولویت اعتبارسنجی قرار گرفته و تراکنش های بدون کارمزد توسط ماینرها برای اعتبارسنجی برگزیده نمی‌شوند. به عنوان مثال، چنین اتفاقی در سال ۲۰۱۷ به اوج خود رسید؛ زیرا کارمزد تراکنش‌های شبکه تا مبلغ ۳۰ دلار افزایش یافته و تایید تراکنش‌های با کارمزد اندک، هفته ها به طول می‌انجامید. این مشکل بزرگ، ادعای بیت کوین درباره حذف کارمزد تراکنش ها را زیر سوال می‌برد. بنابراین برای رفع مشکل تراکنش‌های تأیید نشده، قابلیت جدیدی تحت عنوان RBF به بیت کوین افزوده شد.

جایگزینی با کارمزد (RBF) روشی است که اجازه می دهد نسخه‌ای از تراکنش تایید نشده، با نسخه دیگری از تراکنش که کارمزد بالاتری دارد، جایگزین شود. مفهوم جایگزینی با کارمزد ابتدا توسط ساتوشی ناکاموتو مطرح شد اما به دلیل وجود ایرادهایی، به مرحله عمل نرسید. در نهایت این طرح توسط توسعه دهندگان تکمیل شده و طی پروپوزال (BIP125) پیشنهاد و در آپدیت Bitcoin Core 0.12.0 منتشر شد.

اما RBF نیز با مشکلات خاص خود همراه است؛ زیرا در صورت ناآگاهی و کم‌تجربگی طرف دوم تراکنش، می‌تواند به فریب خوردن وی و خرج دوباره دارایی ها (دابل اسپندینگ) توسط طرف اول بینجامد. تصور کنید که شما قرار است چیزی را به شخصی بفروشید و در ازای آن، مقداری بیت کوین را از او دریافت کنید. این شخص ممکن است در حضور شما، این مقدار مشخص از بیت کوین را به آدرس شما ارسال کند و شما نیز با تصور دریافت بیت کوین ، کالای مورد معامله را به او تحویل دهید؛ اما این فرد با استفاده از ویژگی RBF قادر خواهد بود که پیش از تأیید شدن تراکنش، همان مقدار مشخص بیت کوین را در تراکنشی با کارمزد بالاتر به آدرس خود ارسال نماید. در این صورت، تراکنش دوم به دلیل وجود کارمزد، زودتر توسط ماینرها برگزیده شده و مورد اعتبارسنجی قرار خواهد گرفت و جایگزین تراکنش اول خواهد شد.

همانطور که در قسمت‌های قبل بیان کردیم، ایمن‌ترین راه برای اطمینان از قطعی شدن یک تراکنش، افزایش آگاهی از نحوه عملکرد بلاک چین بیت کوین است. در چنین مواردی توصیه می‌شود که پس از انجام تراکنش و گرفتن اولین تأییدیه توسط ماینرها، تا ۲ الی ۶ تأییدیه دیگر صبر کرده و سپس تراکنش را قطعی در نظر بگیریم. این به معنای ساخت ۲ الی ۶ بلاک دیگر بر روی بلاک حاوی تراکنش شماست و از آن جایی که ماین کردن هر بلاک تقریباً ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد، بهتر است که پیش از قطعی در نظر گرفتن یک تراکنش، ۲۰ الی ۶۰ دقیقه صبر کنید. البته این روش خیال شما را از بابت غیرقابل بازگشت بودن یک تراکنش راحت خوهد کرد؛ اما باعث تشدید مشکلی خواهد شد که به صورت ذاتی در بلاک چین بیت کوین وجود دارد: مشکل مقیاس‌پذیری.

مقیاس‌پذیری کم

مقیاس‌پذیری یک ارز دیجیتال یا به طور دقیقتر یک بلاک چین، به میزان توانایی و سرعت آن بلاک چین برای استفاده در مقیاس بزرگ و برای کارکردهای روزانه افراد گفته می‌شود. بیت کوین در دنیای امروز ما، بیشتر یک ذخیره ارزش محسوب می‌شود؛ نه پولی که بتوان از آن برای کارهای روزمره‌ای مانند خرید کردن استفاده کرد؛ در حالی که هدف از اختراع بیت کوین از ابتدا، استفاده از آن به عنوان یک پول نقد اما در قالب الکترونیکی بود. البته دلیل این اتفاق نیز واضح است: مقیاس‌پذیری بسیار اندک بیت کوین در مقایسه با سایر روش‌های پرداخت.

بلاک های بیت کوین هر ۱۰ دقیقه یکبار ماین می‌شوند و هر بلاک نیز، ظرفیت محدودی برای گنجایش تراکنش ها دارد (حداکثر تعداد تراکنش موجود در هر بلاک بیت کوین، تا به امروز ۲۷۰۰ تراکنش بوده است)؛ همین دو ویژگی به خودی خود باعث مقیاس پذیری اندک بیت کوین می‌شوند. از طرفی، مسئله ذکر شده در بالا در خصوص انتظار یک ساعته برای اطمینان خاطر از قطعی در نظر گرفتن یک تراکنش را نیز باید به این موضوع اضافه کرد. در حال حاضر، تعداد تراکنش های قابل انجام توسط بیت کوین در هر ثانیه، ۳ الی ۷ تراکنش است. این در حالی است که سیستم‌های پرداخت متمرکز مانند پی‌پال و ویزا به طور میانگین ۱۷۰۰ تراکنش را در ثانیه به ثبت ‌می‌رسانند و ظرفیت واقعی آن‌ها نیز بسیار بیش از این رقم است. مجموع همه این مسائل، باعث می‌شود تا استفاده از بیت کوین به عنوان یک نوع پول و برای انجام کارهای روزانه به‌صرفه نباشد و از آن بیشتر به عنوان یک ذخیره ارزش و یک روش سرمایه‌گذاری بهره‌گیری شود.

مصرف بالای منابع برق و انرژی

استفاده از الگوریتم گواه اثبات کار و وجود ماینرها ، عاملی است که امنیت شبکه بیت کوین را تضمین می‌کند. بنابراین اگر از منظر امنیت بیت کوین و دارایی‌های بیت کوینی افراد به این مسئله نگاه کنیم، به کارگیری این الگوریتم اجماع و مصرف این حجم از توان پردازشی، یک مزیت محسوب می‌شود؛ اما از نظر مصرف انرژی، نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که بیت کوین یک شبکه بسیار پرمصرف و پرهزینه است.

طبق ادعای مسئولان وزارت نیروی ایران، تولید هر بیت کوین ، به اندازه برق مصرفی ۲۴ سال یک خانه در تهران، برق مصرف می‌کند. البته این نکته در مورد تمام ابررایانه‌ها و دستگاه‌های با توان پردازشی بالا صادق است و گفته می‌شود که تولد و شروع به کار کامپیوترهای کوانتومی که نسل جدیدی از ابررایانه‌ها هستند، به دلیل توان پردازشی بالای این کامپیوترها، حجم برقی را می‌طلبد که تولید آن از عهده منابع موجود در جهان خارج خواهد بود. اما طرفداران بیت کوین ، معتقدند که این هزینه‌ایست که باید برای یک سیستم مالی غیر متمرکز و بی‌واسطه پرداخت کرد.

از طرفی، این فرآیند برای ماینر ها نیز پرهزینه است و همانطور که گفتیم، تنها دلیلی که می‌تواند آن‌ها را مجاب به ماین کردن کند، دریافت پاداش استخراج بیت کوین است. از آن جایی که این پاداش هر چهار سال یک بار نصف شده و تعداد ماینرهای موجود در استخرهای ماینینگ نیز رو به افزایش است، ممکن است روزی این پاداش به قدری ناچیز باشد که مصرف این حجم از توان پردازشی را توجیه نکند و ماینرها برای انجام ماینینگ ، به کارمزد تراکنش ها روی بیاورند. همین امر می‌تواند به افزایش روزافزون کارمزد تراکنش های بیت کوینی بینجامد.

خطر تولد کامپیوترهای کوانتومی

شاید در سال‌های اخیر، اسم کامپیوترهای کوانتومی به گوشتان خورده باشد و یا چیزهایی را در مورد آن‌ها شنیده باشید. کامپیوتر کوانتومی، یک ابررایانه است که می‌تواند محاسبات را چیزی حدود یک میلیارد بار سریع‌تر از ابررایانه‌های کنونی انجام دهد. این کامپیوتر با این توان و سرعت پردازشی، قادر خواهد بود تا هرگونه رمزنگاری پیچیده را در هم شکسته و هر معادله هرچند پیچیده‌ای را در کوتاه‌ترین زمان ممکن حل کند. همانطور که تا به این جا متوجه شده‌اید، امنیت بیت کوین بر پایه روش های رمزنگارانه پیچیده‌ای مانند هشینگ برقرار است و ماین کردن بیت کوین نیز، پروسه انجام همین معادلات پیچیده‌ به وسیله هشینگ است. اگر روزی کامپیوترهای کوانتومی تحقق یافته و به دنیای واقعی وارد شوند، این روش‌های رمزنگارانه که تضمین‌کننده امنیت بیت کوین هستند، عملاً کارایی نخواهند داشت و به راحتی رمزگشایی خواهند شد.

البته بیان این نکته ضروری است که در صورتی که کامپیوترهای کوانتومی تحقق پیدا کنند، فقط عملکرد بیت کوین را تحت تأثیر قرار نخواهند داد و در واقع، بیت کوین شاید آخرین چیزی باشد که باید در مورد آن نگران بود؛ چرا که این کامپیوترها قادر خواهند بود تمامی روش‌های امنیتی بانک‌ها و سایر سیستم‌های پرداختی را نیز زیر پا گذاشته و به هر گونه اطلاعاتی که از پروتکل‌های رمزنگاری برای حفاظت از آن‌ها استفاده می‌شود، دسترسی پیدا کنند. با در نظر گرفتن این مسئله، حتی نگهداری سرمایه در بانک و استفاده از حساب‌ها و کارت‌های بانکی نیز میسر نخواهد بود.

به همین دلیل، بسیاری معتقدند که نگرانی در مورد کامپیوترهای کوانتومی و تأثیری که بر روی بیت کوین خواهند داشت بی‌مورد است؛ چرا که اولاً این کامپیوترها قادر نخواهند بود به راحتی و بدون طی کردن پروتکل‌های خاصی به مرحله عرضه عمومی برسند و مطمئناً سیاست‌گذاری‌های مشخصی برای استفاده از آن‌ها اعمال خواهد شد؛ ثانیاً، روش‌ها و فناوری‌های رمزنگارانه مورد استفاده در بیت کوین و سایر سیستم‌های فعلی نیز در همین سطح باقی نمانده و پیشرفت‌هایی خواهد داشت که ممکن است آسیب‌پذیری آن‌ها را در برابر کامپیوترهای کوانتومی به حداقل برساند.

بخش پانزدهم: سوالات متداول درباره بیت کوین

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، بیت کوین در دنیای ما (و علی‌الخصوص در کشور ما، ایران) یک پدیده نوظهور است. درست است که هرروزه افراد بیشتری به این پدیده جذب شده و مایلند در خصوص آن اطلاعاتی را کسب کنند و همینطور متخصصین زیادی نیز در این زمینه در حال فعالیت هستند؛ اما به همان نسبت، تعداد کسانی که از آگاهی ابتدایی در مورد آن برخوردار بوده و یا اساساً چیزی از آن نمی‌دانند نیز کم نیست. گسترش روزافزون بیت کوین در سطح جهانی و تمایل بسیاری از هموطنانمان برای کسب آگاهی در مورد این رمز ارز ، باعث به وجود آمدن سوالاتی در ذهن برخی شده که البته منطقی نیز به نظر می‌رسد. در این قسمت، سعی داریم به برخی از این سوالات متداول پرداخته و به آن‌ها پاسخ دهیم.

آیا خرید و فروش بیت کوین در ایران قانونی است؟

موضوع دولتمردان و قانون‌گذاران ایران دربرابر بیت کوین، تا کنون موضعی منفعلانه بوده است. طبق آخرین ابلاغیه بانک مرکزی ایران، خرید و فروش بیت کوین توسط شهروندان، به شرط پذیرش ریسک معاملات، آزاد خواهد بود. از سوی دیگر اما هیچ یک از نهادهای قانونی، حکم قاطعی درباره صرافی های رمز ارز ایرانی صادر نکرده‌اند. بنابراین خرید و فروش بیت کوین در صرافی های داخلی رمز ارز، نه قانونی است، و نه غیرقانونی! چرا که هنوز قانون صریح و روشنی برای این موضوع وجود ندارد.

یکی از دلایل این فضای قانونی خاکستری، تعدد نهادهای تصمیم گیرنده در حوزه بلاک چین و ارزهای دیجیتال است. بنابراین تا روشن شدن موضع قانونی دولت ، مجلس و قوه قضاییه ایران درباره خرید و فروش بیت کوین، لازم است جوانب احتیاط در خرید فروش‌ها رعایت شود. به عنوان مثال اگر از صرافی های رمز ارز ایرانی خرید می‌کنید، حتماً پیش از انجام خرید، از معتبر بودن این صرافی اطمینان حاصل کنید؛ چرا که در صورت وقوع کلاهبرداری، قانون مشخصی برای دفاع از حقوق شما وجود ندارد.

آیا استخراج (ماینینگ) بیت کوین در ایران قانونی است؟

بعد از طی یک مسیر بسیار پر پیچ و خم و تاریک، خوشبختانه امروز می‌توان گفت که ماینینگ یا استخراج بیت کوین در حال حاضر در ایران قانونی محسوب می‌شود؛ اما فقط در صورتی که برای این کار، از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت کنید. در صورت کسب مجوز، هزینه برق شما با نرخ متوسط قیمت برق صادراتی محاسبه می‌شود. قیمت برق صادراتی در ایران (در زمان نگارش این مقاله یعنی شهریور ۹۹) ۹۶۵ تومان در ازای هر کیلووات است؛ که این مقدار در چهار ماه گرم سال (خرداد تا شهریور) دو برابر و در هشت ماه دیگر نصف خواهد شد. همچنین واردات دستگاه ماینر نیز تا پیش از تیر ماه ۹۸ ممنوع بود؛ اما در حال حاضر، وارد کردن و ترخیص این دستگاه‌ها در صورت کسب مجوز از وزارت صنعت بلامانع است. دستگاه‌هایی که پیش از تیر ماه ۹۸ وارد ایران شده‌اند، قاچاق محسوب می‌شوند؛ اما در صورت خوداظهاری صاحبان این دستگاه‌ها و پرداخت جریمه و عوارض توسط آن‌ها، می‌توان فعالیت آن‌ها را قانونی کرد.

در تیر ماه ۹۹ ، مدیرعامل شرکت توانیر ایران اعلام کرد که در ازای گزارش مراکز غیرقانونی و غیرمجاز ماینینگ ، پاداش ۱۰ میلیون تومانی به شخص یا اشخاص گزارش‌دهنده تعلق خواهد گرفت (زیبا نیست؟). همچنین در صورت مشاهده هرگونه تخلف از قوانین ذکر شده در بالا، دستگاه ماینر اشخاص توقیف شده، فارم های ماینینگ آنها پلمپ می‌شود و برق آن‌ها قطع خواهد گردید.

درآمد حاصل از ماینینگ در کشوری مانند ایران چقدر است؟

برای محاسبه درآمد حاصل از ماینینگ در ایران، مسائل بسیاری از جمله هش‌ریت دستگاه های ماینر ، میزان برق مصرفی این دستگاه ، قیمت برق محاسبه شده در ازای هر کیلووات ، و هزینه های تعمیر و نگهداری و … دخیل هستند. پیشنهاد می‌کنیم برای محاسبه درست و دقیق هزینه و درآمد حاصل از ماینینگ در ایران، از ماشین حساب ماینینگ فینمگ استفاده کنید.

چند عدد بیت کوین وجود دارد و عرضه بیت کوین کی تمام می‌شود؟

تعداد کل بیت کوین های موجود طبق کد نرم افزاری بیت کوین، ۲۱ میلیون است. در زمان نگارش این مقاله، ۱۸.۵ میلیون از ۲۱ میلیون بیت کوین موجود استخراج شده‌اند و ۲.۵ میلیون بیت کوین دیگر در انتظار ماین شدن هستند. با توجه به زمان لازم برای ساخت بلاک ها و هاوینگی که هر چهار سال رخ می‌دهد، انتظار می‌رود که کل بیت کوین های موجود تا سال ۲۱۴۰ میلادی (۱۲۰ سال دیگر، معادل سال ۱۵۱۹ شمسی) استخراج شده و پس از آن، فقط خرید و فروش بیت کوین های از پیش ماین شده ادامه داشته باشد.

پس از تمام شدن بیت کوین ، آیا بیت کوین برای همیشه از بین خواهد رفت؟

البته باید بگوییم که «تمام شدن بیت کوین» اصطلاح درستی نیست. عبارت درست‌تر برای اشاره به این مسئله این است که تا سال ۲۱۴۰ میلادی، تمام بیت کوین های موجود استخراج شده و در بازار و در دست انسان‌ها به گردش خواهند افتاد. بنابراین، بیت کوین هیچوقت تمام نخواهد شد؛ بلکه خرید و فروش ۲۱ میلیون بیت کوین استخراج شده توسط مردم ادامه خواهد داشت. اما با این وجود، سوالی که ممکن است در ذهنتان رخ بدهد این است که با توجه به ماین شدن تمامی بیت کوین ها، ماینر ها به چه دلیلی و با چه انگیزه‌ای به اعتبارسنجی تراکنش ها ادامه خواهند داد؟

در قسمت مشکلات بیت کوین ، به پاسخ این سوال اشاره کردیم. ماین شدن تمامی بیت کوین ها باعث خواهد شد تا ماینرها به کارمزد تراکنش ها روی بیاورند و همین مسئله می‌تواند باعث افزایش کارمزد تراکنش ها در شبکه بیت کوین شود. البته فرضیه دیگری نیز وجود دارد و آن این است که طی سال‌های آتی، و با کاهش یافتن پاداش استخراج، بیشترین قدرت پردازشی شبکه در نهادهایی جمع می‌شود که به ادامه حیات بیت کوین علاقمند بوده و یا از آن نفع اقتصادی دارند (مثل صرافی ها یا سرویس دهندگان کیف پول).

پشتوانه بیت کوین چیست و ارزش آن چطور تعیین می‌شود؟

در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که بیت کوین هیچ پشتوانه‌ای از جنس طلا و نقره و آهن و سنگ‌های قیمتی ندارد؛ همانطور که ارزهای رایج کشورها از جمله دلار نیز سال‌هاست که چنین پشتوانه‌ای ندارند. ارزش بیت کوین (دقیقاً مانند همین ارزهای ملی)، از اعتقادی که مردم به ارزشمند بودن آن دارند ناشی می‌شود. بنابراین تغییرات قیمت بیت کوین نیز تنها در اثر افزایش یا کاهش قیمت یک شیء و یا یک ارز اتفاق نمی‌افتد؛ هرچند که به دلیل زنجیره‌وار بودن اتفاقات در دنیای اقتصاد، و همبستگی دارایی‌ها، این تغییرات می‌توانند بر روی ارزش بیت کوین نیز تأثیرگذار باشند. اما در حقیقت تنها عاملی که قیمت بیت کوین را تعیین می‌کند، روند عرضه و تقاضاست. وقتی که تقاضا برای بیت کوین افزایش پیدا می‌کند، قیمت آن نیز به همان نسبت بالا می‌رود و وقتی که تقاضا برای آن کاهش می‌یابد، قیمت آن نیز دچار افت و نزول می‌گردد. حال این که چه دلایلی باعث افزایش و یا کاهش تقاضا برای این رمز ارز در یک برهه زمانی خاص می‌گردد، نیاز به تحلیل و بررسی‌های تکنیکال و فاندامنتال دارد.

آیا ممکن است که بیت کوین به یکباره نابود شده و یا یک عزم جهانی توسط دولت‌ها برای مبارزه با آن صورت بگیرد؟

حقیقت این است که به چنین سوالی نمی‌توان پاسخی قطعی داد. در ابتدای تولد بیت کوین ، ظهور این ارز دیجیتال غیرمتمرکز و غیرقابل کنترل نگرانی‌های بسیاری را برای دولت‌ها به همراه داشت. تا جایی که دولت ایالات متحده امریکا چندین بار به طور رسمی مخالفت خود با بیت کوین و نگرانی خود درباره آن را ابراز کرد؛ اما اکنون که چیزی حدود ۱۱ سال از شروع به کار بیت کوین می‌گذرد، مواضع نسبت به آن تا حد زیادی تغییر کرده است. برخی از کشورها مجبور به پذیرش بیت کوین به عنوان یک واقعیت موجود و غیرقابل انکار در جامعه شده‌اند؛ در حالی که برخی دیگر حمایت خود را نیز از آن اعلام کرده‌اند.

ظهور یک ارز دیجیتال و موفقیت این چنین چشمگیر آن، به علاوه ناکارآمدی سیستم مالی موجود، بسیاری از کشورها را به فکر ارائه ارز دیجیتال ملی خود وا داشته است؛ تا جایی که امروزه دلار دیجیتالی در امریکا و یوآن دیجیتالی در چین در دست بررسی و تأسیس هستند. همانطور که گفتیم، در کشور خودمان ایران نیز انجام ماینینگ و وارد کردن دستگاه ماینر قانونی محسوب شده و به عنوان مثال کشورهایی مانند آلمان در حال تلاش برای قانون‌گذاری استفاده از ارز های دیجیتال و ایجاد یک محیط امن برای انجام معاملات و تراکنش های رمز ارز ها هستند. اگر به همه این موارد، توزیع‌شدگی ، غیرمتمرکز بودن ، امنیت بالا و تعداد زیاد اعضای جامعه بیت کوین را نیز اضافه کنیم، به نظر می‌رسد که ممنوعیت بیت کوین توسط دولت‌ها نه ممکن خواهد بود و نه محتمل.

چرا هویت ساتوشی ناکاموتو نامشخص است؟

هر پاسخی که ما برای این سوال ارائه دهیم، ناشی از ذهنیت خود ما و استدلالمان از شواهد و مدارک و اتفاقاتیست که در طول این سال‌ها به وقوع پیوسته است؛ در غیر این صورت، دلیل ترجیح ساتوشی برای ناشناس ماندن چیزی است که باید از زبان خود او بشنویم. اما به نظر اکثریت کارشناسان، این ناشناسی می‌تواند دو دلیل داشته باشد: ترس از به خطر افتادن امنیت و تلاش برای ارائه یک شبکه به معنای واقعی غیرمتمرکز. همانطور که گفتیم، دولت ایالات متحده در ابتدا موافق ظهور پدیده‌ای مانند بیت کوین نبوده و چندین بار به طور علنی مخالفت خود با آن را بیان کرده بود. در صورتی که ساتوشی یک فرد شناخته شده بود، ممکن بود که توسط دولت امریکا بازداشت شده و حتی مجبور به نابودی شبکه بیت کوین شود؛ اتفاقی که به طور حتم خوشایند نبود.

از طرفی، ماهیت بیت کوین یک شبکه مالی غیرمتمرکز است که به اصطلاح هیچگونه «صاحبی» نداشته و تحت اختیار و مالکیت هیچ شخص خاصی نیست. شناخته شده بودن ساتوشی عاملی بود که می‌توانست خواسته یا ناخواسته حس مالکیت او بر شبکه را به جامعه القا کند؛ که به احتمال قوی، این نیز خواسته ساتوشی نبود.

مسئله‌ای که وجود دارد این است که تلاش انسان‌ها برای کشف این شخص یا اشخاص مرموز، بیشتر از روی حس کنجکاوی است. بسیاری از ما دوست داریم بدانیم که شخص نابغه‌ای که با چنین اختراعی کل سیستم مالی جهان را تحت تأثیر قرار داد کیست؛ و عدم موفقیت در کشف این مسئله نیز این حس کنجکاوی را دوچندان می‌کند. اما حقیقت این است که شناخته شده بودن یا ناشناس ماندن ساتوشی، هیچ تأثیری بر روند کار بیت کوین نداشته و آن را تقویت و یا تضعیف نمی‌کند. بیت کوین سال‌هاست که با همه اعضا، کاربران و ماینر هایی که از سرتاسر جهان دارد، به کار خود ادامه داده و از این پس نیز برای ادامه کار خود، نیازی به حضور ساتوشی نخواهد داشت.

فارم (farm) یا مزرعه بیت کوین چیست؟

فارم یا مزرعه بیت کوین ، به مکانی شبیه به یک سوله گفته می‌شود که در آن، چند صد و گاهاً چندین هزار دستگاه ماینر در کنار هم به ماینینگ مشغول هستند. با گسترش روزافزون پذیرش بیت کوین و صنعت ماینینگ در جهان، بسیاری از افراد تمایل به کسب درآمد از طریق ماینینگ داشته و برای این کار به یک یا چند دستگاه ماینر بسنده نکردند. از آن جایی که نگهداری این ماینرها به فضای کافی و تهویه مناسب احتیاج داشت و همچنین به دلیل آلودگی صوتی فعالیت ماینینگ، امکان نگهداری این دستگاه‌ها در منازل مسکونی ممکن نبود.

همچنین مصرف برق بالای صنعت ماینینگ، بسیاری از فعالان را به این فکر وا داشت که این دستگاه‌ها را در مناطقی که عموماً نزدیک نیروگاه‌ها بود قرار دهند و از این طریق، در مصرف برق نیز صرفه‌جویی کنند. به چنین منطقه‌ای که در آن چندین دستگاه ماینر در کنار یکدیگر مشغول به استخراج بیت کوین هستند، فارم یا مزرعه ماینینگ می‌گویند. یک فارم ماینینگ می‌تواند متعلق به یک شخص، گروهی از اشخاص، یک شرکت و یا یک سازمان بزرگ باشد. تأسیس یک مزرعه ماینینگ علاوه بر کسب مجوز، نیاز به مکان مناسب و سیستم‌های تهویه و خنک کننده قوی خواهد داشت.

گاهاً دیده می‌شود که برخی از افراد کم‌تجربه و تازه‌کار، فارم بیت کوین را با استخر بیت کوین اشتباه می‌گیرند؛ در حالی که این دو با هم کاملاً متفاوت هستند. فارم بیت کوین یک مکان واقعی است که در آن چندین ماینر در کنار هم مشغول به کار هستند؛ در حالی که پول یا استخر ماینینگ یک مکان مجازی است که در آن ماینر ها از نقاط مختلف جهان به یکدیگر متصل شده و فاصله مکانی برای آن‌ها مسئله‌ای را ایجاد نمی‌کند. دقیقاً به همین علت است که هش‌ریت استخرهای ماینینگ از فارم های ماینینگ بیشتر است و خود فارم ها نیز، صرف نظر از بزرگی و هش ریت خود، احتیاج خواهند داشت تا به یک استخر ماینینگ متصل شوند.

سافت فورک (soft fork) چیست؟

در قسمت‌های قبل به این مسئله اشاره کردیم که فورک در بلاک چین بیت کوین (و اساساً بلاک چین هر رمز ارز دیگری) به اتفاقی گفته می‌شود که در طی آن، زنجیره بلوکی به دو انشعاب مختلف تقسیم می‌شود. همچنین بیان کردیم که علاوه بر فورک های موقتی که ممکن است هر لحظه در بلاک چین ایجاد شده و پس از مدتی از شبکه حذف شوند، فورک های دیگری نیز وجود دارند که دائمی هستند و زنجیره بلوکی را برای همیشه به دو انشعاب مختلف تقسیم می‌کنند. این فورک ها معمولاً به عنوان راهکاری برای حل یک اختلاف فنی و یا به دلیل انجام برخی به‌روزرسانی‌ها صورت می‌پذیرند. یکی از انواع این فورک های دائمی، سافت فورک (soft fork) نام دارد.

سافت فورک ، یک به‌روزرسانی در شبکه بلاک چین، در راستای اضافه کردن قابلیت‌های جدید است. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، بلاک چین بیت کوین یک بلاک چین منبع باز است که هر توسعه‌دهنده‌ای، می‌تواند کد آن را کپی کرده و تغییرات یا اصلاحلاتی را بر روی آن ایجاد کند. این توسعه‌دهندگان سپس می‌توانند کد نوشته شده توسط خود را در قالب یک پروپوزال بهبود (Bitcoin Improvement Proposal) یا به اختصار BIP ، به اشتراک گذاشته و از سایر توسعه دهندگان در مورد آن نظرخواهی کنند. سایر توسعه دهندگان نیز می‌توانند با ارائه دلایلی، به تأیید و یا رد پیشنهاد ارائه شده بپردازند. در صورتی که پیشنهادی از کیفیت و ویژگی‌های لازم برخوردار بوده و به موافقت اکثریت اعضا برسد، این پیشنهاد توسط تیم توسعه دهندگان بیت کوین کور (Bitcoin Core) به اجرا گذاشته خواهد شد.

سافت فورک ها اصطلاحاً backwards-compatible یا «سازگار با گذشته» هستند؛ به این معنی که به‌روزرسانی که توسط یک سافت فورک ایجاد می‌شود، یک شبکه بلاک چینی جدید را ایجاد نکرده و ارتباط بین شبکه جدید و شبکه قدیمی را نیز قطع نمی‌کند. در این نوع فورک ، کاربران شبکه اجباری برای هیچگونه به‌روزسانی نداشته و تنها کاری که ماینر ها باید انجام دهند، انجام یک آپدیت نرم‌افزاری برای همسو شدن با تغییرات جدید است. ماینر ها امکان عدم انجام به‌روزرسانی را نیز خواهند داشت؛ اما این امر در واقع به ضرر خودشان بوده و انجام ماینینگ توسط آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.

یکی از شناخته‌شده‌ترین سافت فورک هایی که در شبکه بیت کوین اتفاق افتاده است، سافت فورکی به نام سگویت (SegWit) است. همانطور که پیش‌تر بیان کردیم، یکی از مشکلاتی که بیت کوین همواره از آن رنج می‌برد، مشکل مقیاس‌پذیری است؛ که بخش اعظمی از این مشکل به حجم محدود بلاک ها در بلاک چین بیت کوین مرتبط است. به طور کلی، حجم بلاک ها در بلاک چین بیت کوین یک مگابایت است. سافت فورک سگویت که در آگوست ۲۰۱۷ اتفاق افتاد، با جدا کردن داده‌های مربوط به امضای دیجیتال از داده‌های تراکنش ، عملاً باعث شد تا تعداد تراکنش های بیشتری بر روی هر بلاک جای بگیرد. پیش از سگویت ، داده‌های مربوط به امضای دیجیتال ۶۵ درصد حجم یک بلاک را اشغال می‌کرد؛ و سگویت با آزادسازی این فضا، توانست فضای موجود در بلاک ها را بهینه کند (سگویت مخفف عبارت Segregate Witness به معنی جدا کردن امضاهاست).

هارد فورک (hard fork) چیست؟

هارد فورک (hard fork) یک انشعاب در شبکه بلاک چین است که ویژگی‌ها و قوانین خاص خود را دارد؛ قوانینی که نقض‌کننده قوانین شبکه قبلی بلاک چین هستند. هارد فورک ها بر عکس سافت فورک ها ، با نسخه پیشین شبکه همخوانی نداشته و اصطلاحاً backwards-incompatible هستند. این فورک ها در واقع به پیدایش یک رمز ارز جدید بر روی یک بلاک چین جدید می‌انجامند. کاربران شبکه قبلی سپس می‌توانند تصمیم بگیرند که بر روی هر یک از این بلاک چین ها به فعالیت خود ادامه داده، و یا به طور همزمان در هردوی آن‌ها فعالیت داشته باشند.

بارزترین نمونه یک هارد فورک در بلاک چین بیت کوین ، رمز ارز بیت کوین کش (Bitcoin Cash) است. هارد فورک بیت کوین کش (با نماد اختصاری BCH) در تاریخ ۱ آگوست سال ۲۰۱۷ و همزمان با سافت فورک سگویت به وقوع پیوست و دقیقاً مانند سگویت ، هدف بیت کوین کش نیز افزایش ظرفیت بلاک های بلاک چین بیت کوین ، در راستای افزایش مقیاس‌پذیری آن بود؛ اما تفاوتی که بیت کوین کش با سگویت داشت این بود که در این فورک، سایز بلاک های بیت کوین از ۱ مگابایت به ۸ مگابایت افزایش پیدا کرد. در این نسخه جدید، دیگر بلاک های ۱ مگابایتی مورد قبول نبوده و تمامی کاربران و ماینرها موظف به انجام به‌روزرسانی و تبعیت از قانون سایز ۸ مگابایتی بلاک ها بودند. بیت کوین کش در طی یک هارد فورک به یک رمز ارز متفاوت با یک بلاک چین متفاوت از بلاک چین بیت کوین تبدیل شد، و از آن تاریخ تا کنون به عنوان یک رمز ارز مستقل به کار خود ادامه داده است. این رمز ارز در زمان نگارش این مقاله، به عنوان پنجمین رمز ارز پرارزش جهان از نظر حجم بازار شناخته می‌شود.

جمع بندی

پیش از هرچیز، اگر این مقاله را تا انتها مطالعه کرده‌اید، به شما خسته نباشید و تبریک می‌گوییم. چرا که موفق شدید بخشی از زبان جدید دنیای فناوری را فرا گیرید؛ زبان بیت کوین، بلاک چین و تمرکززدایی! در این مقاله سعی کردیم هرآنچه که برای یادگیری نحوه عملکرد بیت کوین و نحوه استفاده از آن لازم است را توضیح دهیم؛ اگرچه در برخی موارد، با توجه به حوصله مخاطبان، از بیان نکات تخصصی پرهیز کرده و برای مطالعه بیشتر، آنان را به مقاله تخصصی مربوطه ارجاع دادیم. امیدواریم که این مقاله فینمگ برای شما عزیزان قابل استفاده و مفید باشد. سپاس از همراهی شما.